کنترل برنامه هسته ای ایران در دستور کار مذاکراتی است که روز دوشنبه در مسکو از سر گرفته می شود. ولی جوی که در اطراف این مذاکرات وجود دارد اکنون سنگین و تیره است که بخشی از آن از سوی سوریه و بخشی دیگر از سوی اسرائیل ایجاد می شود و تهدید تعارضات وسیع تری را در منطقه در چشم انداز قرار می دهد.
افکار عمومی آمریکا که خاطرات تلخی از جنگ های خاورمیانه دارد به شدت خواهان حل بن بست هسته ای از طریق مذاکره است؛ امری که در زمان ریاست جمهوری جرج بوش انجام نشد. متاسفانه بادهایی که اکنون در واشنگتن می وزد ما را به سوی اهدافی غیر قابل وصول رهنمون می شود و هاله ضخیم تری را به دور قدرت های غربی ایجاد می کند تا ما را به آستانه یک جنگ غیر ضروری دیگر نزدیک تر کند.
شاید مهمترین دستاورد قابل ذکر در برابر برنامه هسته ای ایران ظرف سال های اخیر وحدت قدرت های بزرگ در برخوردی یکپارچه با تهران است. هر پنج عضو شورای امنیتی سازمان ملل با وحدت با یکدیگر بصورت یکپارچه خواهان کنترل برنامه هسته ایران هستند؛ ازجمله روسیه و چین، که ادامه حمایتشان از رژیم سوریه خشم واشنگتن را برانگیخته است.
وحدت یاد شده باعث اعمال تحریم های بین المللی سازمان ملل علیه ایران شده است؛ هرچند که روسیه و چپن سعی کردند اعمال تحریم ها را با معامله ای توسط برزیل و ترکیه به تعویق بیاندازند. بی تردید، تحریم های سازمان ملل دولت ایران را غافلگیر کرده است؛ همین طور تحریم های مالی و نفتی که دولت اوباما و اتحادیه در خارج از تحریم های سازمان ملل آنرا اعمال کردند.
ولی اتحاد یاد شده، که هم اکنون نیز به دلیل حمایت روسیه و چین از سوریه متزلزل شده است، با اصرار بیش از حد آمریکا بر خواست های افراطی و درحدی بیش از خواسته اعضای شورای امنیتی سازمان ملل، می تواند رو به نابودی برود.
مذاکرات تنها در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که دو طرف به مهمترین خواسته خود برسند. برای ایران مهمترین هدف به رسمیت شناخته شدن “حق” غنی سازی اورانیوم از سوی غرب است. اکثر کشورهای 5+1 آمادگی آن را دارند که این حق را به رسمیت بشناسند به شرط آنکه درجه خلوص اورانیوم پائین باشد و تحت کنترل انجام شود. ولی واشنگتن، از زمان ریاست جمهوری بوش و اکنون نیز تحت فشارهای دولت اسرائیل، امیدوار است که بتواند غنی سازی اورانیوم ایران را به طور کامل متوقف سازد.
با توجه به سرمایه گذاری که ایران از نظر عینی و ذهنی بر غنی سازی انجام داده است و آن را تبدیل به «یک حق مسلم ملی» کرده است، هیچ کس خوشبین نیست که ایران بتواند آن را به کلی کنار بگذارد. حتی جناح های جنگ طلب که خواهان حمله نظامی به ایران هستند معتقد نیستند که ایران دست از غنی سازی بطور کامل می دارد.
ولی هنوز در واشنگتن عده ای معتقدند تحریم های موجود بعلاوه افزایش تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه ای ایران، بالاخره ایران را به زانو در خواهد آورد. این مسلما اغراق آمیز است.
تحریم ها مسلما فشار اقتصادی زیادی را وارد می آورند. گزارشات مختلف از ایران حاکی از آن است که تحریم ها آثار خود را در ایجاد مشکلات اقتصادی و زندگی مردم بر جای گذاشته است. ولی هرچند تحریم ها سلاح خوبی برای مذاکره هستند، ولی برای به زانو در آوردن کارساز نمی باشند.
از آن بدتر این است که شرایطی را برای مذاکره تعیین کنیم که شکست آن را از پیش تضمین کند. دو سناتور آمریکایی این هفته نامه ای را امضا کردند که توسط کمیته روابط آمریکا و اسرائیل، آیپک، تهیه شده بود.
در این نامه موارد متعددی برای گفتگوهای مسکو پیشنهاد شده است، از جمله اینکه ایران سایت فوردو را تعطیل کند و غنی سازی اورانیوم با درجه خلوص بیش از 5 درصد را متوقف سازد، ولی در عوض تنها چیزی که به ایران داده شود قول ادامه مذاکرات است. درخواست چیزی بدون دادن چیزی در عوض آن، مسلما با این هدف انجام می شود که از سوی طرف مقابل رد شود.
لیکن اتحادیه اروپا می تواند محدودیت 5 درصد را برای غنی سازی اورانیوم قائل شود و ایران را وادارد که با بازرسان آژانس انرژی هسته ای به توافق برسد و در ازای آن تحریم نفت را شش ماه به تاخیر بیاندازد؛ یعنی تا پس از انتخابات آمریکا. لغو موقت تحریم نفتی می تواند قیمت نفت را کاهش دهد و از این طریق به اقتصاد بحران زده اروپا کمک کند. دولت اوباما هم در آخر می تواند با محدودذ کردن غنی سازی اورانیوم ایران موافقت کند.
واشنگتن می تواند همچنان بر انکار این نکته پافشاری کند که هر کشوری حق “لایتغیری” برای غنی سازی اورانیوم، تحت پیام ان پی تی دارد. غنی سازی اورانیوم مشروط به آن است که به سمت تولید سلاح هسته ای هدف گیری نشده باشد. با توجه به سابقه ایران در این زمینه، این شرط باید با قاطعیت برقرار شود.
خوشبختانه مقامات ایرانی هیچگاه نگفته اند که ساختن سلاح هسته ای حق مسلم آنهاست، در نتیجه مجبور نیستند از چنین موضعی عقب نشینی کنند. اگر گنگره فضای سیاسی لازم را به اوباما بدهد که مذاکره کند، او می تواند تضمین کند که ایران به سوی تولید زرادخانه هسته ای نمی رود و با این موضع از جنگی بی حاصل جلوگیری کند.
منبع: هافینگتون پست – 15 ژوئن
