در حالی که جناح راست و هواداران احمدی نژاد در واکنش ها به برنامه های اقتصادی دولت این توقع را دامن می زنند که هر چه زودتر نرخ ها کاهش یابد و تورم مهار شود و بیکاری چاره یابد، کارشناسان اقتصادی در رسانه های می نویسند که دولت اگر بتواند روند رو به انفجار رکود تورمی را به حرکت وادار به موفقیت دست یافته است.
محمدحسین ادیب کارشناس اقتصادی با اشاره به این که ایران در ۱۰ سال گذشته در را کشورهای جهان از نظر تورم بوده نوشته است تورم در پایان مهر ماه نسبت به اسفند ۹۱ حدود ۱۱ درصد است و این نشان میدهد که دولت تا همین جا موفق عمل کرده چرا که اگر روند همین سه ماه حفظ شود، به صورت قطع دولت در مهار تورم موفق بوده است. که عامل اصلی آن هزینه‌کرد معادل درآمد دولت است.، در حالی که وصولی درآمد نفت یک چهارم گذشته است.
گزارش روزنامه آرمان نشان می دهد قیمت نفت از یک بشکه ۲۳ دلار در سال ۸۱ که دولت خاتمی بر سرکار بود، نه سال بعد در دولت احمدی نزاد به ۱۰۶ دلار رسید، به همین جهت سود حیرت آوری که بانک ها به سپرده ها تا سال ۹۱ از محل افزایش شگفتانگیز درآمد نفت بود و از آن سال بانک مرکزی به دستور دولت در سطح گسترده اقدام به چاپ اسکناس بدون پشتوانه کرد و این به شدت تورم ایجاد کرد و سودی که بانکها در سال ۹۱ به سپرده پرداخت کردند از محل تورم بود.
به این ترتیب کارشناسان اقتصادی معتقدند آن چه وضعیت فعلی اقتصاد را بیش از هر چه نگران کننده می نماید تاکید بیش از همیشه بر درآمدهای نفتی است که در حال حاضر گرفتار تحریم هاست و در صورت پایان تحریم ها هم تابع قیمت گذاری جهانی است. گزارش ها نشان می دهد دولت احمدی نژاد، بر خلاف ادعاهایی که بر اساس آمار مخدوش و دست کاری شده ارایه می داد وابستگی به درآمد نفت را به جایی رساند که در کل تاریخ ایران و در کل کشورهای تولید کننده نفت بی سابقه است.
به نوشته محمد حسین ادیب در سال جاری وصولی درآمد نفت به کمتر از یک چهارم رسیده. و دولت فعلی چاپ اسکناس بدون پشتوانه را هم متوقف کرده و بنابراین امکان پرداخت سود سپرده نه از محل درآمد نفت و نه از محل تورم ناشی از چاپ اسکناس بدون پشتوانه، غیرممکن است اما همچنان بانکها بر اساس روال تعیین شده توسط احمدی نژاد به سپرده سود ادامه می دهند و مسابقهای بین آن ها برای پرداخت سود سپرده بیشتر ایجاد شده است. سودی که در سال جاری به سپرده پرداخت می‌شود از محل زیان وامگیرندگان است.
آیا این وضعیت قابل دوام است؟ اقتصاددانان معتقدند مطلقا امکان ادامه این وضعیت وجود ندارد و وامگیرندگان تا ۱۸ماه آینده میتوانند با زیان این سود را پرداخت کنند و در پایان اگر درآمد نفت افزایش نیابد یا مجددا دولت از محل چاپ اسکناس آن‌را پرداخت نکند ادامه این سیاست غیرممکن خواهد بود.
از سوی دیگر: در شرایط موجود دستوری، امکان کاهش سود سپرده نیست. مکانیزم بازار موفق به مهار این قضیه می‌شود اما دولت میتواند با کار توضیحی فرجام مکانیزم بازار را برای اقتصاد توضیح دهد. در این مورد، دولت برای کاهش سود سپرده به انتظار کاهش تورم نشسته است تا مردم با مشاهده آثار کاهش تورم، در مورد سپرده رفتار خود را تعدیل کنند.
درست در چنین شرایطی وزیر اقتصاد که زیر فشار شدید جناح راست و رسانه هایش قرار دارد که مدام از قول مردم می نویسند گرانی فراوان است، به قم رفته است، به دیدار مراجع تقلید و علما، همان هایی که در سال های آخر دولت احمدی نژاد، رییس دولت و یارانش را راه نمی دادند. در دیدار طبیب نیا آنان در انتقاد به وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور، از دولت پیش شکایت کردند.
انتقاد مراجع و علما از گرانی و تورم فزاینده، عدم اجرای درست طرح هدفمندی یارانه‌ها و…. همان ها بود که به گفته برخی شان توسط دولتمردان پیشین به خوبی شنیده نشد. آیت‌الله حسین نوری همدانی نزدیک ترین مرجع به جناح راست و از جمله پایدارترین هواداران دولت احمدی نژاد در زمان آن دولت تندترین بیانی که داشت این بود که “اقتصاد مساله‌ای است که همگان با آن سر و کار دارند و به دولتمردان توصیه می‌کنیم جلوی تورم و مشکلات اقتصادی گرفته شود. گرانی با هیچ‌کس شوخی ندارد و باید کاری صورت گیرد تا مردم بیش از این دچار مشکلات اقتصادی نشوند و دولتمردان باید کاری کنند تا ریشه گرانی قطع شود.“
اما آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی که از جمله منتقدان اجرای هدفمندی یارانه‌ها به این شکل بود همان زمان ضمن انتقاد از وضعیت اقتصادی کشور گفته بود بیش از۵۰ درصد مردم قدرت پرداخت قبوض شهری خود را ندارند و باید قبل از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، اشکالات مرحله اول برطرف شود. در حال حاضر نیز دولت درصدد اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌هاست، اگر این فاز اجرا شود مشکلات مردم بیشتر از این می‌شود و من مطمئن هستم میزان بدهکاری‌های مردم در سال آینده سه برابر مبلغ فعلی می‌شود.
اما بیشتر علما و مراجع ترجیح دادند که وارد جزییات نشوند و فعلا تکرار کنند که مردم ناراحت اند. همان کاری که اینک هم انجام می دهد. گیرم کسانی مانند آیت الله جوادی آملی ابایی ندارند که صریح بگویند با نگاه کمیته امدادی نمی‌شود کشور را اداره کرد. وی هدفمندی یارانه‌ها را از جمله طرح‌هایی دانست که نیازمند بازبینی است و افزود: ناکارآمدی رویکرد قبلی در اجرای هدفمندی یارانه‌ها که در نتیجه آن مشکلات بسیاری به بار آمد ناشی از آن بود که این درآمد به‌جای آنکه در خدمت تولید و رونق اقتصادی قرار گیرد از مسیر اصلی خود دور شد.
این مرجع بزرگ که اولین مرجعی بود که با خرافه گرایی محمود احمدی نژاد روبرو شد و اگر فیلم دیدار وی با رییس دولت قبلی افشا نشده بود موضوع هاله نور هرگز به عنوان نشانه تفکر احمدی نژاد ثبت نمی شد ودر دیدار وزیر اقتصاد روحانی با وی گفت رویکرد عاطفی و احساسی به جای نگرش علمی و خردورزانه را موجب به بار آمدن لطمات و ضایعات فراوانی به اقتصاد کشور شده است.
