فتوایی برای شیعیان مدرن

نویسنده

‏ برزو درگاهی

فتوای آیت الله العظمی محمد حسین فلاح، مرجع تقلید بسیاری از شیعیان لبنان، در سال گذشته باعث غافلگیری ‏مسلمانان محافظه کار دنیا شد. این فتوا می گوید: “زن می تواند به خشونت فیزیکی توسط شوهرش به همان ‏اندازه پاسخ بدهد و این دفاع از خود است.“‏

مدت ها بود که فلاح را رهبر گروه های شیعه تندرو در لبنان قلمداد می کردند. او از آیت الله روح الله خمینی ‏در انقلاب اسلامی دفاع کرد و متهم به صدور دستور، یا حداقل تشویق به “بمب گذاری در کشتی جنگی ‏باراک ایالات متحده در لبنان” شده است. او و پیروانش این اتهام را رد کرده اند. فتوا دیگری از وی باقی ‏است که از مقلدانش خواسته در مقابل آمریکا بایستند و استفاده از محصولات آمریکایی را تحریم کنند. ‏

معذالک، این روحانی 72 ساله که حاضر به انجام مصاحبه در بیت خود در جنوب لبنان شد، لحن اظهاراتش ‏را ظرف چند سال گذشته ملایم تر کرده است. او دیدگاه میانه روتری را نسبت به ایران برای پیروانش به ‏میان آورده است. آیت الله فلاح خود را حامی شیعیان دنیا می داند و برای گسترش نفوذش در جهان اسلام ‏تلاش می کند.‏


او گفت: “من در وضعیت شیعیان دنیا یک اتحاد و همدلی را نمی بینم.“‏

او هنگام حرف زدن درباره دین، سیاست و مسایل بین المللی به جلو خم شد و در چشمان نافذ و قهوه ای ‏رنگش، برقی پیدا شد. درباره محمود احمدی نژاد گفت: “فکر می کنم رییس جمهور فعلی ایران دچار کمبود ‏مهارت های دیپلماتیک است. تصور می کنم او برای ایران مشکل درست می کند.“‏

فلاح که عمامه سیاه رنگش نشانه انتساب او به خاندان حضرت محمد است، به مسایل روزمره ای نظیر ‏حضانت اشاره می کند.‏


او در نوشته ای از رساله اش که به زبان انگلیسی ترجمه و در وب سایتش گذاشته شده می گوید: “یکی از ‏اصول کلی حضانت فرزندان این است که والدین نباید فرزندانشان را اموال خود بدانند. در عوض، آنها باید ‏فرزند را مسولیتی بدانند که خدا در دستان آنها قرار داده است. عمل به این مسوولیت با عشق به فرزند، گوش ‏دادن به او و احترام به افکارش انجام شدنی است.“‏

آیت الله العظمی، بالاترین درجه در سلسله مراتب روحانیون شیعه است که حق تفسیر منابع اولیه دینی را ‏دارند. آنها به عنوان رابط مقلدان خود با مسائل شرعی برای بسیاری از مقلدانشان در کشورهای شیعه نشین ‏لبنان، عراق، پاکستان، هند و بحرین عمل می کنند. آیت الله خمینی معرف گونه ای سیاسی از اسلام بود در ‏حالیکه آیت الله العضمی سیستانی در عراق بیشتر طرفدار پرهیزگاری، افتادگی و کردار نیکو است. ‏


فتوای فلاح و اظهارات او نظیر روشن کردن دینامیت در انبار کاه است. ‏

هانی عبدالله، دستیار فلاح می گوید: “سیستانی در جهان شیعه بسیار پرطرفدار است اما او خود را درگیر ‏زندگی روزمره شیعیان نمی کند. برای همین است که فلاح مرجع بسیاری از شیعیان مدرن و نوگرا است.“‏

او خصوصاً در مورد مساله جنسیت، مواضعی را درپیش گرفته که خم به ابروی رقبای محافظه کارش آورده. ‏مثلاً او منع رسمی قضاوت برای زنان و چالش هایی که در نگاه سنتی به قرار دادن جایگاه زن در خانه و ‏قایل شدن وظیفه کار برای مردان وجود دارد، به چالش کشیده است. ‏

آیت الله فلاح در مطالبی در وب سایت خود می گوید: “این عقیده که انجام امور خانه برای مردان ناپسند ‏است، ربطی به اسلام ندارد. فکر می کنم هیچ زنی مجبور نیست زندگی اجتماعی خود را به خاطر مشغول ‏بودن با بچه هایش، به سکون و ایستایی برساند.“‏

در وب سایت او آمده: “علم و دانش هم برای مرد و هم برای زن ارزشمند است و اهمیت کسب آن برای هر ‏دو به یک اندازه است.“‏

بیانیه ای که از دفتر او صادر شد از مخالفت او با “استفاده مرد از هرگونه خشونتی علیه یک زن هم در مقام ‏توهین و هم کلمات رکیک” خبر می دهد. ‏

او همچنین در مورد مسایلی نظیر تکثیر از راه تکثیر (کلون کردن) و نیز جراحی زیبایی نظراتی ارایه داده ‏است. ‏

فرامرز طرابلسی، یک روزنامه نگار و تاریخ دان لبنانی، می گوید: “اغلب فتواهای ایشان در راستای ‏نوگرایی و پیشرفت است. او بسیار بانفوذ است و ثروت خیلی زیادی هم دارد.“‏

بسیاری از دستورات آزاد اندیشانه او و نیز تلاش هایش برای انداختن فاصله بین شیعیان لبنان و ایران، موجب ‏خشم روحانیون شیعه نزدیک به گروه نظامی حزب الله لبنان و رهبرش- شیخ حسن نصرالله- شده است. فلاح ‏روزگاری رهبر معنوی حزب الله بوده اما حالا او و نصرالله برای دریافت کمک های شیعیان ثروتمند با هم ‏رقابت می کنند. به طور سنتی، کمک های بیشتر همیشه به سوی فلاح سرازیر بوده است. ‏

طرابلسی گفت: “یک رقابت واقعی با نصرالله وجود دارد. او هم تبدیل به یک رهبر دینی و هم نظامی شده ‏است. خیلی از روحانیون محافظه کار حزب الله در حال واکنش نشان دادن علیه فلاح هستند.“‏

به نظر می رسد فلاح موضع ضد آمریکایی خود را نرم تر کرده باشد، هرچند او و سایرین بر سر سوء قصد ‏به جانش در سال 1985 به آمریکا مشکوک هستند. ظاهرا” آنها این اقدام را انتقام جویی آمریکایی ها از او به ‏خاطر صدور دستور انفجار کشتی دریایی باراک می دانند. یک بمب گذاری در ماشین نزدیک خانه اش، ‏موجب کشته شدن بیش از 80 نفر در یک بلوک از مجموعه آپارتمانی شد اما او جان سالم به در برده بود. ‏

فلاح از دولت بوش انتقاد می کند اما حاضر است بگوید که ضدآمریکایی نیست. او اخیراً به سوالی درباره ‏ستاره شناسی و ماه رمضان پاسخ داد که از سوی یکی از سربازان آمریکایی در وب سایت پرسیده شده بود. ‏این اقدام با انتقاد سایر روحانیون مواجه شد. فلاح از جمله اولین رهبران دینی در خاورمیانه بود که حملات ‏‏11 سپتامبر را محکوم کرد. ‏

آیت الله فلاح در انتقاد از اسراییل مصمم است. او یک بار دولت یهود را به عنوان “توده ای از مردم قلمداد ‏کرد که از سراسر دنیا گرد هم آمده اند تا بر روی ویرانه های زندگی مردمی دیگر زندگی کنند.“‏

منبع: لوس آنجلس تایمز – 6 فوریه ‏