سهیل آصفی
“هفده ساله بود که رفت. از زیر آینه قرآن ردش کردم و کاسه آب پشت سرش ریختم تا زود بیاید. اما هیچ وقت نیامد…” مرضیه، تنها یکی است ازبی شمار ایرانیانی که هنوز در انتظار بازگشت عزیزی هستند که دست جنگ به یغما برد.
فرزند هفده ساله او، چیزی قریب به دو دهه از پایان هشت سال جنگ جمهوری اسلامی با رژیم بعثی عراق و به قتل رسیدن یا نقص عضو هزاران انسان، اگر می بود با تن رنجورش امروز، هم اکنون یا در آسایشگاه جانبازان، [باغ بزرگ منزل سرلشکر طوفانیان] در گوشه ای به کنج تنهایی خزیده بود و یا همچون فرزند کوچک “ننه گیلانه” در اثر فیلم ساز ایرانی، بار سنگین جسمش آوار شانه های مرضیه بود تا روح ویرانتر از جسم، تنها بخش کوچکی از مقطعی از تاریخ میهن را به خاطر آورد.
مساله بغرنج بازماندگان جنگ هشت ساله که تحت عناوینی چون “شهید”، “جانباز”، “ایثارگر” و”آزاده” در جمهوری اسلامی طبقه بندی می شوند، در سیاهه معضلات فراموش شده جاری قرار گرفته است. حمید که یک پای خود را در جنگ از دست داده به بی معنا بودن مفهوم “جانباز” و “شهید” و… در جامعه کنونی ایران اشاره می کند و می گوید با وجود همه تبلیغاتی که بر سر ما جریان دارد حتی ابتدایی ترین وسائل لازم و تمهیدات در خیابان های شهر برای عبور و مرور ما در نظر گرفته نشده است: “مدتی برای درمان در آلمان بودم. در تمام خیابان ها تمهیدات لازم برای عبور و مرور معلولین وجود داشت. امکانات ارائه شده اصلا قابل قیاس با وضعیت فعلی ما در ایران نیست. “
با این همه، معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران در گفتگو با خبرگزاری دولتی فارس با اشاره به مشکلات روزافزون جامعه ایثارگری، خاطر نشان می کند که برای رفع مشکلات ایثارگران تمام تلاش خود را به کار می‌بندیم.
بنا بر آمارهای موجود و طبق گفته محمدتقی شریعتی در نخستین همایش سراسری حوزه مشاوره شاهد و ایثارگر که در مرکز فرهنگی “سید الشهدا” برگزار شده است با گذشت زمان و افزایش سن، مشکلات اجتماعی جامعه ایثارگری بیشتر شده است.
این مقام مسئول خبر داده است که در زمان حاضر همسران شهدا به سن میانسالی پا می‌گذارند، بیشتر فرزندان شهدا به سن اشتغال و ازدواج رسیده‌اند، والدین شهدا سن پیری را طی می‌کنند و جانبازان پا به سن گذاشته و مشکلات آن‌ها با توجه به وضعیتی که دارند، بخصوص جانبازان اعصاب و روان، ضایعات نخاعی و چند ضایعه‌ای، بیشتر شده است.
وی راههای فائق آمدن بر این معضلات را ارائه خدمات “تخصصی‌تر”، “پژوهش‌ها و بررسی‌های مختلف” عنوان کرده و معتقد است مسائل و مشکلات اجتماعی، روحی و روانی باید مورد بررسی قرار گیرند.
بهروز، سی و پنج ساله و نقاش زبردستی که پرده های او همگی تصاویری است از سنگرهای دفاع میهنی تاکید می کند: “آنچه برای ما اهمیت دارد شرایطی است که در آن تنها بتوانیم کمی راحت تر و آزادتر نفس بکشیم. من شیمیایی هستم و اصلا معلوم نیست که فردا برای من چه شود. این پرده ها را می کشم برای اینکه بفروشم و شاید بتوانم کمی زندگی کنم. گاهی سوژه هایی را تصویر می کنم که دلم نمی آید بفروشم. کاش مال من بودند!”
این جانباز تاکید می کند که معضل آسیب دیدگان جنگی تنها محدود به امکانات رفاهی در کشور نیست: “بعد روحی و روانی موضوع مطرح است. ما برای ایران دچار این معلولیت ها شده ایم. تنها یک نگاه به آسایشگاههای جانبازان و معلولین همه چیز را روشن می کند. ما طلبکار این مردم نیستیم. ما بدهکار آنهاییم. “
با این همه در بسیاری از بحث ها و همایش های بزرگ و کوچکی که در طول سال در ارتباط با سربازان آسیب دیده جنگی در کشور جریان دارد، بر “جایگاه والای ایثارگران” در کشور تاکید می شود. معاون رییس جمهور اسلامی اخیرا در این باره گفته است که ارتباط جامعه ایثارگری با عموم جامعه باید به گونه ای باشد که این ارتباط یک سرمایه اجتماعی تولید کند که از هر نظر الگو و آسوه باشد.
دکتر دهقان، باورمندی عمیق و اعتقاد کامل به جایگاه شایسته ایثارگران را مهمترین خصوصیت مشاوران و روانشناسان مراکز شاهد و ایثارگر اعلام می کند و می افزاید: “توانمندی، مدیریت حل مسئله، قدرت ارتباط گیری موثر، توان ارتقا، احیا و بازگشت به وضعیت مطلوب از جمله خصوصیات مشاوران و روانشناسان است. ” به گفته غلامعلی افروز، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره جمهوری اسلامی هم اکنون بنیاد شهید و امور ایثارگران دارای 20 مرکز مشاوره درجه یک، 43 مرکز مشاوره درجه دو، 152 کارشناس ارجاع و 120 مرکز خط زندگی است. حوزه مشاوره بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال گذشته 107 هزار و 854 مراجعه کننده از خانواده ایثارگران داشته و بیش‌ترین مراجعه‌کنندگان، فرزندان شهدا با تعداد 33 هزار و 316 نفر بوده اند.
در پیوند با رشته کنگره های دولتی در مورد بازماندگان جنگ ایران و عراق و بر اساس آخرین اخبار، همزمان با نزدیک شدن به بیستمین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت، کنگره “شهدا و مصدومین شیمیایی” با حضور مسؤولان کشوری و لشکری، قربانیان و خانواده های “شهدای سلاح های شیمیایی”، جمعی از سفرا و نمایندگان کشورهای خارجی ازششم تیرماه به مدت سه روز در شهر سردشت برگزار می شود.
“شناساندن ابعاد فاجعه بمباران شیمیایی سردشت به جهانیان”و “بررسی عمق فاجعه و نشان دادن مظلومیت ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس” از سوی مسئولین برگزاری کنگره، از مهمترین اهداف برگزاری آن عنوان شده است.