غفار پورآذر سه ده قبل در سن 13 سالگی ایران را به مقصد انگلستان ترک کرد. 14 سال قبل نیز برای تحصیل در اپرای پکن راهی چین شد و اکنون چهره ای آشنا در اپرای پکن است. پورآذر آخرین بار هفت سال پیش در تهران بود و نمایشی نیز به صحنه برد. امسال نیز بار دیگر به وطن بازگشته تا نمایشی دیگر را در جشنواره نمایش های آئینی سنتی اجر کند. و این بار با گروهی از همکاران چینی خود و به شیوه اپرای شرقی….
سانسورهمچنان وجود دارد
ابتدا مایلم درباره خودتان توضیح دهید.شما ساکن چین هستید؟
من 14 سال پیش از انگلیس به چین رفتم. در آن زمان کار من انیمیشن کامپیوتری بود. اما عاشق تئاتر بودم و تئاترهای ایتالیا، آفریقا، ژاپن و دیگر تمدن های مختلف دنیا را دوست داشتم. چون کارم انیمیشن بدن انسان بود- این نوع تئاترها را که در آن رقص، پانتومیم وحرکت بود- را به شدت تعقیب می کردم. وقتی اولین بار اپرای پکن را درانگلیس دیدم مطمئن شدم که نمی توانم هیچ جای دنیا چنین نمایشی برای خودم پیدا می کنم. بنابراین به آنجا رفتم و درمدرسه اپرا ثبت نام کردم. سپس 5 سال آنجا و 5 سال هم دردانشکده مشغول خواندن درس شدم. فکرمی کنم اولین خارجی هستم که در اپرا دوام آوردم. چون این کار بسیار سخت است و قوانین بسیار فشرده و طاقت فرسایی دارد که مردم را از خود دور می کند.
تمرینات ویژه ای هم دارند؟
بله، صد در صد.تمرینات بسیار دردآور و فشرده است. بیشتر شبیه تمرینات المپیک است تا یک هنر. باید هزاران بار حرکت بدن را زیر دست استادان آن تمرین کنی تا آماده یک اجرا شوی.
درباره اپرای پکن بیشتر بگوئید.
درچین 56 نژاد هستند و هرکدام، لباس، موسیقی، تاریخ و اپرای مخصوص به خود را دارند.در آن کشور بیش از 300 نوع اپرا وجود دارد و اپرای پکن جوان ترین آنهاست. برخی از آنها هزاران سال قدمت دارند. اپرای پکن چند صد سال بیشتر قدمت ندارد و اپرایی ترکیبی است. بهترین کارهای اپراهای دیگر در آن مخلوط شده اند و به این دلیل این نام را برخود گرفته است. حدود 300 سال پیش اپراهای مختلفی به پکن آمدند تا با هم برای امپراطور نمایش بدهند که بدین صورت اپرا شکل گرفت.
شما پیش از این هم با اپرای پکن به ایران آمده بودید؟
خیر یک بار سال 79 آکروبات های چینی را به ایران آوردم.
برای جشنواره آئینی سنتی از شما دعوت شد یا این که خودتان بر اساس فراخوان اعلام حضور کردید؟
خیر. این بار مسئولین از من دعوت کردند.
آثار ایرانی را در این جشنواره تماشا کردید؟
خیر.من فقط نمایش “پاپت بازی”را دیدم. به نظرم کار جالبی بود.
اطلاعات تان در مورد تئاتر ایران چقدر است؟
درواقع اطلاعاتی ندارم. من فقط در روزهای برپایی جشنواره چند سیاه بازی و تعزیه درمقابل فضای تئاتر شهر دیدم.
از اجرایتان در ایران راضی بودید؟ آیا با استقبال خوبی مواجه شدید و توانستید از طریق اپرای پکن با مخاطبان ایرانی ارتباط برقرار کنید؟
بله. خوشبختانه مردم با حوصله و دقت به تماشای کار ما نشستند و مرا بسیار خوشحال و ذوق زده کردند.
اگرامکان دارد درمورد ساختار اجرایی “شاه میمون” برایمان توضیح دهید.
“شاه میمون” اسم یک رل از یک گروه داستان هاست که توسط یک نفر ازسلسله لینگ نوشته شده است. این داستان واقعی یک مرد کشیش روحانی بودائی است. این کشیش بودائی هزار سال پیش از چین به هندوستان می رود که کارهای کهن بودائی ها را به چینی ها آموزش دهد. این شخص به تنهایی و با پای پیاده راهی سفر شد و چند سال طول کشید تا به چین برسد. 500 سال پیش این داستان نوشته شد. درواقع این شخصیت بر اساس اندیشه نویسنده شکل گرفت اما کل داستان حالتی واقعی دارد. “شاه میمون” درواقع شخصیت محبوب چینی هاست و آنها از کودک تا کهنسال این شخصیت را می شناسند. در واقع میکی ماوس چینی هاست. او شخصیتی با مزه، با قدرت و کمدی دارد و در این داستان ها جادوگری می کند.
بعد از هفت سال دوباره به ایران آمده اید.احساس می کنید تئاتر ما با هفت سال گذشته تغییراتی را داشته است؟
نمی دانم.چون به شدت به دلایل سانسورهایی که دراین جا وجود دارد ترجیح دادم خبرها را دنبال نکنم چون می دانستم که همه چیز تنگ تر و سخت تر ازگذشته می شود.
چند سال پیش که آمدید چطور بود؟
تمرینات چند بازی را درتئاتر شهر دیدم و با آقای رضایی نامی که اطلاعات خوبی در مورد تئاتر سنتی داشت صحبت کردم.
آقای رضا کرم رضایی؟
بله. ایشان مرد با فهمی درمورد تئاتر و تمدن بودند.همین طور با آقای بیضایی دیدار وگفتگو کردم.
درپکن چند اپرا وجود دارد؟ شنیدم تعداد آن زیاد است.
یک زمانی تعداد آن زیاد بود. اما به دلیل انقلاب فرهنگی چین امکان اجرای اپرا بر صحنه را نمی دادند و این باعث مرگ اپرا شد و هزار داستان اپرا اکنون به صدها و ده ها داستان تقلیل یافته است.این به دلیل تکنولوژی چین است. جوانان چینی دیگر خواهان رپ، هالیوود، دیسنی و…هستند و این تنها افراد مسن هستند که اپرا نگاه می کنند.
دولت چین چه دیدگاهی نسبت به تئاتر دارد. آیا از این هنر حمایت می کند؟
دولت یک زمانی حمایت می کرد و اصلا رئیس دولت عاشق اپرا بود. اما اکنون این طور نیست.وقتی سال 1949 چین کمونیستی شد، دیگر همه چیز در این کشور دولتی شد و اپرا بعد از آن خودش بسته شد و اپرای پکن به اپرای ملی چین تبدیل شد. الان تنها 10 اپرا هستند و بیشتر آنها بیکار هستند. اپراهایی را هم که اجرامی شوند بیشتر برای توریستها هستند.
بودجه تئاتر اپرا هم از طرف دولت پرداخت می شود؟
ابتدا این طور بود اما به تازگی دولت خودش را کنار کشیده است و می گوید خودتان مواظب خودتان باشید. این دولت آن قدر پول خرج اپرا کرده است که خسته شده و با نگاه بازرگانی که دارد می گوید اپرا باید پول در بیاورد.