دینا گوزدر
از چایخانه های شلوغ تهران و باغ های سرسبز انار اصفهان که بگذری، دشت کویر و دشت لوت در شهری به نام یزد به هم می رسند که زمانی قلب امپراطوری ایران بوده است.
از جاده های ناهموار شهر فراموش شده عبور می کنیم. یک زن جوان ایرانی که لباس رنگارنگ گلداری پوشیده است، به برجی خشتی اشاره می کند که مثل آتشفشانی خاموش زیر آفتاب سوزان ایستاده است. زن با لبخندی صمیمانه می گوید:« اینجا جایی است که ما طی سال ها ده ها هزار جسد را قرار داده ایم».
این برج بخشی از مراسم تشیع جنازه آیین زرتشت، قدیمی ترین مذهب تک خدایی دنیاست. زرتشتیان که در هند پارسی نامیده می شوند، اجساد را در فضای آزاد و در برج هایی که به آن “برج خاموشان” می گویند، باقی می گذارند تا متلاشی شوند و یا توسط لاشخورها خورده شوند، این روشی سازگار با محیط است که در مذهب زرتشتی برای احترام به زمین اجرا می شود. یک موبد زرتشتی که لباسی یلند و نخی پوشیده است توضیح می دهد:« مرگ حاصل کار اهریمن است که مظهر همه پلیدی هاست در مقابل زمین و زیبایی هایش قرار دارد که کار ایزد پاک است. ما نباید زمین را با آنچه از ما باقی می ماند، آلوده کنیم».
این موبد معتقد است که باقی گذاشتن اجساد در فضای باز، مکمل عقاید اصلی مذهب اوست که همان کردار نیک است. او با ناراحتی می گوید که بعد از گذشت سه هزار سال از سنت گذاشتن اجساد در فضای باز، دیگر زرتشتی باقی نمانده که بشود برج خاموش یزد را دایر نگه داشت. در عوض زرتشتیانی که می خواهند به روش های سنتی احترام بگذارند باید رد وصیت نامه خود بنویسند که می خواهند مراسم سنتی داشته باشند و جسدشان جایی در حومه شهر بمبئی در هند فرستاده می شود تا در آخرین برج خاموشی که هنوز دایر است، گذاشته شوند.
در نیایشگاه مرمرین معبد زرتشتیان شهر یزد، تعداد معدودی از بازماندگان این آیین ایران باستان درحالیکه موبد چوب صندل را آتش می زند و دانه های کندر را در آتش می ریزد، سرود مذهبی می خوانند. زرتشتیان بعنوان یکی از مهم ترین سمبول های مذهبی شان، دستبند های دست باف به دست کرده اند و در مقابل آتش که مظهر پاکی و راستی است، دعا می کنند. آتش مقدس در شهر یزد، 1500 سال است که همواره روشن است. آیین زرتشت در دوره کشورگشایی ها از روم و یونان به هند و روسیه رسید و در این میان طی قرن ها از تعداد پیروان زرتشت کاسته شد. با وجود اینکه یزد مهد این دین است، تنها 200 نفر از 433،836 زرتشتی در آنچا زندگی می کنند که دلیلش را می توان مهاجرت، تغییر مذهب اجباری و قرن ها فشار دانست که باعث کاهش جمعیت آنها شده است.
تعداد پیروان زرتشت در جهان حداکثر 190،000 نفر است که شاید طبق بعضی از آمارها از 124،000 نفر هم کمتر باشند. اگرچه زرتشتیان تعدادشان کم است اما آیین زرتشت با تعالیمش درمورد تک خدایی بودن، دو جهان خیر و شر و روز جزا، بر ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و اسلام تاثیر گذاشته است. مهربان فیروزگری، موبد معبد زرتشتیان تهران توضیح می دهد در این آیین انسان برای کامل شدن خلق شده است اما نیروهای اهریمنی چون طمع، شهوت و نفرت مانع از این کار می شود. به اعتقاد زرتشتیان این نیروهای اهریمنی باید دائما توسط گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک به مبارزه طلبیده شوند.
زرتشتیان با وجود کم شدن جمعیتشان بر سر قبول کردن ازدواج با پیروان مذاهب دیگر، به دو دسته تقسیم شده اند. ده ها هزار نفر از آنها در قرن دهم و در جریان تهاجم اسلام به ایران از ایران مهاجرت کردند و به با این شرط که با افراد خارج از دین خود ازدواج نکنند یا به هندوئیسم که در هند اکثریت دارد نپیوندند، به هندوستان پناهنده شدند. رامیار کرنجیا، مدیر مدرسه مذهبی زرتشتیان بمبئی، می گوید:« در آیین ما تغییر مذهب وجود ندارد». طبق آمار یونسکو جمعیت زرتشتیان هند که خانه امروزی زرتشتیان است، هر ده سال ده درصد کاهش پیدا می کند. امروز، زرتشتیان جامعه ای بسته اند که خود را منزوی کرده اند و شدیدا ازدواج درون مذهبی را تبلیغ می کنند.
به گفته پروا نمیرانیان، دانشجوی زرتشتی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، جامعه زرتشتیان ایران با یادگرفتن اشعار شاهنامه و برگزاری کلاس های مذهبی و اجرای مراسم آیینی، هویت خود را حفظ کرده است. او می گوید:« زرتشتیان در ایران پذیرفته شده اند چون معرف تاریخ پر افتخارشان هستند و همه ایرانیان بدون در نظر گرفتن مذهب شان، نوروز، عید زرتشتیان را در آغاز سال نو، جشن می گیرند، زیرا این عید بهانه ای است برای لباس خریدن و شیرینی خوردن». مهربان فیروزگری، رئیس معبد زرتشتیان تهرانهم موافق است که ایران اقلیت زرتشتی را دوست دارند انا نگران آینده جامعه زرتشتیان است. او می گوید:« زرتشتیان بیش از سه هزار سال است که در ایران زندگی می کنند، اما تعداد کمی از آنها باقی مانده است».
منبع: مجله تایم 9 دسامبر