سامان رسول پور
پس از اعدام 16 نفر از کسانی که به عنوان “اراذل و اوباش” اعدام شدند، گروه دیگری نیز قرار است امروز به جمع اعدام شدگان بپیوندند. در این ارتباط با شیوا نظر آهاری، فعال حقوق بشر گفتگویی کرده ایم که در پی می آید.
خانم نظر آهاری ظاهرا قرار است فردا تعدادی از افرادی که نیروی انتظامی آنها را”اراذل و اوباش” نامیده اعدام شوند. آخرین اخبار در این مورد چیست؟
طبق تماسهایی که چند نفر از خانواده های بازدشت شدگان با ما داشتند، ظاهرا قرار است امروز 15 نفر اعدام بشوند. با توجه به اینکه از زمان بازداشت این افراد تا کنون بیش از 80 روز می گذرد و آنها هیچ تماسی یا خانواده هایشان نگرفته اند، موج نگرانی بسیار بالا گرفته و هربار که این اخبار اعلام می شود، همه نگران می شوند که مبادا فرزندشان جزء لیست اعدامی ها باشد. این حالت بی خبری مطلق و اینکه خانواده ها مرتب در اضطراب و نگرانی به سر ببرند به عقیده من جزء حربه هایی است که دستگاه قضایی در پیش گرفته تا همراه متهمان، خانواده هایشان را هم بازداشت کند. در حالی که طبق بخشنامه حقوق شهروندی، متهم پس از بازداشت باید بلافاصله خانواده اش را در جریان سلامتی و محل نگهداری خودش قرار بدهد.
جرم این افراد دقیقا مشخص است؟
همه انها در چارچوب طرح ارتقای امنیت اجتماعی و برخورد با اراذل و اوباش بازداشت شده اند، اما اساسا قانونگذار، دادستانی، و یا نیروهای انتظامی که مسئولیت بازداشت را به عهده داشتند مشخص نکرده اند که به لحاظ حقوقی عنوان “اراذل و اوباش” به چه کسی اطلاق میشود. یعنی ما هیچ تعریف حقوقی از این عنوان اتهامی نداریم. پس از بازداشت هم شاهد بودیم که تعداد زیادی از آنها آزاد شدند و این نشان میدهد که اساسا مجرم و جنایتکار نبودند که مستوجب این برخوردهای خشن نیروهای انتظامی باشند. اما افرادی هم که در حال حاضر در بازداشتند در “سوله کهریزک” نگهداری می شوند. هیچ اتهامی در موردشان به جز همان لفظ “اراذل و اوباش” اعلام نشده و مشخص نیست که اتهامات این افراد، که به موجب آن شکنجه شدند و اعدام هم می شوند چیست. تنها قوه قضائیه چند ساعت قبل از اعدام آنها چند مورد اتهامی را به صورت مشترک برای همه آنها اعلام میکند مثل باج گیری تجاوز به عنف و… که معلوم نیست در کدام دادگاه صالحی اثبات شده است.
پس با این اوصاف خانواده های زیادی منتظرند تا ببینند فرزندانشان امروز در میان اعدام شدگان هستند یا نه؟
دقیقا و این مساله بیشتر از همه آزار دهنده است. من امروز با دو تن از مادران بازداشت شدگان که احتمال می دهند فرزندانشان در بین اعدامی ها باشند صحبت کردم. سئوالی که آنها مرتب تکرار میکننند این است که چرا هیچ کس در مورد رفتار غیر انسانی و وحشیانه ای که با این افراد صورت گرفته، صحبت یا اعتراضی نمی کند.
در این ساعت باقی مانده چه کار می توان کرد؟
واقعیت این است که نمی شود کاری انجام داد. ولی ما باید اعتراضات گسترده ای در این زمینه انجام دهیم تا اگر نتوانستیم از اعدام این 15 نفر جلوگیری کنیم برای سایرین کاری بکنیم. در این شرایط حداقل درخواست ما از قوه قضائیه این است که دادگاههای عادلانه تشکیل بدهند و وکیل در اختیار بازداشت شده ها بگذارند. شرایط نگهداری انها را انسانی تر کنند. اینها الان 80 روز است که رنگ آفتاب را ندیده ند، روزی یک وعده غذا دارند، یک لیوان آب و یک نوبت دستشویی. در دوران بازداشت هم در طی این 80 روز، مرتب تحت شکنجه های شدید قرار داشته اند. با شلاق و کابل و… به طوری که طبق اطلاعات موثق6 نفر در اثر خونریزی مغزی و یا عفونت زخمهایشان فوت کرده اند.
یعنی قبل از اعدام، شکنجه هم شده اند؟
بله دقیقا. صحبتهایی که خانواده ها می کردند و اخباری که در مورد شکنجه آنها میدادند واقعا وحشتناک است. شکنجه به طور هر روزه در آنجا وجود دارد. یکی از بازداشتی ها به مادرش گفته “روی بدنش آب یخ ریخته اند و با باتوم شروع به زدنش کرده اند”. شلاق چیزی است که هر روز در مورد آنها وجود دارد و متاسفانه علی رغم زندانی بودنشان همچنان همان برخوردهای خشنی که در زمان دستگیری در موردشان انجام شده، کماکان اعمال میشود. خوب اکثریت اینها جوانان 20-25 سال هستند و حتی زیر 20 سال. من فکر نمی کنم اعدام اینها دردی را از جامعه دوا کند اینها همه فرزندان همین اجتماع هستند اگر بد هستند، اگر مجرمند نتیجه شرایط این اجتماعند.. نمیدانم چرا قوه قضائیه سعی در ساختن آنها نمیکند و تنها چاره را در مرگ می بیند. من اعلام می کنم که بازداشت شده ها به صورت وحشیانه ای شکنجه می شوند در شرایط بسیار غیر انسانی نگهداری می شوند، هر 40 نفر تو یک اتاق 15 متری و محروم از حق قانونی. در چنین شرایطی سکوت ما باعث میشود فردا یک دانشجو، یک وبلاگ نویس و یک فعال حقوق بشر را به طور آشکار شکنجه کنند . در حالی که اینگونه برخوردهای پلیس به جز اینکه خشونت را در جامعه بازتولید کند، هیچ کارکرد دیگری ندارد. ما مخالف ارتقای امنیت اجتماعی نیستیم. اتفاقا باید با افرادی که مخل آسایش مردم هستند برخورد بشود اما برای هر جرمی در قانون، مجازاتی تعیین شده و نیروی انتظامی حق را ندارد که در خارج از آن چارچوب عمل کند.
گفته می شود تعدادی از اعدام شدگان به اقدام علیه امنیت ملی متهم شده بودند. این صحت دارد؟
بله. هفته گذشته بعد از انتشار تصاویر اجرای حکم اعدام دسته جمعی در زندان اوین بعضی از فعالین حقوق بشر چهره دو تن از اعدام شدگان را شناسایی کردند که این افراد از اعضای ایل بختیاری بوده اند که به اتهام درگیری مسلحانه با مأموران بازداشت شده بودند و بعضی ها هم کسانی بودند که چندین سال در زندان نگهداری می شدند. در حال حاضر هم در بین افراد بازداشت شده، نام “میثم لطفی” به چشم می خورد که از بازداشت شدگان کوی دانشگاه است.
پس بین این افراد، فعالین سیاسی یا افراد غیر شرور هم هستند؟
بله زندانیان سیاسی زیادی در سراسر ایران هستند که کسی اطلاعی از آنها نداردو این بیم هست که آنها هم در جمع اعدامهای فله ای باشند. بنابراین درحال حاضر ما باید حول یک درخواست متحد بشویم: توقف اجرای احکام اعدام و برگزاری دادگاه عادلانه برای رسیدگی به جرایم. من عقیده دارم بسیاری از افراد بازداشت شده، مثل میثم لطفی بی گناه هستند و حتی همسا یه های آنها هم اعلام کرده اند که تابحال سابقه شرارتی ازشون ندیده اند.
آیا بین این اعدامها و موج تازه بازداشت فعالان مدنی و دانشجویی ارتباطی می بینید؟
به عقیده من تنها قصد، حاکم کردن فضای وحشت در جامعه است و تمامی این اقدامات همین هدف را دنبال می کند.