سخنگوی کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران در مصاحبه با روز می گوید منبع اصلی هدایت اعدام های مخفیانه در ایران، غلام حسین محسنی اژه ای، دادستان کل کشور است و این نگرانی وجود دارد که یک بار دیگر سناریوی اعدام های مخفیانه دهه شصت در ایران تکرار شود.
کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران با انتشار گزارشی به نقل از منابع محلی در استان خوزستان، اعلام کرده است که طی ماه های گذشته درزندان های این استان اعدام هایی صورت گرفته که مقامات قضایی آن را اعلام نکرده اند.
این کمپین پیش از این از انجام دهها اعدام اعلام نشده و پنهانی در زندان وکیل آباد مشهد و دیگر زندان های کشور خبر داده بود که مقامات قوه قضاییه از اعلام آن خودداری کرده بودند.
همزمان وزارت امور خارجه آمریکا، با صدور بیانیه ای بار دیگر از محرومیت شهروندان ایرانی از حقوق انسانی خود و اعدام زندانیان در این کشور ابراز نگرانی کرد. در این بیانیه که به امضای مارک تونر، یکی از سخنگویان وزارت امور خارجه آمریکا رسیده است یادآوری شده که در هفته گذشته دو شهروند ایرانی به اسامی محمد و عبدالله فتحی در حالی که سوالات جدی در مورد پرونده آنها وجود داشت اعدام شدند.
در همین بیانیه نسبت به اجرای قریب الوقوع حکم اعدام حبیب الله لطیفی، زندانی سیاسی کرد، هشدار داده شده است.
در رابطه با اعدام های پنهانی در نقاط مختلف ایران سراغ هادی قائمی، سخنگوی مشترک کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران رفته ایم و نخست از وی پرسیده ایم:
شما اخیرا گزارش هایی در مورد اعدام های پنهانی در ایران به ویژه در استان خوزستان منتشر کردید. لطفا بیشتر در مورد این اعدامها توضیح دهید؟
به صورت کلی روند اعدام های مخفیانه و بدون اطلاع رسانی و اعلام قبلی افراد، روندی است که در کشور از یک سال گذشته تشدید شده است. در زندانهای استان خوزستان ده ها نفر در سال 89 اعدام شدند که متاسفانه مقامات قوه قضائیه از اعلام و رسانه ای کردن آن خودداری کرده اند. موج جدید اعدام های پنهانی براساس ادعای دستگاه قضایی در ارتباط با حمل، خرید و فروش و یا نگهداری مواد مخدر انجام شده اند. اما تا زمانی که اسامی افراد و روند دادرسی و همچنین اتهامات آنها به صورت شفاف منتشر نشود نگرانی های بسیاری را ایجاد می کند نسبت به اینکه افراد دیگری هم می تواند در میان این اعدام شدگان وجود داشته باشند. به نظر می رسد منبع اصلی هدایت این اعدام ها در ایران، دادستان کل کشور، آقای محسنی اژه ای باشد. ایشان در سال 67 نقش بسیار بارزی در اعدامهای وسیع که در زندانهای ایران و همچنین قتل عام هزاران زندانی سیاسی انجام شد بازی کردند. ما بسیار نگرانیم نسبت به اینکه همین شخص هم اکنون قصد داشته باشد موج جدیدی از این اعدام های مخفیانه را هدایت کند. تا زمانی که به صورت شفاف متوجه نشویم که چه کسانی با چه شرایطی اعدام می شوند، همیشه این نگرانی هست که زندانی های سیاسی کمتر شناخته شده در میان اعدام های دسته جمعی در رابطه با مواد مخدر وجود داشته باشد.
دستگاه قضایی ایران در سال گذشته میلادی دست کم اعدام 252 نفر را تائید کرده است، با این وجود چه دلیلی برای اعدام های پنهانی و خودداری از اطلاع رسانی آنها وجود دارد؟
واقعیت امر این است که تعداد اعدام های مخفی حداقل 300 نفر بیشتر از آمارهای اعلام شده یا حتی بیشتر می باشد. برای مثال شما گفتید 252 مورد در سال گذشته، اما ما بر این باوریم که دست کم 300 نفر تنها در زندان وکیل آباد مشهد در این دوره زمانی به صورت مخفیانه اعدام شدند. دلیل اینکه جمهوری اسلامی نمی خواهد این آمارها را به صورت رسمی اعلام کند، دو یا سه برابر شدن آمار اعدام هایی است که در طول سال گذشته انجام شده است. توجه داشته باشید که همین آمار موجود حساسیت های بسیاری را نسبت به جمهوری اسلامی ایجاد کرده است. ببنید اکنون روندی در دنیا وجود دارد که از دو سال پیش همه کشورهای جهان موافقت نامه هایی را امضا کرده اند که برای الغای مجازات اعدام تلاش کنند. به دنبال آن حتی کشورهایی مثل ونزوئلا و کوبا مجازات اعدام را لغو کرده اند. خیلی کشورهای دیگر تلاش می کنند تعداد اعدام ها را پایین بیاورند یا به سوی لغو کامل آن پیش می روند. در این میان تنها ایران است سال به سال تعداد اعدام های آن افزایش پیدا می کند. حتی کشورهایی هم که می خواهند با ایران رابطه مناسبی داشته باشند مانند برزیل وقتی که آمار این اعدام ها را می بیند اینقدر تکان می خورند که نمی توانند در برابر نقض حقوق بشر در ایران سکوت کنند. نماینده برزیل در ژنو در اسفندماه گذشته در جریان نشست شورای حقوق بشر وقتی که توجیه رای کشورش را علیه ایران قرائت می کرد صراحتا دلیل این رای را افزایش آمار اعدام ها بیان کرد. اعلام کرد که کشورش نمی تواند بپذیرد که وضعیت حقوق بشر در کشوری مانند ایران با این حجم گسترده نقض حقوق بشر نیازی به رسیدگی نداشته باشد. بنابراین خیلی خلاصه می توان گفت که دلیل خودداری دستگاه قضایی ایران از رسانه ای کردن اعدام های پنهانی، جلوگیری کردن از حساسیت های بین المللی است.
شما به اعدام های پنهانی در خوزستان و مشهد اشاره کردید. آیا زندانهای دیگری هم در ایران وجود دارد که اعدام های پنهانی به این گستردگی در آنها انجام شود؟
نه تنها زندان کارون و سپیدار در اهواز، حتی مواردی از اعدام در طول یک سال و نیم گذشته در زندان سایر شهرهای خوزستان از جمله دزفول و بهبهان نیز انجام گرفته است. گذشته از خوزستان و مشهد، در طول این دوره زمانی گزارش هایی از دیگر جاهای کشور از جمله زندان بیرجند، تایباد، قزل الحصار و ارومیه نیز به دست ما رسیده است. با این اوصاف می شود گفت که در کل کشور روندی از سوی محسنی اژه ای برای اعدام های مخفیانه و بی سر و صدا در حال هدایت است. هر چند ما با اعدام به صورت کلی مخالف هستیم، اما روند اعدام های مخفیانه در ایران به مرز فاجعه رسیده است.
اشاره کردید که بسیاری از کشورها به دنبال فشارهای بین المللی ناچار شدند حجم اعدام ها را پایین بیاورند یا حتی به صورت کلی مجازات اعدام را لغو کنند. به نظر شما چه ساز و کاری برای پایبند کردن ایران به معاهدات بین المللی حقوق بشر وجود دارد؟
اول و مهمتر از همه جامعه ایران است، این جامعه باید نگاهی در آئینه بیاندازد و بپرسد که در کشور او چه اتفاقی در حال رخ دادن است. ما باید وضعیت حقوق بشر را در کشور خودمان با دیگر کشورهای دنیا مقایسه کنیم و بپرسیم این تفاوت تا چه حد قابل قبول است. البته فعالان مدنی سالهاست که تلاشهای بسیاری در این زمینه انجام داده اند، اما به خاطر اینکه حکومت در این مورد حساسیت دارد، اجازه نمی دهد فعالان با قشر عظیم مردم در ارتباط باشند. بنابراین حساسیت مردم می تواند مهمترین ابزار برای جلوگیری از افزایش میزان اعدام ها باشد. ما انتظار داریم در سطح بین المللی به ویژه کشورهای که با ایران رابطه نزدیکی دارند مانند برزیل، ترکیه، هندوستان و بعضی از کشورهای آفریقای جنوبی اعتراض خود را به جمهوری اسلامی اعلام کنند و بگویند که ما نمی توانیم با کشوری متحد باشیم که تا این حد در قتل حکومتی پیشتاز است. نکته و ساز و کار سوم نیز مربوط به نهاد ها و سازمان هایی است که در رابطه با حقوق بشر فعال هستند. ما امیدواریم ارسال گزارشگر ویژه که از سوی سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر برای ایران تعیین شده است، با رایزنی هایی که ما امید داریم با مقامات ایرانی داشته باشد بتواند این روند غیرقابل قبول از نقض حقوق بشر ایران را به مقامات این کشور گوشزد کنند.
در گزارش های رسمی منتشر شده از سوی دولت ها و نهادهای مدافع حقوق بشر در مورد نقض حقوق بشر ایران صراحتا به اعدام های پنهانی اشاره ای نمی شود و تنها به آمارهای اعلام شده رسمی اکتفا می شود. این خودداری چه دلیلی دارد؟
بله متاسفانه بعضی از این سازمان ها تا به طور دقیق از این آمارها اطلاع نداشته باشند در خصوص آن موضع گیری نمی کنند. اما اجازه بدهید بگویم که حکومت ایران به طور مشخص تا حدی به این اعدام ها اعتراف کرده است. این نکته ای است که در گزارش دبیر کل سازمان ملل در ژنو مطرح شد اما به نظر من به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفت. در آذرماه 1389 هیئتی از سوی سازمان ملل در تهران به تهران سفر کردند که آقای جواد لاریجانی، میزبان آنها بود. در این نشست به صورت مشخص از آقای لاریجانی در خصوص اعدامهای زندان وکیل آباد سوال شده است. آقای لاریجانی صراحتا به مقامات سازمان ملل می گوید که بله چنین اعدام هایی در زمینه انجام شده است اما این تعداد 100 نفر نبوده، بلکه کمتر از آن یعنی 60 مورد بوده است. در همین ملاقات اعتراف کرده است که اینگونه اعدامها در روند مبارزه با مواد مخدر نتیجه ای نداشته است. این موضوع در گزارش دبیر کل سازمان ملل اعلام شده است. سازمان های مانند عفو بین الملل هم در جریان چنین اعدام هایی هستند، منتها چون از تعداد، اسامی و نحوه اعدام ها اطلاع دقیقی ندارند ترجیح می دهند تا وصول اطلاعات تکیملی، بیشتر در زمینه اعدام های رسمی موضع بگیرند.
