محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه که در برنامه تلویزیونی دیروز، امروز، فردا شرکت کرده بود، با اشاره به دلایل جلوگیری از ورود گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل به ایران گفت: “احمد شهید به یک هنرپیشه تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی تبدیل شده است.” او اضافه کرد: “احمد شهید با جمع آوری اطلاعات غلط از سایت های ضد انقلاب، علیه جمهوری اسلامی بیانیه صادر می کند و ما به طور منظم، مکتوب و قلم به قلم به تخریب خود ادامه می دهد. کار احمد شهید تهیه مطالب کذب و اتهام زنی علیه جمهوری اسلامی است ، احمد شهید مدافع سرسخت تروریسم در کشورمان است و کسانی را که در عملیات های تروریستی شرکت داشتند و از منازلشان بمب،آرپی جی و اسلحه کشف شده است و دست به ترور زده اند ، مدافع حقوق بشر می خواند.”
دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه همچنین با بیان اینکه جمهوری اسلامی، دموکرات ترین کشور منطقه است، گفت: “معمولا گزارشگران سازمان ملل به صورت نوبه ای در هر چهار سال تغییر می کنند اما احمد شهید تغییر نکرده است. وی حکم قصاص را که بر اساس موازین اسلامی است، درست نمی داند در صورتی که به ایشان ارتباطی ندارد.”
لاریجانی در عین حال در اظهاراتی بی سابقه اضافه کرد: “جمهوری اسلامی موردی برای لاپوشانی و پنهانکاری ندارد و ضمن استقبال از سفر گزارشگر حقوق بشر به کشورمان، آمادگی فراهم کردن زمینه برای بررسی و بازدید وی از زندانها را نیز دارد”.
سخنان دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه درباره امکان فراهم شدن زمینه سفر گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل به ایران در کنار اتهامات معمول به وی که معمولا برای افکار عمومی داخلی بیان می شود،می تواند به معنی تغییر در سیاستهای خارجی ایران تلقی شود.
روزنامه فرهیختگان با اشاره به این خبر نوشت: “این نخستین‌بار است که یک مقام از قوه قضائیه چنین موضوعی را اعلام می‌کند. پیش از این جمهوری اسلامی ایران درخواست‌های احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران را برای سفر به کشور رد کرده بود.” روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران نیز این خبر را با عنوان “آمادگی ایران برای بازدید گزارشگر حقوق بشر” منتشر کرده است.
محمدجواد لاریجانی، چند ماه قبل هم در سخنانی گفته بود: “ما با غرب مدام در بحث حقوق بشر مذاکره داشتیم اما غرب به این نتیجه رسید که این مذاکرات به نفع‌اش نیست و به همین خاطر مذاکرات را رها کرد و به دنبال تبلیغات منفی علیه ایران رفت. ارتباط دادن مذاکرات حقوق بشر به مسائل هسته ای یک نمایش است و بیشتر شبیه یک توطئه است. این رفتار غربی‌ها به خاطر شکست آنها در مذاکرات هسته‌ای است و متاسفانه آنها در مذاکرات هسته‌ای صادق نبودند.”
در آن زمان لاریجانی می خواست که مسئولیت توقف مذاکرات بر سر حقوق بشر را بر عهده طرفهای غربی بگذارد. با اینهمه حتی همان سخنان هم نشانه ای از آغاز تغییر رویه ایران در مواجهه با مساله حقوق بشر تلقی شد.
از طرفی دیگر، ماه گذشته محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه دانمارک اولین قدم را برداشت و درباره مساله حقوق بشر گفت: “ما آمادگی هر گونه گفت‌وگوی صریح و باز را در این زمینه با طرف مقابل خود داریم. در انتخابات ریاست جمهوری ۷۳ درصد از مردم ایران شرکت کردند که از میان 6 نامزد انتخاباتی به معتدل‌ترین آنها رأی دادند. ما در رابطه با حقوق بشر آماده مذاکره هستیم.”
گفته می شد که این چرخش بی سابقه به دلیل فشارهایی است که در جریان مذاکرات هسته ای بر ایران وارد شده است. در حالی که ایران در پشت صحنه تعامل در زمینه حقوق بشر را آغاز کرده بود، در جلوی صحنه حملات لفظی را متوقف نکرد.
حتی چند روز پیش هم صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه ایران “هجمه‌های حقوق بشری علیه جمهوری اسلامی” را جنگی روانی دانست که به نحو “سخیف و مفتضحانه” از سوی کشورهای غربی به راه افتاده است و هر روز بیش از گذشته غیر مستند بودن آن آشکار می‌شود. او گفت: “ غربی‌ها این روزها با به کارگیری همه ابزارها و رسانه‌هایی که در اختیار دارند احکام صادره در دستگاه قضایی، همچنین تعاملات سیاسی و اجتماعی مردم و نظام را مورد هجمه قرار می‌دهند، اما آن قدر دروغ‌های بزرگ در این هجمه‌ها وجود دارد که هر کسی آنها را بشنود، متوجه می‌شود یک جنگ روانی سخیف و خالی از استناد برپا کرده‌اند.”
رئیس قوه قضائیه در شهریور ماه گذشته نیز با اعتراض به گزارش حقوق بشری دبیرکل سازمان ملل درباره ایران گفته بود: “کسی حق ندارد به ما بگوید که از اعتقاد و ایمان به عظیم‌ترین حقیقت هستی و بلکه تنها حقیقت مستقل عالم دست بردارید؛ این آقای دبیر کل چه کاره است که می‌گوید شما باید این اعدام ها را متوقف کنید، اینها چه کاره هستند؟ در اینجا مرز ایمانی‌مان روشن می‌شود. بارها گفته شده است که بسیاری از بحث‌های حقوق بشری به مبانی دینی، قانونی و حقوقی برمی‌گردد؛ بنابراین دبیرکل سازمان ملل چه کاره‌است که از حکومت ایران بخواهد اجرای یک حق خصوصی مبتنی بر ایمان مردم را متوقف کند؟”
تشدید حملات لفظی مقامات جمهوری اسلامی به مقامات غربی با عقب نشینی عملی آنها از مواضع پیشین، معمولا همزمان انجام می شود. در ماه های گذشته بارها اعلام شد که در مذاکرات هسته ای “به هیچ وجه” درباره چیزی بجز مساله هسته ای مذاکره نخواهد شد. اما با گذشت زمان اخباری از مذاکرات حاشیه ای ایران و غرب درباره مساله حقوق بشر و حتی موضوع موشکهای دوربرد ایران منتشر شد.
از سالها پیش، یکی از نگرانی های مقامات ایرانی آن بود که غرب پس از حل پرونده اتمی به سراغ پرونده حقوق بشر خواهد رفت. این موضوع تحلیل رسمی آیت الله خامنه ای از بحرانی است که جمهوری اسلامی با آن مواجه شده است.
در یک نمونه، بهمن ماه سال گذشته آیت الله خامنه ای طی سخنانی تاکید کرد: “مکرر گفتیم که مسئله‌ی هسته‌ای بهانه است برای دشمنی؛ مسئله‌ی هسته‌ای هم اگر یک روزی - حتی به فرض محال - بر طبق نظر آمریکا حل بشود، باز یک مسئله‌ی دیگری دنبال آن می‌آید؛ الان ملاحظه کنید سخنگویان دولت آمریکا بحث حقوق بشر، بحث موشکی، بحث سلاح و مانند اینها را به میان آوردند. من تعجب میکنم، آمریکایی‌ها خجالت نمیکشند اسم حقوق بشر را می‌آورند. هرکس دیگری در دنیا ادعا بکند طرفداری از حقوق بشر را، دولتمردان آمریکا دیگر نباید این ادعا را بکنند، با این همه فضاحتی که در کارنامه‌ی آنها نسبت به حقوق‌بشر هست.”
اکنون با اظهارات جدید مقامات ایران درباره پذیرش گزارشگر ویژه سازمان ملل به نظر می رسد که بالاخره موضوع حقوق بشر نیز روی میز مذاکرات قرار گرفته باشد.
