عفت شریعتی و سهیلا جلودارزاده، دو کاندیدای نمایندگی مجلس نهم که از حوزه های انتخابیه مشهد و تهران، به دور دوم انتخابات مجلس راه یافته اند در مصاحبه با “روز” گفته اند که زنان نماینده باید بر اساس شایستگی هایی که دارند در هیات رئیسه مجلس حضور یابند.
عفت شریعتی، نماینده مجلس هفتم و مجلس هشتم، در واکنش به سخنان روح الله حسینیان مبنی برانتخاب رئیس، دو نایب رئیس، کارپردازان و منشی‌های مجلس از میان نمایندگان زن برای خنثی کردن” بگومگوهای غرب” به “روز” میگوید: نه به خاطر به به و چه چه کردن یا مذمت غربی ها، بلکه به خاطر شایستگی زنان هم بگذارند یک نماینده زن به هیات رئیسه راه یابد ما قانع هستیم.
سهیلا جلودارزاده، نماینده مجالس پنجم، ششم و هفتم نیز به “روز” میگوید: همین که آقایان به خاطر یاوه گویی های بیگانگان رضایت بدهند زنان به هیات رئیسه مجلس راه یابند یک گام به جلو است اما مساله این است که حضور یک یا چند زن در یک جایگاه نمی تواند برطرف کننده این اعتراضات باشد؛ این اعتراضات ریشه در خود جامعه ما هم دارد.
روح الله حسینیان، نماینده فعلی مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با سایت خبری اعتدال پیشنهاد کرده “برای اینکه بگو و مگو هایی که غرب علیه نظام جمهوری اسلامی دارد، خنثی شود هم برای تجربه و هم نشان دادن اعتقاد به ارزش زنان، رییس و نایب رییس اول و دوم و کل کار پردازان و منشی ها به عهده خانم ها گذاشته شود”.
در انتخابات مجلس نهم تنها سه زن در دور اول به این مجلس راه یافته اند؛ مهناز بهمنی از سراب، شهلا می‌رگلو از ساوه و نیره اخوان از اصفهان سه زنی هستند که به عنوان نماینده به مجلس نهم راه یافته اند وسرنوشت 11 کاندیدای زن به دور دوم کشیده شده و هنوز مشخص نیست 11 کاندیدای زن که به دور دوم راه یافته اند موفق به حضور در بهارستان خواهند شد یا مجلس نهم تنها با سه نماینده زن کار خود را آغاز خواهد کرد.
از 8 نماینده زن فعلی مجلس نیز تنها نیره اخوان به مجلس راه یافته و بقیه در دور دوم با سایر کاندیداها رقابت خواهند کرد.
سهیلا جلودارزاده، نماینده سابق مجلس و عفت شریعتی، نماینده فعلی مجلس در مصاحبه با “روز” درباره حضور زنان در مجلس و هیات رئیسه آن و همچنین علت کاهش تعداد نمایندگان زن سخن گفته اند.
لزوم حضور زنان در هیات رئیسه
عفت شریعتی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس هشتم درباره پیشنهاد روح الله حسینیان می گوید: من فکر میکنم ایشان حتما به طنز این حرفها را زده اند، چون بعید میدانم نظرشان این باشد.تاکنون فقط سه نماینده زن به مجلس نهم راه یافته اند و وضعیت بقیه مشخص نیست آقای حسینیان میخواهد با سه نفر هیات رئیسه را تشکیل دهد؟
او می افزاید: بیایند یک عضو هیات رئیسه را هم از میان خانم های نماینده انتخاب کنند ما قانع هستیم؛ نمیخواهد همه را از زنان بگذارند. ما به همان یک عضو هم قناعت میکنیم. من در تمام این سالها ندیده ام که خانم های شایسته و توانمندی که در مجلس حضور داشته اندحتی بتوانند رئیس یکی از کمیسیون های مجلس شوند یا به هیات رئیسه مجلس راه پیدا کنند در حالیکه در این دو دوره که نماینده مجلس هستم دیده ام خانم های توانمندی در مجلس بوده اند و هستند که بتوانند جزو نواب رئیس هیات رئیسه یا روسای کمیسیون ها باشند.
از خانم شریعتی می پرسم چرا زنان نباید بر اساس شایستگی هایشان، بلکه به گفته آقای حسینیان برای “خنثی کردن بگومگوهای غرب علیه نظام” زنان به هیات رئیسه مجلس راه یابند؟ نماینده مشهد در مجلس می گوید: صحبت شما بسیار متین است. در قرآن ملاحظه بفرمایید وقتی از ملکه صبا یاد میکند از تدبیر او می گوید، از مریم که کار مردانه انجام میداده تقدیر شده، از دختران شعیب که کار بسیار سخت چوپانی را که کاری مردانه بود انجام میدادند تجلیل شده. خود حضرت خدیجه بازرگان بزرگی بود و مردان بسیاری برای او کار میکردند؛ بازرگانی که امروز هم علم خاص خودش را دارد، اسلامی که زهرا با آن خطبه های عظیمش را دارد و اسلامی که زینب را درمدینه و در خانه نگه نمیدارد و می آورد کربلا.
او می افزاید: اینطور نیست که بخواهیم برای ساکت کردن دشمنان کاری بکنیم، به خاطر اینکه بیگانگان به به یا مذمت کنند کاری کنیم بلکه باید بر اساس شایستگی زنان راه را برای آنها باز کنیم.
این نماینده مجلس درباره راهیابی تنها سه زن نماینده به مجلس نهم در دوره اول انتخابات مجلس نیز می گوید: اینطور نیست که قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی حضور زنان را منع کرده باشد، زنان هم مانند مردان قابلیت شرکت در انتخابات را دارند اما شاید عواملی است که حضور زنان را کم میکند. شاید به وجود آوردن نگرش منفی زن به زن عامل آن باشد، چون حتی اگر مردان هم به زنان رای ندهند نیمی از جمعیت ما زنان هستند و رای آنها سرنوشت ساز است.
از او می پرسم این نگرش منفی زن به زن که می گویید ناشی از چیست و آیا عملکرد زنان نماینده و عدم توجه آنها به مسائل زنان باعث این نگرش منفی در میان زنان و یا حداقل رای ندادن زنان به آنها نشده؟
خانم شریعتی می گوید: اینطور نیست. در مجالس هفتم و هشتم که من حضور دارم قوانینی که برای زنان تصویب شده بی سابقه است؛ همین مساله ارث که قرن ها تغییر نکرده بود در مجلس هشتم به سرانجام رسید. افزایش مرخصی زنان در دوران زایمان، تابعیت مادر برای فرزند و… نتیجه تلاش نماینده های زن بوده. به قولی آه صاحب درد راباشد اثر، این زنان هستند که می توانند در زمینه مسائل مربوط به زنان صاحب نظر و تاثیر گذار باشند. لایحه حمایت از خانواده توسط مردان وارد عرصه شد و ما زنان تلاش کردیم نگذاریم حق زنان بیش از این تضییع شود
نماینده مشهد می افزاید: شاید بخش عظیم جامعه ما در جریان قرار نگرفته اند که وظیفه یک نماینده چیست و این مهم بر دوش رسانه ملی و مطبوعات است که بدان بپردازند. برخی هنوز کار نماینده را مسائل اجرایی میدانند؛در واقع بی توجهی به زنان در اثر مدیریت های کلان صورت می گیرد و باعث نگرش منفی می شود.
خانم شریعتی که از حوزه انتخابیه مشهد به دور دوم انتخابات مجلس نهم راه یافته سپس می گوید: افغانستان و عراق با آن وضعیتی که دارند چند برابر ما نماینده مجلس دارند. من الان بعید میدانم حتی 5 خانم دوره قبل هم به مجلس راه یابند. تنگناها را اینقدر زیاد کرده اند که به طور مثال من که در نظرسنجی ها نفر اول مشهد بودم به دور دوم انتخابات رفته ام و دور اول به مجلس راه نیافتم. در حالیکه باید تنگناها را کم کرد، از بین برد و گذاشت که زنان بر اساس شایستگی هایشان پیش بروند.
او می افزاید: الان تنها وزیر زنی که در کابینه داریم وزیر بهداشت است که اصلا حاشیه ای ندارد و دو دوره مجلس دیده ام کمترین سئوال ها و تذکرات به او بوده. این خانم به عنوان یک زن در چنین جایگاهی ایفای نقش میکند و اینها قابل ستایش است و نشان میدهد که اگر تنگناها را بردارند زنان به خوبی ایفای نقش خواهند کرد.
پذیرش حضور زنان در هیات رئیسه
سهیلا جلودارزاده، دیگر کاندیدایی که به دور دوم انتخابات مجلس راه یافته نیز درباره سخنان روح الله حسینیان به “روز” می گوید: اینکه رئیس، نواب رئیس و منشی ها خانم باشند بستگی به رای مجلس دارد که نمایندگان چگونه رای بدهند چون هیات رئیسه باید مورد قبول مجلس باشد و نمی تواند دستوری باشد. سخن آقای حسینیان هم امکان پذیر نیست چون تعداد خانم هایی که به مجلس راه یافته اند فعلا فقط سه نفر هستند و این تعداد باقیمانده هم مشخص نیست چند نفرشان به مجلس راه یابند.
نماینده مجالس پنجم، ششم و هفتم می افزاید: ایده آل ما حداقل حضور سی درصدی زنان در مجلس است و زنان نماینده باید در هیات رئیسه هم حضور یابند اما مساله مهم این است که حضور یک زن یا چند زن در یک جایگاه نمی تواند برطرف کننده این اعتراضات باشد، این اعتراضات ریشه در خود جامعه ما هم دارد. اما همین که آقایان رضایت بدهند برای پاسخگویی به یاوه گویی های بیگانگان، زنان به هیات رئیسه راه یابند خود این هم یک گام به جلو است.
خانم جلودارزاده خود در مجلس ششم به عنوان منشی در هیات رئیسه مجلس حضور داشت.
او می افزاید: با بها دادن به یک یا دو خانم دریکی دو جایگاه هم مشکل حل نمی شود بلکه حاکمیت باید برای مشارکت هر چه بیشتر زنان زمینه سازی کند تا براساس فرمایش حضرت امام در تعیین مقدرات اساسی مشارکت داشته باشند. صحبت حضرت امام، صحبت یک مرجع تقلید است و تکلیف ایجاد میکند و براساس آن زنان باید در مقدرات اساسی دخالت کنند.
خانم جلودارزاده می افزاید: زمینه سازی برای مشارکت زنان خوب انجام شده و زنان از نظر تحصیلات و حضور در جامعه به میزان خوبی رسیده اند اما زمینه حضور در مقدرات اساسی برای آنها فراهم نشده است.
از او درباره میزان پایین حضور زنان در انتخابات مجلس نهم و راهیابی تنها سه نماینده در دور اول به این مجلس می پرسم؛ می گوید: عدم حضور زنان در لیست های مختلف باعث به وجود امدن چنین شرایطی شده، اگر باندبازیها تعیین کننده است باندها باید تجدید نظر اساسی بکنند. از طرفی زنان امکان مالی مناسب برای رقابت را ندارند. متاسفانه فرهنگ انتخابات به وسیله بداخلاقی های سیاسی خیلی آدم ها حتی در شهرهای کوچک تر هم به سمت هزینه کردن برای رای آوردن سوق داده شده و همین امکان حضور زنان در رقابت ها را خیلی کم کرده.
او می افزاید: زنان توانایی مالی بالایی ندارند به نسبت مردان. در عرصه تولید و کار و فعالیت های اقتصادی و در بخش های خصوصی هم نسبت به مردان از امکانات کمی بهره مند هستند و نمی توانند افزایش مالکیت و ثروت داشته باشند لذا توانایی رقابت با مردان در فضای فعلی انتخاباتی کشور را ندارند.
به گفته خانم جلودارزاده، فضای حاکم بر مجلس، یکدست و در اختیار یک جناح بوده و این جناح هم به صورت موثر به زنان بها نداده است. او توضیح میدهد به این مساله می توان در لیست های انتخاباتی پی برد؛ ببینید چه تعداد از زنان به لیست های انتخاباتی راه یافتند؟ ائتلاف اسلامی زنان که برای حضور زنان برمسند وزارت تلاش میکرد برای انتخابات مجلس هم برنامه هایی داشت که متاسفانه با فوت خانم مریم بهروزی دچار وقفه شد و رکود پیش آمد و دیگران هم دنبال آن را نگرفتند. خانم بهروزی خانم خوش فکری بود که نسبت به مسائل زنان اشراف کامل داشت و فقدانش در جناح راست ضایعه بزرگی است و کسی نتوانسته جای او را پر کند.
او در پایان می گوید که اگر فکری برای حضور زنان و زمینه سازی برای حضور موثر آنها نشود، زنان منفعل در هر جایگاهی هم که قرار گیرند نمی توانند چاره ساز باشند.
زنان در نه دوره مجلس
اگر زنان کاندیدا در دور دوم موفق به حضور در مجلس نشوند مجلس نهم با سه نماینده زن از نظر میزان پایین حضور زنان نماینده رکورددار خواهد شد. چون کمترین میزان حضور زنان نماینده در مجلس 4 نماینده بوده که به مجالس اول، دوم و سوم برمیگردد.
در مجلس اول مریم بهروزی، اعظم طالقانی، عاتقه صدیقی و گوهرالشریعه دستغیب حضور داشتند که هر 4 نفر نماینده تهران بودند و از سایر شهرها نماینده زنی در مجلس حضور نداشت.
در مجالس دوم و سوم مریم بهروزی، عاتقه صدیقی و گوهرالشریعه دستغیب به اتفاق مرضیه حدیدچی (دباغ) به عنوان نماینده های تهران حضور داشتند.
در مجلس چهارم برای اولین بار نمایندگان زن از شهرهای دیگر نیز به مجلس راه یافتند و 9 نماینده زن حضور داشتند؛ پروین سلیحی، منیره نوبخت، نفیسه فیاض‌بخش، مریم بهروزی و مرضیه وحید دستجردی از تهران، فخرالتاج امیر شقاقی و فاطمه همایون مقدم از تبریز، قدسیه سیدی علوی از مشهد و اختر درخشنده از کرمانشاه.
مجلس پنجم اما در سیری صعودی، 14 نماینده زن را شاهد بود؛ فاطمه کروبی، فائزه هاشمی، سهیلا جلودارزاده، فاطمه رمضان‌زاده، نفیسه فیاض‌بخش، منیره نوبخت و مرضیه وحید دستجردی از تهران، شهربانو امانی از ارومیه، نیره اخوان بیطرف و زهرا پیشگاهی فرد از اصفهان، قدسیه سیدی علوی و مرضیه صدیقی از مشهد، الهه راستگو از لار و مرضیه حدیدچی(دباغ) ازهمدان.
در مجلس ششم اما نسبت به مجلس پنجم، یک نماینده کم شد و 13 نماینده زن به مجلس راه یافتند؛ الهه کولایی، سهیلا جلودارزاده، فاطمه حقیقت‌جو، فاطمه راکعی، وحیده علائی طالقانی و جمیله کدیور از تهران. شهربانو امانی از ارومیه، سیده فاطمه خاتمی از مشهد، طاهره رضازاده از شیراز، حمیده عدالت از دشتستان، اکرم مصوری منش از اصفهان، اعظم ناصری‌پور از اسلام آباد غرب و مهرانگیز مروتی از خلخال.
در مجلس هفتم هرچند اکثر نمایندگان زن تغییر یافتند اما تعداد آنها در همان رقم 13 ثابت ماند؛ سهیلا جلودارزاده، فاطمه آلیا، لاله افتخاری، الهام امین‌زاده، فاطمه رهبر و نفیسه فیاض بخش از تهران. فاطمه آجرلو از کرج، نیره اخوان از اصفهان، رفعت بیات از زنجان، هاجر تحریری نیک صفت از رشت، عشرت شایق از تبریز، عفت شریعتی از مشهد و مهرانگیز مروتی از خلخال.
در مجلس هشتم اما تعداد نمایندگان زن کاهش یافت و تنها 8 زن موفق به حضور در مجلس شدند؛ فاطمه آلیا، لاله افتخاری، زهره الهیان، فاطمه رهبر و طیبه صفایی از تهران، فاطمه آجرلو از کرج، نیره اخوان از اصفهان و عفت شریعتی از مشهد.
هرچند هنوز مشخص نیست در دوره دوم انتخابات مجلس نهم آیا زنان کاندیدا موفق به کسب آرا و حضور در مجلس خواهند شد یا نه اما تاکنون و در دور اول تنها سه نماینده زن به این مجلس راه یافته اند؛ ؛ مهناز بهمنی از سراب، شهلا می‌رگلو از ساوه و نیره اخوان از اصفهان. همزمان 11 کاندیدای زن به دور دوم انتخابات این مجلس راه یافته اند؛ 9 کاندیدا از تهران و دو کاندیدا از تبریز و مشهد.
سایت قانون گزارش داده است که هشت دوره مجلس شورای اسلامی، پس از انقلاب تنها 68 نماینده‌ی زن داشته و طی 31 سالی که از تشکیل این مجلس در ایران می‌گذرد تنها 45 نفر نماد مشارکت زنان ایرانی در نهاد قانونگذاری کشور بوده‌اند. این در حالیست که تعداد کل نمایندگان مجلس تا پایان دوره‌ی هشتم، دو هزار و 400 نفر بوده که عدد 68 در مقابل این عدد، بسیار ناچیز است.