روپرت کورنول
پیمان منع اشاعه جنگ افزارهای هسته ای به عنوان سنگ بنای تلاش های جهانی در خلع سلاح هسته ای، حیات دوباره ای یافته است. اما این واقعه به بهای یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران و ایجاد اختلافات جدید میان اسرائیل و ایالات متحده به عنوان مهمترین متحد آن کشور تمام شده است.
بازنگری پیمان منع اشاعه جنگ افزار کشتار جمعی هر پنج سال برگزارمی شود. تازه ترین اجلاس که در آخر هفته گذشته به کار خود در مقر سازمان ملل پایان داد، توانست برخلاف جلسه پیشین آن در سال 2005، به قطعنامه پایانی دست پیدا کند. 189 کشور امضا کننده پیمان، بر اصل بنیادین پیمان پافشاری کردند، اصلی که خواهان گام برداشتن به سوی نابودی تمامی تسلیحات هسته ای و نیز عدم تلاش کشورهای عاری از سلاح برای کسب تسلیحات است. البته باز هم هیچ ضرب الاجلی برای حذف کامل تسلیحات هسته ای تعیین نشد.
بحث انگیز ترین بخش این اجلاس، جایی بود که اسرائیل مخاطب قرار گرفت. اسرائیل که پیمان را امضا نکرده است، به عنوان یک کشور صاحب تسلیحات هسته ای در نظر گرفته می شود. هرچند اسرائیل از پذیرش یا رد مالکیت تسلیحات هسته ای خودداری می کند، اما اعتقاد بر این است که این کشور صاحب 100 تا 300 کلاهک هسته ای است.
قطعنامه 28 صفحه ای اجلاس خواستار برپایی یک کنفرانس بین المللی برای دست یافتن به خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای، به عنوان هدف همیشگی اعراب منطقه به رهبری مصر، شده است. اجلاس در عین حال، آشکارا از اسرائیل می خواهد این پیمان را امضا کند و درهای تأسیسات هسته ای خود را به روی بازرسان بین المللی باز کند.
دولت اسرائیل در واکنش خشم آلود به اجلاس روز یکشنبه، درحالیکه قطعنامه را “عمیقاً خدشه دار و ریاکارانه” می خواند، اعلام کرد از پذیرش آن خودداری خواهد کرد. اسرائیل پرسیده است چرا درحالیکه “مشکل تسلیحات هسته ای منطقه خاورمیانه به کشورهایی نظیر عراق زمان صدام حسین، لیبی، سوریه و ایران مربوط می شود، کشورهایی که همگی پیمان را امضا کرده اند اما از آن تخطی کره اند”، اما تنها اسرائیل خطاب قرار داده شده است؟
واقعیت این است که علیرغم هرگونه تلاش “گماشتگان” ایالات متحده، روسیه، انگلستان و بان کی مون دبیرکل سازمان ملل، هیچ شانسی برای برگزاری یک کنفرانس منطقه ای در سال 2012 وجود ندارد. وقتی واشنگتن روشن کرد هیچ کنفرانس خاورمیانه ای نمی تواند بدون دستیابی اولیه به پیمان صلح منطقه ای برگزار شود، هرگونه بحث و گفتگوبر سر پیمان ان- پی- تی به سختی می تواند به نتیجه ای برسد. الن تاچر رئیس هیأت نمایندگی ایالات متحده در گفتگوهای سازمان ملل گفت: “اگر افراد در مذاکراتشان به منازعه مشغول باشند، هرگز به طور داوطلبانه به کنفرانس خلع سلاح قدم نخواهند گذاشت.”
مدت کوتاهی پس از این اجلاس، آقای اوباما به صدور اطلاعیه ای دست زد و در آن خاطر نشان کرد دولت آمریکا با هرگونه تلاشی که بخواهد اسرائیل را مستثی بداند، “به شدت مخالف” است. در اینجا یک سؤال پیش می آید: چرا واشنگتن قطعنامه ای را که نیازمند حمایت همگانی است، رد می کند؟
در واقع آمریکا باید گزینه ناخوشایندی را انتخاب کند: از اسرائیل حمایت نکند و یا اینکه باید به چشم کشوری دیده شود که کنفرانس را از هم می پاشد؛ آن هم درحالیکه پیگیری منع گسترش تسلیحات هسته ای و کاهش تدریجی آنها تا نابودی نهایی دخایر تسلیحات هسته ای، اولویت بالایی برای اوباما داشته است. اسرائیل نیز در اطلاعیه خود می گوید، «روشنگری های مهم» کاخ سفید، سبب نرمتر شدن رویکرد تل آویو به ان- پی- تی شده است. با این حال، به نظر نمی رسد گفتگوهای پیش رو میان اوباما و نتانیاهو چندان راحت و آسان باشد.
ایران به عنوان یک کشور امضا کننده پیمان ان- پی- تی باید از عملکرد خوب خودش در نیویورک سرمست باشد. از این کشور در جایی نام برده نشد و حتی اگر آمریکا هم اصرار داشت از ایران در جایی نام برده شود، اما امکان تصویب قطعنامه ای وجود نداشت. جای تعجب ندارد که این کنفرانس سبب عصبانیت اسرائیل شده است. نتانیاهو گفت اسرائیل هدف تبعیض قرار گرفته است، آن هم درحالیکه تنها دموکراسی واقعی منطقه است و تنها کشوری است که تهدید به نابودی شده است. با این حال، “حتی از رژیم تروریست ایران که برای توسعه تسلیحات هسته ای تکاپو می کند و آشکارا اسرائیل را به حذف شدن از نقشه جهان تهدید می کند، نامی هم برده نشده است.”
منبع: ایندپندنت- 31 مه
