همزمان با مشخص شدن مکان و زمان مذاکرات آتی هسته ای میان جمهوری اسلامی و قدرت های جهانی، نماینده سرپرست مذاکره کنندگان 1+5 ابراز امیدواری کرده این مذاکرات باعث پیشرفت در برنامه اتمی تهران شود. از سوی دیگر در حالیکه وزیر خارجه جمهوری اسلامی بار دیگر از پیشنهاد ایالات متحده برای مذاکرات مستقیم استقبال کرده، وزیر دفاع اسرائیل با اشاره به حمله جنگنده های کشورش به خاک سوریه، تلویحا برای تهران نیز خط و نشان کشیده است.
بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا قرار است میزبان مذاکرات تازه نمایندگان جمهوری اسلامی و 1+5 بر سر بحران اتمی تهران باشد. پس از وقفه ای هشت ماهه دو طرف توافق کرده اند که هشتم اسفند به قزاقستان بروند و چانه زنی هایی را که تاکنون نتیجه ای جز ناکامی نداشته است از سر بگیرند.
خبرگزاری های داخلی روز گذشته اعلام کردند علی باقری معاون سعید جلیلی و هلگا اشمی معاون کاترین اشتون در مکالمه ای تلفنی به این توافق دست پیدا کرده اند.
در حالیکه به باور کارشناسان توافق بر سر مفاد مذاکرات و رسیدن به نتیجه ای ملموس با گذشت زمان دشوارتر شده، اخیرا توافق برای محل برگزاری محل مذاکرات نیز به مشکل جدیدی تبدیل شده بود. گفتنی است توافق بر سر زمان و مکان مذاکرات حدود سه ماه به طول انجامید.
پیشتر قرار بود مذاکرات دو طرف نهم و دهم بهمن در استانبول ترکیه برگزار شود، اما جمهوری اسلامی به دلیل اختلافاتش با ترکیه بر سر بحران سوریه، زیر قرار زد و گفت نمایندگان خود را به این کشور نمی فرستد. پس از آن برخی بغداد و گروهی دیگر قاهره را پیشنهاد کردند.
جمهوری اسلامی در فصل بهار مذاکرات سه گانه ای را با قدرت های جهانی به ترتیب در استانبول، بغداد و مسکو برگزار کرد؛ گفتگوهایی که فرجامی نداشت و تنها باعث افزایش تحریم ها، کاهش صادرات نفت به یک سوم و سقوط آزاد ارزش ریال و اقتصاد کشور شد.
خواسته اصلی غرب توقف غنی سازی اورانیوم ۲۰ درصد، تعطیل سایت زیرزمینی فردو در کوهستان‌های اطراف قم، و انتقال ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی جمهوری اسلامی به خارج از کشور است.
غرب امید دارد فشار شدیدی که تهران در ۸ ماه اخیر به علت تحریم های بین المللی متحمل شده باعث شود تا رهبر جمهوری اسلامی سعید جلیلی را با انعطاف پذیری بیشتری راهی قزاقستان کند، با این حال مواضع مسئولان جمهوری اسلامی به اندازه ای مبهم و دوپهلو است که کسی به درستی نمی داند مذاکره کنندگان تهران با چه ورق هایی به پشت میز بازخواهند گشت.
فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی گفته است: “غنی سازی ۲۰ درصد حق ملت ایران برای استفاده در راکتور تهران است و از این حق با اقتدار دفاع خواهد کرد.”
علی اصغر سلطانیه نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین المللی اتمی در وین نیز اخیرا گفته است تهران حتی برای “یک لحظه” عم غنی سازی را متوقف نخواهد کرد.
آهنی: تقصیر غرب بود
علی آهنی سفیر جمهوری اسلامی در فرانسه که این هفته به مناسبت دهه فجر در نوفل لوشاتو سخنرانی می کرد، گفته این غرب بوده که باعث شده جمهوری اسلامی سطح غنی سازی اورانیوم را از ۳/۵ درصد به ۲۰ درصد برسند: “برخلاف مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با خودداری و جلوگیری از تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران که به اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده نیاز دارد و مصارف پزشکی و کشاورزی داشته و جنبه کاملاً غیرنظامی دارد، جمهوری اسلامی ایران را مجبور کرد سطح غنی سازی ۳/۵ درصدی خود را که برای تامین سوخت نیروگاه هسته‌ای کاربرد دارد به ۲۰ درصد ارتقاء دهد.”
این در حالی است که پاییز سال ۸۸ نمایندگان محمود احمدی‌نژاد در وین پیش نویس توافقی را امضا کردند که بر انتقال سه چهارم اورانیوم ۳/۵ درصد غنی شده جمهوری اسلامی به خارج از کشور و تحویل سوخت اتمی برای راکتور تهران از سوی فرانسه استوار بود. با این حال علی رغم اینکه این توافقنامه توسط نمایندگان تهران و غرب امضا شد، آیت الله خامنه‌ای از تهران آن را باطل اعلام کرد. دور بعدی مذاکرات زمستان ۸۹ در استانبول برگزار شد، و تنها دستاوردش “ناامیدی عمیق” کاترین اشتون از دیپلماسی جمهوری اسلامی بود. همان اتفاقی که در سال ۹۰ دوباره در استانبول، بغداد و مسکو افتاد.
با این وجود دیروز مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون – رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا- به نمایندگی از رئیس خود ابراز امیدواری کرد که گفتگوها در قزاقستان، منجر به پیشرفتی با هدف رفع نگرانی های جامعه جهانی درباره برنامه های اتمی تهران شود.
مواضع دوگانه اسرائیل
اما به غیر از گفتگو میان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۵ – شامل ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین بعلاوه آلمان- از ابتدای این هفته با اظهارات معاون رئیس جمهور ایالات متحده در مونیخ و واکنش مثبت وزیرخارجه جمهوری اسلامی، احتمال مذاکرات دو جانبه میان تهران و واشنگتن نیز بالا رفته است.
روز شنبه در شمال کوهستان آلپ، دست راست باراک اوباما در مواضعی شفاف از تهران خواست تا به پای میز مذاکره مستقیم با واشنگتن بیاید. جو بایدن، معاون رئیس جمهور ایالات متحده در مونیخ و در جریان کنفرانس امنیتی سالانه این شهر گفته است: “درصورت جدی بودن قصد ایران برای مذاکره، ایالات متحده آماده است تا با این کشور به صورت مستقیم و رو در رو گفت وگو کند.”
جو بایدن مستقیما از آیت الله خامنه ای نام برده و او را کسی معرفی کرده است که باید پیرامون رودرو شدن نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده تصمیم بگیرد. دومین مقام قدرتمند در عرصه سیاسی آمریکا تصریح کرده است: “از آغاز روشن کرده ایم که هر زمانی رهبر ایران جدی باشد، ما آماده ایم تا به صورت دو جانبه با رهبران ایران وارد مذاکره شویم، ما این کار را پنهانی انجام نخواهیم داد و در صورت وقوع چنین مذاکراتی شرکای خود را در جریان خواهیم گذاشت.”
علی اکبر صالحی نیز که به عنوان نماینده نظام به مونیخ رفته تاکنون دوبار از این پیشنهاد استقبال کرده است. روز دوشنبه وی به خبرگزاری رویترز گفت: “احساس می کنم این دولت جدید، این بار واقعا می خواهد رویکرد گذشته خود را در قبال ایران تغییر دهد.” او پیشتر خاطرنشان کرده بود که جمهوری اسلامی پیشنهاد بایدن را با “نگاه مثبت” بررسی خواهد کرد.
گفته می شود مذاکره مستقیم میان تهران و واشنگتن می تواند در صورت برخورداری طرفین از اراده لازم، جاده رسیدن به مصالحه بر سر بحران اتمی جمهوری اسلامی را هموار تر کند. اسرائیل بارها گفته است در صورتی که تحریم ها و دیپلماسی نتواند برنامه اتمی تهران را متوقف کند، جنگنده های خود را به آسمان ایران خواهد فرستاد تا سایت های حساس اتمی جمهوری اسلامی را نابود کند.
با این حال در رویکردی تازه انی آیالون، معاون وزیر خارجه اسرائیل که او نیز همچون بایدن و صالحی به مونیخ سفر کرده، در آخرین روز کنفرانس امنیتی گفت که کشورش نزدیکی ایالات متحده و جمهوری اسلامی و گفت و گو بین دو دولت را مفید می داند.
آیالون که در معیت ایهود باراک – وزیر دفاع اسرائیل- به آلمان سفر کرده معتقد است مذاکرات دوجانبه میان تهران و واشنگتن می‌تواند به موفقیت مذاکرات کشورهای گروه ۱+۵ با جمهوری اسلامی نیز کمک کند.
این در حالی است که باراک که روزهای آخر خود در وزارت دفاع اسرائیل را پشت سر می گذارد در مونیخ برای تهران خط و نشان کشیده و با اشاره به حمله جنگنده های اسرائیل به سوریه در هفته گذشته به تهران نیز هشدار داده است: “ما وقتی حرفی می‌زنیم، آن را عملی می‌کنیم.”
ارتش سوریه هفته پیش تایید کرد که یکی از مراکز تحقیقاتی اش مورد تهاجم جنگنده های اسرائیلی قرار گرفته است.
