برزو درگاهی
فتوای آیت الله العظمی محمد حسین فلاح، مرجع تقلید بسیاری از شیعیان لبنان، در سال گذشته باعث غافلگیری مسلمانان محافظه کار دنیا شد. این فتوا می گوید: “زن می تواند به خشونت فیزیکی توسط شوهرش به همان اندازه پاسخ بدهد و این دفاع از خود است.“
مدت ها بود که فلاح را رهبر گروه های شیعه تندرو در لبنان قلمداد می کردند. او از آیت الله روح الله خمینی در انقلاب اسلامی دفاع کرد و متهم به صدور دستور، یا حداقل تشویق به “بمب گذاری در کشتی جنگی باراک ایالات متحده در لبنان” شده است. او و پیروانش این اتهام را رد کرده اند. فتوا دیگری از وی باقی است که از مقلدانش خواسته در مقابل آمریکا بایستند و استفاده از محصولات آمریکایی را تحریم کنند.
معذالک، این روحانی 72 ساله که حاضر به انجام مصاحبه در بیت خود در جنوب لبنان شد، لحن اظهاراتش را ظرف چند سال گذشته ملایم تر کرده است. او دیدگاه میانه روتری را نسبت به ایران برای پیروانش به میان آورده است. آیت الله فلاح خود را حامی شیعیان دنیا می داند و برای گسترش نفوذش در جهان اسلام تلاش می کند.
او گفت: “من در وضعیت شیعیان دنیا یک اتحاد و همدلی را نمی بینم.“
او هنگام حرف زدن درباره دین، سیاست و مسایل بین المللی به جلو خم شد و در چشمان نافذ و قهوه ای رنگش، برقی پیدا شد. درباره محمود احمدی نژاد گفت: “فکر می کنم رییس جمهور فعلی ایران دچار کمبود مهارت های دیپلماتیک است. تصور می کنم او برای ایران مشکل درست می کند.“
فلاح که عمامه سیاه رنگش نشانه انتساب او به خاندان حضرت محمد است، به مسایل روزمره ای نظیر حضانت اشاره می کند.
او در نوشته ای از رساله اش که به زبان انگلیسی ترجمه و در وب سایتش گذاشته شده می گوید: “یکی از اصول کلی حضانت فرزندان این است که والدین نباید فرزندانشان را اموال خود بدانند. در عوض، آنها باید فرزند را مسولیتی بدانند که خدا در دستان آنها قرار داده است. عمل به این مسوولیت با عشق به فرزند، گوش دادن به او و احترام به افکارش انجام شدنی است.“
آیت الله العظمی، بالاترین درجه در سلسله مراتب روحانیون شیعه است که حق تفسیر منابع اولیه دینی را دارند. آنها به عنوان رابط مقلدان خود با مسائل شرعی برای بسیاری از مقلدانشان در کشورهای شیعه نشین لبنان، عراق، پاکستان، هند و بحرین عمل می کنند. آیت الله خمینی معرف گونه ای سیاسی از اسلام بود در حالیکه آیت الله العضمی سیستانی در عراق بیشتر طرفدار پرهیزگاری، افتادگی و کردار نیکو است.
فتوای فلاح و اظهارات او نظیر روشن کردن دینامیت در انبار کاه است.
هانی عبدالله، دستیار فلاح می گوید: “سیستانی در جهان شیعه بسیار پرطرفدار است اما او خود را درگیر زندگی روزمره شیعیان نمی کند. برای همین است که فلاح مرجع بسیاری از شیعیان مدرن و نوگرا است.“
او خصوصاً در مورد مساله جنسیت، مواضعی را درپیش گرفته که خم به ابروی رقبای محافظه کارش آورده. مثلاً او منع رسمی قضاوت برای زنان و چالش هایی که در نگاه سنتی به قرار دادن جایگاه زن در خانه و قایل شدن وظیفه کار برای مردان وجود دارد، به چالش کشیده است.
آیت الله فلاح در مطالبی در وب سایت خود می گوید: “این عقیده که انجام امور خانه برای مردان ناپسند است، ربطی به اسلام ندارد. فکر می کنم هیچ زنی مجبور نیست زندگی اجتماعی خود را به خاطر مشغول بودن با بچه هایش، به سکون و ایستایی برساند.“
در وب سایت او آمده: “علم و دانش هم برای مرد و هم برای زن ارزشمند است و اهمیت کسب آن برای هر دو به یک اندازه است.“
بیانیه ای که از دفتر او صادر شد از مخالفت او با “استفاده مرد از هرگونه خشونتی علیه یک زن هم در مقام توهین و هم کلمات رکیک” خبر می دهد.
او همچنین در مورد مسایلی نظیر تکثیر از راه تکثیر (کلون کردن) و نیز جراحی زیبایی نظراتی ارایه داده است.
فرامرز طرابلسی، یک روزنامه نگار و تاریخ دان لبنانی، می گوید: “اغلب فتواهای ایشان در راستای نوگرایی و پیشرفت است. او بسیار بانفوذ است و ثروت خیلی زیادی هم دارد.“
بسیاری از دستورات آزاد اندیشانه او و نیز تلاش هایش برای انداختن فاصله بین شیعیان لبنان و ایران، موجب خشم روحانیون شیعه نزدیک به گروه نظامی حزب الله لبنان و رهبرش- شیخ حسن نصرالله- شده است. فلاح روزگاری رهبر معنوی حزب الله بوده اما حالا او و نصرالله برای دریافت کمک های شیعیان ثروتمند با هم رقابت می کنند. به طور سنتی، کمک های بیشتر همیشه به سوی فلاح سرازیر بوده است.
طرابلسی گفت: “یک رقابت واقعی با نصرالله وجود دارد. او هم تبدیل به یک رهبر دینی و هم نظامی شده است. خیلی از روحانیون محافظه کار حزب الله در حال واکنش نشان دادن علیه فلاح هستند.“
به نظر می رسد فلاح موضع ضد آمریکایی خود را نرم تر کرده باشد، هرچند او و سایرین بر سر سوء قصد به جانش در سال 1985 به آمریکا مشکوک هستند. ظاهرا” آنها این اقدام را انتقام جویی آمریکایی ها از او به خاطر صدور دستور انفجار کشتی دریایی باراک می دانند. یک بمب گذاری در ماشین نزدیک خانه اش، موجب کشته شدن بیش از 80 نفر در یک بلوک از مجموعه آپارتمانی شد اما او جان سالم به در برده بود.
فلاح از دولت بوش انتقاد می کند اما حاضر است بگوید که ضدآمریکایی نیست. او اخیراً به سوالی درباره ستاره شناسی و ماه رمضان پاسخ داد که از سوی یکی از سربازان آمریکایی در وب سایت پرسیده شده بود. این اقدام با انتقاد سایر روحانیون مواجه شد. فلاح از جمله اولین رهبران دینی در خاورمیانه بود که حملات 11 سپتامبر را محکوم کرد.
آیت الله فلاح در انتقاد از اسراییل مصمم است. او یک بار دولت یهود را به عنوان “توده ای از مردم قلمداد کرد که از سراسر دنیا گرد هم آمده اند تا بر روی ویرانه های زندگی مردمی دیگر زندگی کنند.“
منبع: لوس آنجلس تایمز – 6 فوریه