احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران در نمازجمعه این هفته‌اش از نظارت استصوابی شورای نگهبان دفاع کرد و مقابله با شورای نگهبان را حاشیه سازی بی حاصل دانست که به نظر می رسد اشاره ای است به واکنش رهبر جمهوری اسلامی به پیشنهاد محمد خاتمی رییس جمهور پیشین برای تبیین جایگاه شورای نگهبان که وی با طرح آن مخالفت کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سید احمد خاتمی گفت: “نظارت شورای نگهبان یک اصل کاملاً پذیرفته شده برای ملت، دولت و همه نهادهاست. هیچ کس در این کشور نیست که دلسوز انقلاب باشد اما در عین حال قانونمداری را نپذیرد.” او اضافه کرد: “نظارت استطلاعی مختص به شورای نگهبان نیست و قانون هم آن را نمی‌خواهد اما ممکن است این نظارت استصوابی باشد که در تمام مراحل شورای نگهبان هم می‌تواند و هم باید نظارت کرده و نیز در جای خودش دخالت کرده و صلاحیت را رد کند. بر اساس اصل ۹۸ قانون اساسی تفسیر قانون اساسی به‌عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه‌چهارم آنها انجام می‌شود. شورای نگهبان در تاریخ اول خرداد سال ۷۰ و در نظریه تفسیری ۱۲۳۴ این نظارت را تفسیر کرده است و آن را نظارت استصوابی دانسته و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات، از جمله تأیید و یا رد صلاحیت کاندیداها دانسته است. بنابراین نظارت استصوابی یک قانون است و همه باید به قانون احترام بگزارند و ایستادن و مقابله با این اصل قانونی حاشیه‌سازی بی‌حاصل است.”
همچنین حجت‌الاسلام هادی صادقی، معاون فرهنگی قوه قضاییه طی سخنانی از نظارت استصوابی شورای نگهبان دفاع کرده و اعمال اصل برائت در زمینه تایید صلاحیت کاندیداهای انتخابات را رد کرد.
به گزارش سایت باشگاه خبرنگاران وابسته به صدا و سیما صادقی گفت: “عزیزی می‌گوید شورای نگهبان چشم است و دست نیست، سوال اینجاست که چشم بی‌خاصیت و بی اثر که فقط ببیند و نتواند دم بزند چه فایده‌ای دارد؟ آیا این معقول است؟ چرا به گونه‌ای در کشور مجادله‌های بیهوده راه بیندازیم، مگر این مجادلات بیهوده در دهه ۷۰ تجربه نشد؟ در آن زمان شورای نگهبان به استناد اصل ۹۸ قانون اساسی که گفته تفسیر قانون اساسی با شورای نگهبان است، اصل ۹۹ را تفسیر کرد که نظارت بر انتخابات و تمام مراحل آن که شامل ثبت نام و تایید صلاحیت و… هم می شود با شورای نگهبان است.”
او با اشاره به تاکید حسن روحانی بر “قانون”، اضافه کرد: “همین قانون گفته است که تفسیر به دست شورای نگهبان است و تفسیر او به منزله قانون است، پس چرا بر سر چیزی که حل شده است و تکلیف آن روشن شدن است مجادله راه بیافتد؛ مگر حضرت آقا نفرمودند سال همدلی و همزبانی است؟ آیا از این گونه مجادله ها همدلی بیرون می آید؟”
صادقی همچنین به مساله نحوه تایید یا رد صلاحیت‌ها هم اشاره کرده و گفته است: “ممکن است در مواردی نتوان قاطعانه بر صلاحیت داشتن یا عدم آن نظر داد، گفت: گاهی دراین موارد صلاحیت فرد احراز نمی شود که به این معناست که صلاحیت تایید نشده و روشن است که اینجا محل جاری شدن اصل برائت که بعضی عزیزان محترم و گرانقدرمان گفته اند نیست و باید گفت که اصل برائت را از علما یاد گرفته اید؛ اما محل کاربردش را متاسفانه نه. این اصل در زمان مجازات و اثبات جرم و امثالهم معنا دارد یعنی وقتی تخلفی می خواهد اثبات شود اصل بر برائت است و تا ادله و شواهد کافی نباشد خلاف کسی اثبات نمی شود و این حرف درستی است؛ ولی در مقام احراز صلاحیت که مقام اثباتی دارد، نه جنبه سلبی ربطی به برائت ندارد و برائت متعلق به جنبه های سلبی است.”
اظهارات معاون فرهنگی قوه قضاییه آخرین مورد از جدالی لفظی میان هواداران دولت و مخالفان آن است که در هفته‌های اخیر در حال شدت گرفتن بوده است.
کشمکش مسئولان دولتی و رقیبانشان بر سر نحوه نظارت شورای نگهبان از ماه‌ها پیش وجود داشت اما بعد از آنکه حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی از دخالت نهادهای نظارتی در کار نهادهای اجرایی انتخابات انتقاد کرد، این مساله به درگیری آشکار لفظی انجامید و حتی بسیاری از مسئولان وابسته به نهادهای انتصابی در حکومت – از سپاه پاسداران تا قوه قضائیه – به دفاع از شورای نگهبان و انتقاد از روحانی پرداختند. مشخص بود که مساله صلاحیت‌ها و نحوه بررسی آن توسط شورای نگهبان به بحرانی جدی در ماه‌های آینده تبدیل خواهد شد.
سخنان معاون غرهنگی قوه قضائیه هم پاسخی به حسن روحانی است و هم کنایه‌ای به وزیر کشور.
چندی پیش حسن روحانی در جلسه مشترک هیات دولت و استانداران سراسر کشور گفته بود: “شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند باید به قانون اساسی کاملاً توجه کرده و عمل کنیم.” پس از آن بود که صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه از روحانی خواسته بود که “فضاسازی” نکند و “ حرفهای حاشیه‌ای” نزند. او تاکید داشت: “به دولت خدوم این نکته را تذکر می دهیم که اکنون کشور نیاز به همدلی و تلاش و کارمجاهدانه دارد، حاشیه‌سازی در این زمان از هیچ کسی پذیرفته نیست.”
فرمانده سپاه پاسداران هم ضمن ابراز نگرانی از تضعیف شورای نگهبان تاکید کرده بود: “کسانی که از مسیر همین شورا و با بلندنظری و منش غیرجناحی اعضای آن، فرصت ظهور در عرصه مدیریت کشور را یافته‌اند، باید گفتار سنجیده‌تری داشته باشند.” حتی چند تن از نمایندگان مجلس هم با انتشار نامه‌ای از سخنان روحانی انتقاد کرده و نوشتند: “از شما که سوگند یاد کردید پاسدار قانون اساسی باشید انتظار می‌رود جزء مدافعان شورای نگهبان و وظیفه نظارتی آن باشید نه آنچه موجب تضعیف شورای نگهبان شوید.”
با اینهمه روحانی از سخنان خود عقب‌نشینی نکرد و در گفتگوی مطبوعاتی خود به مناسبت هفته دولت با تاکید بر اینکه “وظیفه رییس جمهور اجرای قانون است.” گفت: “ما قصد دعوا با هیچ نهادی را نداریم. البته همانطوری که قبلا گفتم من در انتخابات به عنوان مسئول اجرای قانون اساسی به وظایفم عمل خواهم کرد. البته امکان دارد برخی خوشحال شوند و بعضی هم خوشحال نشوند.” روحانی اضافه کرده بود: “نمی‌دانم چرا حق اینقدر تلخ است، هر جا می‌گوییم قانون باید اجرا شود، برخی‌ها ناراحت می‌شوند. بعضی‌ها دعوت به قانون را می‌گویند حاشیه‌سازی نکنیم. پس قانون شد حاشیه!”
در همان روزها، عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور هم گفته بود: “در قانون همه چیز شفاف است. همین موضوع بررسی صلاحیت ها که به آن اشاره کردید، در قانون به شکل شفافی تصریح شده که باید از کانال چهار مرجع ذی صلاح صورت بگیرد. از این چهار مرجع باید استعلام شود و آنها مستنداتشان را به شکلی مستدل به هیات های اجرایی و نظارت جهت تصمیم گیری ارجاع دهند. در قانون به معترضین نظرات این چهار مرجع نیز وقت داده شده تا به نظرات آنها اعتراض کنند و ثبت نام کنندگان نیز امکان دفاع از خودشان را دارند. اگر همین اجرایی شود، دیگر در بررسی صلاحیت ها مشکلی نخواهیم داشت. او همچنین اضافه کرده بود: “ در اسلام اصل بر برائت است. […]از نظر من فرضا اگر فرصت بررسی صلاحیت شما دست نداد، نباید به شما بگوییم به دلیل عدم احراز صلاحیت نمی توانید در انتخابات نامزد شوید!”
چند روز بعد صادق لاریجانی در پاسخ به این سخنان آن را عوامانه دانسته و گفت: “ما نباید حرف هایی را که سالهای سال مطرح و پاسخش داده شده است دوباره مطرح کنیم و گاهی انسان حرفهای عوامانه‌ای می‌شنود که تعجب می‌کند. یک آقایی که هم به دیانت و هم به انقلابی بودنش اعتقاد دارم سخنی گفته است مبنی بر اینکه ما فقط از مجاری قانونی چهارگانه می‌توانیم نظارت کنیم. نظارت در شورای نگهبان از هر کانالی که باشد انجام می‌شود و گفته‌اند که ما عدم احراز صلاحیت نداریم؛ این حرف باطل و غلطی است و این حرف‌ها برای کسی است که قانون را نمی‌شناسد. عده‌ای می‌گفتند اصل بر برائت است که این هم حرفی عوامانه است.”
