قرارداد جاده ای، در دستور کار

نشنال
نشنال

» گزارش نشنال از وضعیت ساکن روابط ایران و آمریکا

bandarchahbahar.jpg

مایکل تئودولو

بر اساس اطلاعات بدست آمده توسط کارشناسان بانفوذ خلیج فارس در آمریکا، وزارت دفاع ایالات متحده در حال بررسی ‏امکان تجهیز نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان از طریق راههای زمینی بنادر ایران مانند بندر چابهار است.‏

این امکان با توجه به سه دهه خصومت میان ایران و آمریکا ممکن است عجیب بنظر برسد. اما در عین حال یک تحلیلگر ‏ایرانی این ایده را مطرح می کند که ایران در نهایت می تواند بعنوان مسیر اصلی نیروهای نظامی ناتو برای ارسال ‏تجهیزات غیرنظامی به افغانستان جایگزین پاکستان شود.‏

مشهور است که وزارت دفاع آمریکا طرح های احتیاطی را برای مواقعی تنظیم می کند که احتمالا ً هرگز کاربردی ندارند. ‏چنین طرحی به معنای غنیمت شمردن سناریوی احتمالی آینده خواهد بود اگر مذاکرات میان تهران و واشنگتن دربارۀ ‏نگرانی های دو طرف مانند موضوع افغانستان ثمربخش باشد و اگر آمریکا گزینه های دیگری برای ارسال تجهیزات به ‏افغانستان نداشته باشد.‏

تهران نیز در نگرانی و انزجار واشنگتن از گروه سنی و افراطی طالبان، که جمعیت غالبا ً شیعۀ ایران را بدعت گذار می ‏داند، شریک است. اما ایران در عین حال از نیروهای نظامی آمریکا مستقر در عراق و افغانستان بیمناک است. ‏

با این وجود، همزمان با افزایش ریسک پذیری نظامی و سیاسی دولت جدید آمریکا دربارۀ کنترل افغانستان، جمهوری ‏اسلامی بوضوح فرصت نابودی (طالبان) را حس کرده است. باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا قول داده است به منظور ‏حل مشکل طالبان در افغانستان 17 هزار نیروی نظامی دیگر به این کشور بفرستد. این در حالی است که مسیرهای مهم ‏هوایی و زمینی برای ارسال تجهیزات به افغانستان بیش از پیش با مشکل روبرو هستند.‏

قرقیزستان در هفتۀ جاری تصمیم گرفت پایگاه هوایی آمریکا، تنها پایگاه نظامی ایالات متحده در آسیای مرکزی، را تعطیل ‏کند. پس از این تصمیم، آمریکا بلافاصله به منظور ارسال تجهیزات غیرنظامی به افغانستان با تاجیکستان و ازبکستان ‏قرارداد بست. اما مسیر اصلی تدارکاتی آمریکا به افغانستان که از پاکستان می گذرد، بیش از پیش بخاطر حملات مکرر ‏طالبان ناامن شده است.‏

ریچارد هالبروک نمایندۀ ارشد اوباما در افغانستان در هفته جاری خاطر نشان کرد، ایران نقش مهمی در کمک به برقراری ‏ثبات در کشور همسایۀ خود ایفا می کند. تحلیلگران اظهارات او را به گونه ای تلقی کردند که واشنگتن قصد دارد از گفتگو ‏با تهران دربارۀ افغانستان بعنوان ابزاری برای انجام گفتگوهای گسترده تر استفاده کند.‏

این وضعیت باعث شده است جمهوری اسلامی ارزیابی بالاتری از اهمیت ژئواستراتژیک خود داشته باشد. اگرچه تهران ‏نگران است درگیری های مرزی باعث سرازیر شدن هروئین ارزان و پناهندگان بیشتر افغان بسوی ایران شود، اما بنظر ‏می رسد تهران مطمئن است که ظهور طالبان در شرایط فعلی تهدیدی بزرگتر برای منافع سیاسی و امنیتی آمریکا بشمار می ‏رود تا ایران.‏

فرزانه روستائی مفسر روزنامۀ اصلاح طلب اعتماد می گوید، ایران سه مسیر مهم زمینی بداخل افغانستان دارد. روستائی ‏می گوید، “هیچ یک از راههای ارتباطی هشت کشور همسایۀ افغانستان را نمی توان با راههای ارتباطی ایران مقایسه کرد. ‏این موضوع باعث ارتقای ارزش دیپلماتیک ایران و قدرت چانه زنی این کشور در مذاکرات آتی با آمریکایی ها خواهد ‏شد.“‏

به گفتۀ تحلیلگران، آمریکا ممکن است درخواست ایران را برای گرفتن هرگونه پاداش بسیار بالا قلمداد کند. بعنوان مثال، ‏تکیه بر راههای زمینی ایران به منظور تأمین نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان عملا ً افزایش همزمان تحریم ها بر ضد ‏ایران با هدف مهار برنامۀ هسته ای این کشور را غیرممکن می سازد.‏

به گفتۀ تحلیلگران، اگر این بار تهران دست کمک به آمریکا بدهد، خواهان دریافت مشوق های تضمین شدۀ اقتصادی، ‏دیپلماتیک و یا امنیتی خواهد بود. فریده فرحی تحلیلگر مسائل ایران در دانشگاه هاوائی می گوید، “تجربیات گذشته مانع از ‏آن خواهد شد ایران صرفا ً بخاطر اعتمادسازی وارد هرگونه همکاری با آمریکا شود.“‏

فرحی می گوید، “اگر قرار باشد همکاری اتفاق بیفتد، ایران قطعا ً تضمین خواهد گرفت که تاریخ خود را تکرار نخواهد ‏کرد و مطمئنم که این تضمین ها به شکل نوعی تغییر و یا تعدیل سیاست آمریکا در خصوص اعمال فشارهای دائم اقتصادی ‏بر ایران بخاطر برنامه هسته ای این کشور خواهد بود.“‏

منبع: روزنامۀ نشنال، 22 فوریه