رقابت سه شرکت شبه دولتی و سپاهی برای تصاحب سهام شرکت خودروسازی سایپا باعث شد تا در روزی که دولت احمدی نژاد، آن را تعطیل اعلام کرده بود، شرکت بورس و اوراق بهادار تهران، تالار حافظ را به روی متقاضیان سایپا بازکند تا در برابر چشم معدود سهامدار خردی که با تعجب افزایش رقم قیمت سهام شرکت سایپا را بر تابلو می نگریستند، این سه شرکت برای تصاحب بخشی از شرکت سایپا زد و بند کنند و در نهایت شاخص بورس تهران را در روزهای تعطیل به رقمی افزایش دهند که موجب خشنودی خبرگزاری های وابسته به دولت و سپاه شود.چنین بود که این خبرگزاری ها دیروز رقم افزایش یافته شاخص بورس تهران را به عنوان “پاسخ مردم ایران به طبل توخالی تحریم های آمریکا” برجسته کردند.
خبرگزاری های وابسته به دولت و سپاه از جمله فارس و ایرنا، روز گذشته از افزایش بی سابقه شاخص بورس تهران خبر دادند و مدعی تکاپوی بازار با وجود افزایش تحریم های اقتصادی اخیر شدند.
این ادعای رسانه های دولتی در حالی به دلیل تکاپوی شرکت های شبه دولتی برای تصاحب یکی از دو بنگاه بزرگ خودروسازی ایران مطرح می شود که اعلام شاخص 14987 در تابلوی تالار حافظ در آخرین روز از تعطیلات آشفته و بی برنامه دولت، با تعجب محافل اقتصادی و فعالان بازار سرمایه مواجه و علت آن واگذاری صوری خودروسازی سایپا به شرکت های شبه دولتی و سپاهی عنوان شد.
سایت بورس نیوز در اینباره می نویسد: “روزهای یکشنبه و دوشنبه با وجود تعطیلی نهادهای دولتی از جمله سازمان خصوصی سازی، برای فعالان بخش خصوصی این سئوال مطرح است که چرا سازمان بورس یکشنبه و دوشنبه باز بود؟گفتنی است، 31 تیرماه مجمع عمومی شرکت سایپا برگزار می شود و دولت قصد دارد قبل از مجمع عمومی سایپا این شرکت خصوصی شود تا خریدار بتواند با توزیع سود نقدی در مجمع عمومی، بیش از 25 درصد وجه مورد نیاز بابت خرید این بلوک را پرداخت کند.در غیر این صورت اگر سهم بدون انجام معامله به مجمع برود و سود بین سهامداران قبلی تقسیم شود دیگر سهم جذابیت خرید برای کسب کرسی را نخواهد داشت. بنابراین اگر بورس در این 2 روز تعطیل می شد، امکان داشت که فروش سایپا به بعد از مجمع عمومی کشیده شود که شرکت های خریدار و دولت خواهان این اتفاق نبودند.لذا با وجود تعطیلی نهادهای دولتی، بازگشایی تالار حافظ به دلیل فروش رفتن بلوک مدیریتی سایپا بوده است”.
خبرگزاری اکونیوز نیز روز گذشته به بهانه افزایش رقم شاخص بورس که ناشی از زد و بند شرکت های شبه دولتی و سپاهی برای تصاحب سایپا بود، در گزارشی با عنوان “پشت‌پرده کنسرسیوم‌های طالب سایپا” چنین نوشت: “راهنمای سرمایه‌گذاران به نیابت از بنیاد اقتصادی کوثر (وابسته به بنیاد شهید) و شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) وابسته به صادق محصولی، سرمایه‌گذاری ملی که گفته می‌شود نمایندگی گروه بهمن را در این خرید برعهده گرفته و عمران فارس که مشخص نیست کارگزار کدام گروه است همراه با کارگزاری مفید، چهار کنسرسیوم اصلی این معامله هستند. بذرپاش (مدیرعامل سابق سایپا) که به عنوان نماینده شستا در هیات مدیره سایپا حضور دارد و در انتخابات دهم ریاست جمهوری همراه با زریبافان (رئیس بنیاد شهید) ستادهایی موازی در حمایت از احمدی نژاد راه انداخته بودند، توانسته در ائتلافی قدرتمند، شستا و بنیاد اقتصادی کوثر را وارد این رقابت کند.مدیران فعلی سایپا قطعا دوست ندارند شاهد قدرت مضاعف بذرپاش باشند با این حال هیچ بعید نیست بر خلاف «منطقی» که نتوانست از طریق کنسرسیوم سرمایه گذاری ملی به ایران‌خودرو برگردد، بذرپاش جوان بار دیگر در سایپا قدرت بگیرد”.
این گزارش می افزاید: “رقبای دیگر البته به اندازه کافی قوی هستند. سرمایه‌گذاری ملی که گفته می‌شود وظیفه خرید برای بهمن را بر عهده گرفته و در دو واگذاری اخیر شفاف‌ترین کنسرسیوم بود گروهی را نمایندگی می‌کند که چندی پیش میزبان علی لاریجانی در رونمایی از مزدا3 جدید این شرکت بودند.بهمن که علاوه بر بنگاه‌داری، توانایی بسیاری در بازار سهام دارد خریداری جدی است.احتمال ائتلاف آنها گرچه با تامین اجتماعی و به تبع آن بنیاد اقتصادی کوثر کم نیست اما اگر گفته شود با گروه دیگری ائتلاف کرده‌اند، نباید تعجب کرد. تجربه نشان داده آنها برای چیزی که کمتر از قیمتش بی ارزد، خرج نمی‌کنند”.
این گزارش درباره کنسرسیوم گمنامی که شرکتی به نام “کارگزاری عمران فارس” آن را هدایت می کند نیز نوشته است: “این کارگزاری همچون قضیه واگذاری ایران‌خودرو، نمایندگی گروهی از زیرمجموعه‌های سایپا یا مجموعه‌ای همسو با طیف حاکم را بر عهده دارد. این موضوع البته مورد تایید سایپایی‌ها نیست.در ابتدا مجموعه‌ای از قطعه‌سازان به عنوان محور این کنسرسیوم معرفی شدند اما عدم موضع‌گیری آنها باعث شده بسیاری گمان برند همچون ایران خودرو، سایپا با دو کنسرسیوم مختلف ورود کرده است. فعلا عدم شفافیت باعث شده تحلیل‌گران این کنسرسیوم را گروهی وابسته به طیف حاکم سایپا بدانند”.
خبرگزاری اکونیوز نیز در باره کنسرسیوم شبه دولتی چهارم می نویسد: “کنسرسیوم چهارم را هم کارگزاری مفید هدایت می کند که در چند روز گذشته قیمتی نداده و گفته می‌شود ممکن است در لحظات پایانی معامله وارد بازی فروش شود. این کنسرسیوم با محوریت شرکت‌های زیرمجموعه یا وابسته به سایپا تشکیل شده و سایپایی‌ها تلاشی برای مخفی کردن آن نمی‌کنند”.
سایت خبرآنلاین نیز درباره افزایش شاخص بورس و نقش زد و بند های شرکت های شبه دولتی در آن، نوشت: “روز دوشنبه سیزدهمین روز رقابت برای خرید بلوک 18 درصدی سایپا با تداوم پیشنهاد قیمتی از سوی سه کنسرسیوم اصلی و پایان زمان معاملات بار دیگر بی‌نتیجه پایان یافت تا فردا رقابت از رقم 4309 ریال بار دیگر آغاز شود. در این میان اظهارات مختلف همچنان ادامه دارد. با توجه به حضور بهمن، شستا و بنیاد اقتصادی کوثر، گفته می‌شود به جز شورای رقابت، مجلسی‌ها نیز همانگونه که قبلا وعده داده بودند در جبهه مخالف با شبه‌دولتی‌ها فعالیت خواهند کرد. در این زمینه گفته می‌شود هفته آینده کمسیون اصل 44 مجلس با شورای رقابت جلسه خواهد داشت. همچنین رئیس کمسیون اقتصادی مجلس نیز کارکنان سایپا را بهتر از شبه‌دولتی‌ها دانست و از تلاش مجلس برای خصوصی‌سازی واقعی خبر داد. فعلا رقابت ادامه دارد”.
ورود کنسرسیوم های شبه دولتی و سپاهی با وجود آنکه روز گذشته موجب به وجود آمدن “حباب شاخص” در بورس تهران شد، با واکنش برخی از نمایندگان مجلس هم مواجه شد.
در اینباره، حسین هاشمی، رییس کمیسیون صنایع و معادن در گفت و گو با ایلنا می گوید: “در مورد واگذاری سهام خودرو سازی‌های ایران خودرو و سایپا، آنچه که موجب نگرانی ماست، واگذاری سهام شرکت‌های ایران خودرو به صورت بلوکی به یک دستگاه شبه دولتی است. چنین واگذاری‌ای موجب انحراف در اهداف اصل 44 و تنگ شدن فضای سرمایه گذاری خواهد شد”.
وی می افزاید: “در واگذاری سهام این شرکتها باید تعمق بیشتری شود. برای این منظور باید زمان واگذاری‌ها مقداری به تاخیر بیفتد تا مکانیزم‌های مناسبی برای این واگذاری پیدا شود. لازم است دقت نظر بیشتری صورت گیرد تا سهام این شرکت‌های خودرو ساز به بخش خصوصی واقعی واگذار شود”.
محسن نریمان، نماینده عضو فراکسیون اقلیت و کمیسیون ویژه اصل 44 مجلس نیز در گفت و گو با اکونیوز، می گوید: “تا زمانی که واگذاری ها به این صورت باشد اجرای اصل44 به مقصود اصلی خود که همان واگذاری و مدیریت به مردم است نمی رسد.”
وی با اشاره به صحبت‌های رییس دیوان محاسبات مبنی بر اینکه “در سال 88 تنها 10 درصد از واگذاری‌ها به بخش خصوصی بوده است و 90 درصد به بخش شبه دولتی” می افزاید: “تمام عملکرد دولت در این زمینه نشان می‌دهد که این سخن کاملا درست است”.
علیرضا محجوب نیز در گفتگو با سایت خانه ملت درباره اتفاقات اخیر در بورس تهران گفت: “بورس میدان افراد بازیگر شده است و اشخاص سودجو به بازار بورس چسبیده اند”.
وی ادامه داد: “عمده بورس های بزرگ دنیا در کار تولید و زایش فعال هستند که در آنها سرمایه متولد می شود و شرکتها در بورس به وجود آمده و ارزش پیدا می کنند. در ایران بورس بر سر یک سفره آماده نشسته است و بنابراین به جایی که به درستی پی ریزی نشده است، نمی توان گفت که کار خود را به روش صحیحی انجام می دهد. : بورسی که توانایی تولید سرمایه و اشتغال را داشته باشد در ایران معنی ندارد و یکی از دلایل وجود بیکاری در جوامع ایران عدم فعالیت صحیح بازار بورس است”.
وی اضافه کرد: “در جهت دور کردن دستان سوء استفاده گر از بورس به اندازه کافی تلاش نشده است، البته کوشش هایی در این راستا صورت گرفته که مکفی نبوده است و همچنان بورس بازان در بازار بورس جمع و بر امور مسلط هستند. بورس باید در حد اقل محل یک رقابت سالم بدون حیله گری و افکار پلید باشد و بنابراین تا این مسائل در بازار بورس رخ ندهد، نتیجتا مشکلات موجود نیز رفع نخواهد شد”.
وی افزود: “عدم تفحص کافی برای پذیرش شرکتها در بورس باعث می شود که برخی از شرکت های متقلب با ظاهر سازی سهام خود را وارد بازار بورس کنند و پس از مدتی مشکلات پنهان این شرکت ها نمایان می گردد و این موضوع عدم اطمینان مردم را به خرید سهام شرکتها به همراه دارد”.
