همزمان با اجرایی شدن پروژه اسلامی کردن دانشگاه ها، روز گذشته آیت الله مصباح یزدی، از مجریان این طرح در دولت خواست تا “اراده جدی” داشته باشند. او مشخصا به نقد رشته روان شناسی پرداخت و گفت “کل نظام” باید به اسلامی شدن محیط آکادمیک کشور کمک کند. او از “آتشی عظیم” سخن گفت که “فرهنگ ما” را تهدید می کند و هر کس به اندازه توان خود باید برای مهار آن گام بردارد.
“ابزار و مقدمات اساسی در زمینه تحول علوم انسانی نیاز است و پشتوانه در زمینه تغییر علوم حرف اول را می‌زند.” این حرف روحانی تندرویی است که در دو سال گذشته دغدغه ویژه ای نسبت به اسلامی کردن فضای آکادمیک کشور داشته است. آیت الله محمد تقی مصباح یزدی روز گذشته در همایش گروه‌های تخصصی تحول در علوم انسانی به حامیان اسلامی شدن دانشگاه ها این نوید را داد که خداوند به آن ها “کمک “خواهد کرد. وی که در شهر قم سخنرانی می کرد گفت :“ با وجود همه سختی‌ها اگر کسانی اراده جدی در زمینه اسلامی‌سازی علوم داشته باشند می‌توانند علوم انسانی را اسلامی کرده و قدم سنجیده و حساب شده‌ای را بردارند و بدون تردید خداوند آنها را کمک می‌کند.”
آیت الله مصباح یزدی بر این باور است که اسلامی کردن دانشگاه کار “یک نفر و یک گروه” نیست. او می گوید :” باید کل نظام به یک عزم ملی بپردازند تا با تبیین و اصلاح این وضعیت، اسلامی شدن علوم انسانی صورت گیرد.”
شروع پروژه
کلید پروژه اسلامی کردن دانشگاه در دولت نخست محمود احمدی نژاد زده شد. چهار سال پیش، محمد مهدی زاهدی، وزیر علوم دولت نهم در نشستی با آیت الله مصباح یزدی از برنامه ریزی برای آن طی 5 سال آینده خبر داد و اظهار امیدواری کرد که “با برنامه ریزی های منسجم به جایی برسیم که هنگام ورود به دانشگاه حس کنیم به یک دانشگاه اسلامی قدم گذاشته ایم.”
محمود احمدی نژاد خود در صف مقدم این پروژه قرار داشت. او و حامیانش از آغاز دولت نهم صراحتا از لزوم تصفیه اساتید سکولار، لیبرال و مارکسیست سخن گفته اند. نخستین جرقه ها شهریور سال 85، یکسال پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد زده شد؛ هنگامی که رئیس دولت نهم در جمع گروهی از دانشجویان، نظام آموزشی ایران را به “150 سال حاکمیت سکولاریسم” متهم کرد و از دانشجویان خواست برای تغییر نظام آموزشی همکاری کنند.
این جرقه پس از آن نیرومندتر شد که دو سال پیش، رهبر جمهوری اسلامی، چندی پس از انتخابات بحث برانگیز سال 88، از افزایش دانشجویان علوم انسانی در دانشگاه ها انتقاد کرد. نگرانی های وی چند روز پس از آن اعلام شد که سعید حجاریان از اعضای ارشد جبهه مشارکت زیر فشارهایی که در طول بازداشت متحمل شده بود، در دادگاه های نمایشی از تدریس علوم انسانی غربی در دانشگاه ها انتقاد کرد. رهبر جمهوری اسلامی در توضیح نگرانی های خود گفته بود: “آموزش این علوم انسانی در دانشگاه ها منجر به ترویج شکاکیت و تردید در مبانی دینی و اعتقادی خواهد شد.”
روانشناسی، ضد اسلامی است
حالا آیت الله مصباح یزدی که ارادت ویژه ای به آیت الله خامنه ای دارد و حتی فیلمی از تلاش وی برای بوسیدن پای رهبر جمهوری اسلامی در یک دیدار منتشر شده، به آرای وی اشاره کرده تا به صورت مصداقی رشته های “ضد اسلامی” را معرفی کند که روان شناسی یکی از آن ها است.
آیت الله مصباح می گوید :” بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری، روانشناسی یکی از علومی بوده که دارای پایه‌های ضد اسلامی است. “
وی بر این باور است که استادان مکتب روانشناسی از چند منبع تغذیه می‌شوند تا به تدریس روانشناسی در دانشگاهها بپردازند.
دانشگاه علامه طباطبایی در آغاز سال تحصیلی 13 رشته مرتبط با علوم انسانی را از لیست رشته های خود حذف کرد. رشته های جامعه شناسی و روانشناسی از جمله قربانیان سیاست های پالایشی دولت محمود احمدی نژاد بودند. همان دو رشته که به غیر از آیت الله مصباح ، رئیس دستگاه قضائی کشور نیز دل خوشی از آن ها ندارد. تابستان سال 89، آیت الله صادق لاریجانی در انتقاد از تدریس این رشته ها در دانشگاه ها پرسیده بود :” چه معنی دارد در کشور خود تئوری‌هایی درباب روانشناسی و جامعه‌شناسی ترویج کنیم که بر پیش فرض‌هایی استوار است که به هیچ‌وجه با پیش فرض‌های دینی ما هماهنگی و همخوانی ندارد.”
حالا آیت الله مصباح یزدی در حالی که مشخص نیست چه انتقادی را به روان شناسی وارد می کند می گوید :“اوجی که در انسان‌شناسی وجود دارد و عالی‌ترین نقطه‌ای که روانشناسی جدید انسان‌گرا و کمال‌گرا به آن رسیده در سخنان اهورامزدا بوده که پس از تامین نیازمندی‌های فیزیولوژیکی انسان به حدی می‌رسد که خدمت به دیگران برایش لذت می‌شود.”
آتشی عظیم علیه فرهنگ “ما”
روز چهارشنبه آیت الله مصباح چنان نگران فضای دانشگاه بود که آن را به “آتشی عظیم” تشبیه کرد که “فرهنگ ما ” را تهدید می کند. او شرایط تغییر آن را دو چیز می داند :” عزم راسخ و همت بلند.”
سال گذشته هم آیت الله مصباح یزدی، طی سخنانی خواستار تهیه “نقشه ای اجرایی” برای اسلامی کردن علوم انسانی در دانشگاه ها شده بود.حالا این عضو مجلس خبرگان در انتقاد از کند شدن روند اسلامی کردن دانشگاه ها، پیکان حملات را به سوی اساتید گرفت تا بگوید: “متأسفانه بسیاری از اساتید دانشگاهی به مسأله بازسازی علوم انسانی اعتقادی ندارند و یا آن را در دسته مسائل درجه دوم قرار می‌دهند.”
چند ماه پیش ازآن نیز وی در جمع تعدادی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساتید دانشکده های حقوق و علوم سیاسی را “فاسد” خوانده و گفته بود: “بسیاری از کسانی که در فتنه‌ها نقش کلیدی داشتند، از تربیت‌شدگان همین اساتید فاسد دانشکده های حقوق و علوم سیاسی بودند.“او دیروز تأکید کرد که:“هر کسی به اندازه توان خود باید گام بردارد.”
طرح هایی همچون جداسازی کلاس های دانشجویان دختر و پسر، اسلامی کردن واحد های درسی، حذف واحد های درسی علوم انسانی، حذف برخی رشته های علوم انسانی، و حتی اسلامی کردن سئوال های کنکور کارشناسی ارشد در برخی رشته ها از جمله تلاش های دولت در شش سال اخیر برای عملیاتی شدن آرای آیت الله خامنه ای و مصباح بوده است.
وزارت علوم؛ مجری طرح
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم ماه گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی، اسلامی کردن دانشگاه ها را قانونی دانسته بود؛ قانونی که به گفته وی از 24 سال پیش مطرح بوده است. غلامرضا خواجه سروری گفته بود روسای دانشگاه های کشور 7 کار گروه تشکیل داده اند تا اسلامی کردن را “عملیاتی” کنند. به گفته وی: “وزارت علوم درصدد است که اسلامی‌کردن دانشگاهها را در محتوا و باطن عملی کند اگرچه به ظواهر نیز در این راستا توجه می‌کنیم.”
اخیرا سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هشتم نیز گفته کامران دانشجو مصمم است در سال جاری دانشگاهها را از لحاظ شکل و محتوا به آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی و بطور کلی اسلامی کردن دانشگاهها نزدیک کند. دانشجو، وزیر علوم، و از اصلی ترین هواداران اسلامی کردن محیط آکادمیک در کشور ، معتقد است :” حتی المکان باید از اختلاط بی‌مورد دانشجویان دختر وپسر جلوگیری شود و این سیاستی است که خانواده ها ،مجلس، روحانیت وعلاقمندان به نظام، مراجع تقلید بر روی اجرای آن تاکید دارند.”
اعتراض دانشجویان
اما تشکل های صنفی و سیاسی دانشجویان نیز در مقابل این سیاست ها خاموش نیستند. ماه گذشته به غیر از تجمع هزاران ها تن از دانشجویان کشور در اعتراض به سیاست های دانشجویی ، دفتر تحکیم وحدت نیز با انتشار بیانیه ای خاطر نشان کرد که جامعه دانشجویی ایران در “تمامی عرصه های زندگی” به مقاومت در برابر پروژه های “سیطره جویانه” تمامیت خواهان دست زده است.
این بیانیه که به مناسبت آغاز سال تحصیلی منتشر می شد همچنین در طبقه بندی فشار های فزآینده دولت به دانشگاه به پروژه اسلامی کردن دانشگاهها، تغییر سر‌فصل‌ها و حذف رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی، سهمیه‌بندی در رشته‌های مختلف با هدف کاهش تعداد دانشجویان دختر، تفکیک جنسیتی در کلاس‌ها و همچنین تدوین آیین‌نامه‌های انضباطی جدید برای افزایش محدودیت‌های دانشجویان در محیط دانشگاه اشاره کرده بود.
این تشکل دانشجویی اردیبهشت ماه نیز با انتشار بیانیه ای در آستانه سالگرد انقلاب فرهنگی، از سنگینی همیشگی “سایه استبداد” بر سر این نهاد علم آموزی سخن گفته و در انتقاد از فشار های دولت محمود احمدی نژاد به دانشگاهیان تصریح کرده بود: “تاسف انگیز اینکه در حال حاضر در یکی از بدترین و خردسوزترین دوران به سر می بریم. شرایطی بر دانشگاه ها حاکم شده است که نامیدن «انقلاب فرهنگی دوم» سزاوار آن ست.”
در ماههای اخیر تجمع های اعتراضی در دانشگاه های امیرکبیر، زنجان، کردستان، دانشگاه شهر کرد و دانشگاه یزد برگزار شده و تابستان امسال نیز 9 استاد دانشگاه علم و صنعت تهران به رئیس مجلس جمهوری اسلامی نامه ای نوشتند تا به محدود بودن ظرفیت پذیرش دانشجویان دختر در دانشگاه ها اعتراض کنند.
