در حالیکه ایران و قدرت‌های جهانی تلاش برای دستیابی به توافق نهایی هسته‌ای را چهار ماه دیگر تمدید کرده‌اند، می‌گویند در راه رسیدن به توافق پیشرفت زیادی داشته‌اند.
اما یک عضو سابق حلقه داخلی اوباما در مورد مسئله ایران می‌گوید، ایران در واقع در مورد مهمترین مسئله فراتر از شش قدرت جهانی رفته است: توان غنی‌سازی جمهوری اسلامی در آینده.
رابرت اینهورن، که تا ماه مه ۲۰۱۳ مشاور ویژه کنترل سلاح وزارت امور خارجه بود می‌گوید، ایرانی‌ها خیلی خاموش تقاضای خود برای غنی‌سازی را بسط داده‌اند. وی هشدار داد که این تقاضاها می‌تواند مذکرات را با مشکل مواجه کند.
نظرات اینهورن قابل توجه است. او از جمله کسانی نیسست که از آغاز با توافق مخالفت می‌کرده‌اند، بلکه حامی دیپلماسی بوده و تصدیق کرده که پیشرفت‌های مهمی در برخی از مسایل ایجاد شده و هوادار ادامه مذاکرات است. اما او نگران است که مسئله غنی‌سازی در روند مذاکرات و توافق نهایی بن‌بست ایجاد کند.
اینهورن که اکنون با موسسه بروکینگز همکاری می‌کند، روز شنبه در مقاله‌ای در وب‌سایت این اتاق فکر نوشت، ایران سال‌ها تلاش کرده که غرب حق غنی‌سازی این کشور را به رسمیت بشناسد.
سال گذشته دولت اوباما برای اولین بار بصورت علنی تصدیق کرد که می‌تواند از برنامه غنی‌سازی غیرنظامی ایران حمایت کند. اما حالا ایران جلوتر رفته است و می‌گوید برای سوخت‌رسانی به آن‌چه امیدوار است یک برنامه تولید برق هسته‌ای عظیم باشد، نیاز دارد به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده تولید کند.
حالا ایرانی‌ها اصرار دارند بتوانند تا سال ۲۰۲۱ به آن توانایی برسند، اما شش قدرت جهانی می‌خواهند محدودیت توانایی هسته‌ای ایران حداقل ده سال به طول بیانجامد.
تقاضاهای فزاینده ایران روز هفتم ژوئیه علنی شد. رهبر ایران طی یک سخنرانی گفت، ایران به توان هسته‌ای نیاز دارد که لازمه آن بیش از ۱۰۰ هزار سانتریفیوژ نسل اول است.
تقاضای اولیه شش قدرت جهانی این است که ایران محدود به ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ سانتریفیوژ نسل اول شود.
برخی از حامیان توافق می‌گویند، بیانات خامنه‌ای نشانه مثبتی است، چون او انعطاف نشان داده و گفته است که بلافاصله به این توان نیازی ندارند. اما اینهورن، به نقل از علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفته است که در واقع ایران می‌خواهد تا سال ۲۰۲۱ زیرساخت‌های غنی سازی سر جای خود قرار داشته باشند.
هفته گذشته، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران گفت، پیشنهاد کرده که ایران اجازه داشته باشد ۹۴۰۰ سانتریفیوژ کنونی خود را نگهدارد و طی توافق تعداد آن‌ها را بیشتر نکند. برخی از مقامات غربی، که احتمالا مشتاق پیشرفت هستند، ادعا می‌کنند که این نشان‌دهنده انعطافی جدید از جانب تهران است.
اما اینهورن اعتقاد دارد که موضع تهران حالا کاملا مدعیانه است.
ایران به جای کاهش توانایی خود نسبت به آن‌چه امروز دارد، می‌خواهد تمام ماشین‌هایش به کار خود ادامه دهند، تحقیقات و توسعه نامحدود را پی بگیرد، مدت توافق به هشت سال یا کمتر محدود شود و آزاد باشند به محض اتمام توافق، مقیاس صنعتی برنامه هسته ای خود را توسعه دهند.
اینهورن هشدار داد، اگر ایران بر این خواسته‌ها اصرار ورزد، مذاکرات “مطمئنا به بن‌بست می‌انجامد.”
منبع: ال ای تایمز - 20 ژوئیه 2014
