گزارشی از سی و یکمین جشنوارهٔ بین المللی تئا‌تر فجر
سقوط…. سقوط…. سقوط….
سی یکمین جشنوارهٔ بین المللی تئا‌تر فجر، به عقیدهٔ بسیاری از کار‌شناسان و منتقدان تئا‌تر، یکی از کم مایه‌ترین دوره‌های خود را سپری می‌کند. گزارش همکار روز از تهران را در این زمینه می‌خوانید.
با روی کار آمدن کشن فلاح به عنوان دبیر جشنواره گروه های مشهور وکارگردانان بزرگ تئا‌تر ایران با تحریم چندسالهٔ خود همچنان مهر عدم کفایت مدیران امنیتی و سیاست‌های برگزاری جشنواره را برپیشانی تئا‌تر فجرگذاشته و از شرکت در جشنواره کناره گیری کردند. کارگردانانی چون علی رفیعی، فرهاد مهندس‌پور، حمید امجد، کوروش نریمانی ومحمدرحمانیان، علیرضا نادری، نادر برهانی‌مرند، محمد رحمانیان، امیررضا کوهستانی، محمد یعقوبی، حسن معجونی، جلال تهرانی و… از حضور در این جشنواره امنتاع کردند تا برپایی این فستیوال در بهمن ماه ۹۱ هم همچون ۶ دوره گذشته خود در دولت کودتایی احمدی‌نژاد روزهای خنثی و بی‌خاصیتی را سپری نماید.
جشنواره امسال کارگردان، چهره یا گروه شاخصی را در خود ندید. نمایش،، “ترن” به کارگردانی نیما دهقان، درخشش در ساعت مقرر “به کارگردانی حمیدرضا نعیمی” ویتسک “به کارگردانی رضا ثروتی” هملت “به کارگردانی رضا گوران، هفت شب با می‌ه‌مان ناخوانده” به کارگردانی فرهاد آئیش، با قرارهای قبلی، منوط به وعده‌های مساعد مالی و تکرار اجراهای سال گذشته آثارشان را در فستیوال قرارداده‌اند.
تولید تنها ۱۵ اثر نمایشی در بخش صحنه‌ای جشنواره برای این دوره و اجرای مجدد آثاری که در طول سال در سالن‌های تهران و شهرستان‌ها به اجرای عمومی رسیده بودند، گله‌های هنرمندان و مخاطبان را دوچندان کرد. اغلب گروههای ایرانی حاضر درجشنواره از میان جوانانی هستند که جویای نام بوده ودراین دوره برای نخستین یا دومین بار است که نمایشی را ارائه داده‌اند.
مذهبی‌ها و سفارش‌ها
از این میان ۱۷ اثر صحنه‌ای در تسخیر گونه‌های مذهبی و سفارشی است. نمایش‌هایی چون “سردارمهرو ماه” به کارگردان یحسین پارسایی، هفت دریا شبنمی به کارگردانی رضا حسینی، “داستان آن کلات” به کارگردانی مهدی شماسی، “راکب” به کارگردانی کوروش زارعی، “مرکب خوانی و ارکسترمردگان” به کارگردانی محمودرضا رحیمی، “طوفان” به کارگردانی ارش دادگر، “تردید نکن هوراشیو” به کارگردانی عباس اقسامیفپوتین‌های عمو بابا “به کارگردانی شهرام کرمی،” برزخگ به کارگردانی بهنام علی بخشی، “آخرین حکایت فرهادگ به کارگردانی علی اصغر راسخ راد،” نیلوفر مرداب “به کارگردانی برکه فروتنف” من ۱۵ ساله گریه نکردم “به کارگردانی علی موسویان،” راز “به کارگردانی اعظم بروجردی،” یادداشتی برای سهراب “به کارگردانی اصغر خلیلی،” بازیخانه… “به کارگردانی سید محمد مساوات در این بخش جای می‌گیرند.
بین الملل بی‌خاصیت
شرکت مجدد گروههای درجه دوم وسوم کشورهایی همچون لبنان، استرالیا، ارمنستان، آذربایجان، ایتالیا، کره جنوبی، لهستان، سوییس که درسال‌های گذشته با آثار ضعیفی درفجر حضور داشتند نیزنتوانست توجه تماشاگران ایرانی را به خود جلب کند تا مسئولین برگزاری جشنواره برای فروش بلیط واستقبال مخاطبان از ترفندهایی همچون تخفیف‌های ویژه وتمدید ارائه بلیط‌ها خبردهد.
اوضاع اسفناک مالی:
از تهران خبر می‌رسد هیچ اسپانسر مالی برای برگزاری جشنواره تئا‌تر فجر اعلام آمادگی نکرده است. دبیرخانه جشنواره تئاترفجر هم تاکنون به هیچ یک از قرارهای خود در بخش مالی متعهد نبوده است و مشخص نیست که وضعیت اقتصادی گروههایی که در بخش چشم انداز قرار دارند چه می‌شود. با تصویب شورای ساماندهی اقتصادی جشنواره قرار براین بود که به هر گروهی که در این بخش حضور دارند تا سقف بیست میلیون تومان کمک هزینه ارائه دهند اما حالا که تنها چند روز به پایان آن باقی مانده است فقط یک پنجم آنچه در فراخوان اعلام شده است را به برخی از گروه‌ها داده‌اند. بسیاری از کارگردانان برای نمایش‌های خود از جیب خرج کرده‌اند و با مشکلات متعدد اقتصادی گریبان گیر شده‌اند. از انجمن هنرهای نمایشی که منبع تزریق مالی گروه‌ها است خبر داده‌اند تا اطلاع ثانوی هیچ وجهی پرداخت نمی‌شود. این درحالی است که قادر آشنا مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی ایران در نشست رسانه‌ای جشنواره به خبرنگاران گفت: با توجه به شرایط اقتصادی موجود تنها یک سوم بودجه فرهنگی تخصیص پیدا کرده است که آن را هم پرداخت کردیم. اما کمک هزینه‌ها متناسب با شرایط اقتصادی موجود نیست. در همین حال سیما تیرانداز یکی از کارگردانان حاضر در جشنواره درباره وضعیت کمک هزینه‌ها می‌گوید: این‌قدر هزینه‌ها بالا است که پیش قسط‌ها کفاف هزینه‌های هیچ یک از گروه‌ها را نمی‌دهد، با افزایش هزینه‌های دکور پیش قسط‌ها در برخی موارد، باعث حذف بسیاری از ایده‌های طراحی صحنه می‌شود.ای کاش مسئولین تئاتری شرایط اقتصادی موجود را در نظر می‌گرفتند و متناسب با آن کمک هزینه‌ها را پرداخت می‌کردند و نمی‌دانم واقعاً گروه‌ها باید چه کاری انجام بدهند.
تالار مولوی تهران که یکی از مهم‌ترین سالن‌های نمایشی پایتخت محسوب می‌شود با تصمیم مدیران دانشگاه تهران از همکاری با دبیرخانه تئا‌تر فجر سر باز زد. کشن‌فلاح در نشست رسانه‌ای پیش از جشنواره در خصوص عدم میزبانی تالار مولوی در این دوره گفت: “ همکاری با تالار مولوی در این جشنواره تا دو شب پیش قطعی بود اما مسئولین تالار به دلیل مسائل مالی و شرط مشکلی که برای ستاد جشنواره گذاشته‌اند به دلیل شرایط اقتصادی اعلام کرده‌اند که پذیرای این دوره از جشنواره نخواهند بود و ما مجبور به تغییر شدیم. “
انصرافی‌ها
امیر دژاکام، بهرام تشکر، احسان فکاء، زری کریمی، نسیم ادبی و آیدا کیخایی و تعدادی دیگر از کارگردان تئاتری که متن آن‌ها درمرحله نخست پذیرفته شده بود از حضور در جشنواره تئا‌تر انصراف دادند و علت انصراف خود را هزینه‌های اندک وشکل نابسامان سیاست‌های برگزار کنندگان برپایی جشنواره اعلام داشتند.