آیت الله محمد رضا مهدوی کنی در افتتاحیه مجلس خبرگان طی تذکری به مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور گفت: “مسئولان دستگاه دیپلماسی باید در حفظ منافع ملت بکوشند و از خط قرمز‌ها نباید عبور کنند چراکه نظام ما نظامی اسلامی است و امیدواریم که در این زمینه با پشتیبانی مردم و رهبری عقب‌نشینی نکرده و ادامه دهیم و خداوند در این زمینه ما را یاری کند.” حرف های وی بازتاب دهنده نظرات محافظه کاران جریان اصولگرایی است که نزدیک ترین گروه در بین جریان رقیب به دولت اعتدال و حسن روحانی هستند.
این گروه به شیوه ای آرام و محتاطانه به دولت اندرز می دهند که راهبرد کلی برنامه هسته ای و سیاست خارجی را تغییر ندهد و فقط آهنگ تهاجمی آن را کاهش دهد و به نوعی رابطه با دنیا دچار اختلال نگردد. اما برخورد آنها با برنامه هسته ای دولت جنبه کنترلی و مهار کننده دارد.
این تفکر یک ضلع از اضلاع سه گانه رویکرد اصول گرایان به دیپلماسی دولت اعتدال است. بر خلاف محافظه کاران، گروه میانه با میدان داری علی لاریجانی انتقاد صریح تری به عملکرد دولت دارد و خواهان برخورد محکم تر با آمریکا و ایستادگی بیشتر بر مواضع هسته ای است. در دور جدید مذاکرات، حجم انتقادات این گروه افزایش یافته است.
اما اصول گرایان مدافع گفتمان سوم تیر و ولایت مطلقه خامنه ای از ابتدا به نفی سیاست تعاملی روحانی پرداخته و آن را عقب نشینی و خط سازش معرفی کردند. “هولوکاست هسته ای” به لحاظ نمادین نگاه این گروه به اقدام مشترک شش ماهه ژنو را نشان می دهد.
در این راستا جعفری فرمانده سپاه نیز گفت نسبت به مذاکرات صورت گرفته با آمریکا سکوت بغض آلود را در پیش گرفته ایم. گروه فوق که حسین شریعتمداری و خبرگزاری فارس توپخانه های رسانه ای آن هستند، نارضایتی و مخالفت خود با اقدامات دولت در هموار سازی مسیر مصالحه اتمی را از ابتدا به نمایش گذاشته و در هفته های اخیر بر شدت تخطئه و مانع تراشی افزوده است.
کمیسیون سیاست خارجی و دفاعی مجلس یکی از مراکز اصلی فعالیت آنها بر علیه ابتکارات ظریف و تیم مذاکره کننده هسته ای است.
حسن روحانی آنها را بی سواد خواند که با موضع گیری تند آنان مواجه شد. اخیرا برخی از افراد وابسته به دسته فوق مدعی ناخشنودی رهبری از مفاد توافق ها شده اند. جلالی رئیس دفتر مصباح یزدی در قم در ادامه سخنان کریمی قدوسی نماینده مشهد مدعی شده است:
جناب آقای روحانی به حضرت آقا نوشتند غنی سازی به رسمیت شناخته شد… حضرت آقا در جای دیگر فرمودند: “جناب آقای روحانی اینها را که به ما ندادند چطور شما این را نوشتید؟” رهبری فرمودند که “ظاهراً این توافق شما یک مقداری عجولانه و ناشی از فضای میدانی بود.”
حضرت آقا درباره خط اول توافقنامه فرمودند: “این حرف، استقلال ما را لگدمال کرده است”. حضرت آقا در جلسه خصوصی فرمودند: “متن توافقنامه ایرادهای اساسی دارد…استقلال ما را هدف گرفته و هر حرکتی را منوط به موافقت با آمریکا کرده است”.
خود آقای عراقچی در قم گفت من می ترسم چهار روز دیگر ما را به اسم خائن در کشور قلمداد کنند و اسم ما در تاریخ به عنوان خائن ثبت شود؛ آقای عراقچی به آقای نبویان (نماینده مجلس) گفته بود “حضرت آقا فرموده بودند یکی از خط قرمزهای ما آب سنگین اراک است؛ اما ما نتوانستیم نگهش داریم…”
چند نفر از مسئولین به حضرت آقا نامه نوشته‌اند. آقای شمخانی هم نامه داده‌اند و گفته‌اند “هیچ چیزی نصیب ما نشده است، حمله نظامی هم قوت پیدا کرده است…”
حرف های وی توسط بیت رهبری تا کنون تکذیب نشده است. البته نامه نگاری ادعایی توسط شمخانی، ولایتی و صالحی تکذیب گشت. اما هدف از این حمله رسانه ای و کمپین سیاسی استفاده تاکتیکی از توافقات ژنو و بخصوص کاهش محدود تحریم ها و حفظ رویکرد سیاست خارجی ستیزه جو و آمریکا ستیزی به عنوان راهبرد های کلان در دستگاه دیپلماسی کشور است.
آنها با سلب مسئولیت و حمله به تیم مذاکره کننده هسته ای می خواهند با فرافکنی مسئولیت عقب نشینی را بر گردن آنها انداخته و پس از استفاده از مواهب کار آنها سر بزنگاه و در موعد مقرر به میدان آمده و ضرورت تغییر در سیاست های هسته ای و تعامل با آمریکا را طرح کنند.
در این میان آنچه در برابر هجوم سیاسی و رسانه ای این جریان غایب است حرکت های میدانی در دفاع از آشتی جویی و تشن زدایی در برنامه هسته ای و سیاست خارجی است. حسن روحانی در آخرین حضورش در دانشگاه به این موضوع اشاره و رسما از دانشگاهیان و دانشجویان انتقاد کرد که چرا در برابر حملات به توافقات ژنو سکوت ورزیده اند.
پیشرفت و موفقیت دیدگاه مصالحه جو در سیاست خارجی و پایان بخشیدن به ماجرا جویی هسته ای و رسیدن به توافقنامه جامع و نهائی نیاز به فعالیت هدفمند و سازمان یافته نیرو های سیاسی و اجتماعی مدافع دارد.
در غیاب حرکت های میدانی نظیر تجمعات و تریبون های آزاد دانشجویی، جمع آوری طومار ها، کمپین های مجازی مخالفان فرصت پیدا می کنند تا به شکل کاذب و مصنوعی عرصه عمومی را به انحصار خود در بیاورند.
البته این حمایت به معنای اطاعت محض و تبعیت کورکورانه از اقدامات دولت و مواضع و اقدامات تیم مذاکره کننده نیست. بلکه با رویکرد حمایت انتقادی از اصل مصالحه شرافتمندانه و در چارچوب منافع ملی دفاع گردد و فضای لازم در اختیار دولت برای پیشروی و مدیریت مذاکرات برای غلبه بر چالش های داخلی قرار بگیرد. در این راستا باید عملکرد دولت در چارچوب فوق را نقد کرد و ایراد های آن در رسیدن به مصالحه اتمی را باز گو نمود.
سنگ اندازی های مخالفان را با حرکت های مردمی و حمایت های اجتماعی توسط بخش های مختلف جامعه مدنی ایران می توان مهار کرد. در این میان نقطه مرکزی با اثبات عملی بی بنیادی ادعای اصول گرایان افراطی در همراهی اکثریت افکار عمومی با مواضع آنان است. نشان دادن اینکه مسیر تنش زدایی هسته ای و اقدام دولت در این راستا از حمایت اکثریت مردم برخوردار است، گامی مهم در موفقیت دولت در اجرای برنامه ها و وعده هایش در زمینه سیاست خارجی است. در این مسیر دولت به تنهایی و صرفا از طریق چانه زنی های پشت پرده نمی تواند کار را جلو ببرد و نیازمند فشار از پایین است.
از اینرو از نیرو های مدافع آشتی با دنیا، پایان دادن به مناسبات خصومت محور در سیاست خارجی و بر قراری مصالحه هسته ای انتظار می رود تا در صحنه عمل فعال شده و به حمایت از دیپلماسی و تعامل به جای تقابل در مذاکرات هسته ای بپردازند.
نیاز است در ادامه پیام انتخاب مردم در ۲۴ خرداد نشان داد که ماجراجویی هسته ای حکومت و عظمت طلبی اتمی خامنه ای جز ضرر و خسران سنگین برای کشور نتیجه ای در بر نداشته و مردم ایران می خواهند تعامل سازنده با جامعه جهانی و سیاست خارجی مبتنی بر دکترین منافع ملی در دستور کار دولت قرار بگیرد.
پایان یافتن اقدامات تحریک آمیز حکومت و احترام غرب به حقوق مردم ایران دو عامل مهمی هستند که می توانند برداشته شدن کلیت تحریم ها را به ارمغان بیاورند.بدینترتیب با خاتمه بخشیدن به روند انزوا، اقتصاد کشور فرصت استفاده مناسب از ظرفیت های بین المللی را بدست می آورد.