فاطمه فرهنگ خواه، یکی از اعضای کمیته همگرایی زنان برای انتخابات ریاست جمهوری، در گفت وگویی با روز به شرح ویژگی های این حرکت در آستانه انتخابات دهم پرداخته است. این فعال جامعه مدنی می گوید: “چگونگی واکنش کاندیداها به خواست نیمی از جمعیت کشور ملاکی خواهد بود برای ارزیابی توانایی آنان درمواجهه با سایر مسائل مبتلا به کشور”. این گفت و گو را می خوانید.
هدف تشکیل همگرایی زنان برای انتخابات ریاست جمهوری چیست؟
هدف از تشکیل همگرایی جنبش زنان، استفاده از فضای انتخاباتی به منظور طرح مطالبات معوقه زنان و حساس کردن افکار عمومی وکاندیداهای ریاست جمهوری نسبت به خواسته های زنان است.
به چه میزان این همگرایی ارتباط با کاندیداهای ریاست جمهوری را مورد توجه دارد و به چه میزان اطلاع رسانی در خصوص مطالبات زنان با توجه به فضای نسبی باز نزدیک به انتخابات؟
این حرکت به دنبال حمایت از کاندیدای خاصی نیست و حتی دخالتی در موضوع مشارکت یا عدم مشارکت شهروندان در انتخابات نمی کند. مهمترین دلیل این حرکت استفاده از فضای انتخاباتی برای اطلاع رسانی در خصوص مطالبات زنان است.
اولویت های جامعه زنان که با کاندیداها مطرح خواهید کرد شامل چه مواردی است؟
انباشت خواسته های زنان درطول سی سال گذشته بر کسی پوشیده نیست. آنچه در بیانیه آمده حاصل ساعت ها جلسه، بحث و گفتگوی اقناعی طیف های گوناگون فکری، عقیدتی، سیاسی زنان جامعه است که مطمئنا آسان حاصل نشده است. این بیانیه دو خواسته مشخص از کاندیداها رامطرح کرده است. استدلال این جمع این است، چنانچه این مطالبات محقق گردد زمینه ساز تحقق خواسته های زنان در دیگر حوزه ها نیز خواهد شد.
الف. پیگیری برای پیوستن کشور ایران به کنوانسیون رفع هرگونه اشکال تبعیض از زنان.
ب. تلاش در جهت رفع قوانین تبعیض آمیز اززنان به ویژه بازنگری و اصلاح اصول 19 ، 20 ، 21 ، 115 قانون اساسی.
برای اطلاع عموم از مفاد کنوانسیون یا (مقاوله نامه) بین المللی رفع هر گونه اشکال تبعیض از زنان جزواتی آماده شده، علاقه مندان می توانند آنرا تهیه نمایند.
چه طیف ها وگروه های در این همگرایی - به لحاظ فکری وسیاسی - حضور دارند؟ و نحوه پیوستن به آن چگونه است؟
خوشبختانه مهمترین شاخصه همگرایی، اجماع گروههای مختلف زنان از طیف های گوناگون و حوزه های متفاوت سیاسی، مدنی، اجتماعی و حتی دینی است. پیوستن به آن مشابه سایر حرکت های زنان بسیار ساده و عملی است اعم از زن و مرد. فقط با یک امضاء در زیر بیانیه که در برخی از سایت ها موجود است ویا ارتباط با پیگیری کنندگان کار، می توان به آن پیوست.
جامعه زنان و خود شما به عنوان یکی از باسابقه ترین فعالان حوزه جامعه مدنی و زنان، چه نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری ماه آینده دارند؟
طیفی از زنان آگاه ایران پس از انقلاب، خصوصا در دهه اخیر خواهان تغییراتی در حوزه های گوناگون قانونی، اجتماعی، فرهنگی و… مربوط به خود شده اند، ولی تا کنون این تغییرات یا بسیار کند بوده و یا نتیجه مورد نظررا در بر نداشته است ! بنابراین به این نتیجه رسیدند که مطالبات زنان باید به شکل منسجم تر و مشخص تری مطرح شود، تا هم جامعه ازآن آگاه شود، هم مسئولین و هم کاندیداها. کاندیداها بدانند با چه مطالباتی مواجه هستند. اینک شاید به جرات بتوان گفت که زنان برای اولین بار، با بیان حداقل مطالبات خود به میدان آمده اند تا هم آزمونی باشد برای خودشان، هم برای سایرین و تجربه جدیدی برای کسانیکه مایل اند بر صندلی قدرت تکیه زنند. البته زنان به خوبی آگاه اند که تنها اراده رئیس جمهور برای این اتفاق کافی نیست، زیرا در قانون اساسی اختیارات لازم برای وی پیش بینی نشده است، بلکه انجام این مهم اراده همه مسئولین وقوای کشور را می طلبد. ولی همین زنان باز نیک میدانند تلاش و پی گیری مجدانه مسئول بخش اجرایی کشور و کابینه وی چه از طریق پشنهاد لایحه به مجلس وچه به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در تحقق این موضوع نقش تعیین کننده ای دارد. بنابراین فقط با شعار به میدان آمدن بدون ارائه برنامه های مشخص اجرایی برای هر حوزه و گروه اجتماعی دیگر کافی نیست. در نتیجه در پاسخ سئوال شما باید بگویم ما امید به تغییرداریم.
تا چه میزان امکان این را دارید که پیام جامعه زنان و مطالبات آنها را به گوش جامعه ومسوولین برسانید؟ به لحاظ امکانات لجستیکی، رسانه ای و نیز بسیج نیروهای زنان؟
شما به عنوان یک خبر نگار بهتر از من هم از بضاعت رسانهای کشور و هم از امکانات محدود و مهدود زنان آگاهید. درفقر رسانه های مردمی و قدرتمندی رسانه های دولتی با تلاش نفس گیر هدف آن است که در حد توان با وجود موانع متعدد از فضای محدود باز شده انتخابات برای اطلاع رسانی حداکثر استفاده را ببریم. درشرایط فعلی همه فعالان زنان و حامیان این حرکت (که به همه آنان خسته نباشید می گوئیم ودستشان را صمیمانه می فشاریم) درتلاش اند تا از فضاهای مجازی و حقیقی برای اطلاع رسانی به مسئولین و مردم بهره بگیرند. بنابراین نوشتن مطلب، مصاحبه، طرح سئوالات کلیدی از کاندیداها، برگزاری نشست های اطلاع رسانی و… به گسترش این موضوع در افکار عمومی و پاسخ گو کردن کاندیداها کمک خواهد کرد. به همین دلیل حمایت زنان و مردان آگاه و توانمند از این حرکت در تقویت جایگاه زنان کمک قابل تقدیری است.
خود شما عملکرد دولت نهم را در حوزه زنان چگونه ارزیابی می کنید؟ ادامه دولت آقای احمدی نژاد برای فعالان حوزه زنان به چه معنی خواهد بود؟
دولت نهم کارنامه قابل قبولی از خود ارائه نداده است، نه در حوزه زنان و نه در بسیاری حوزه های دیگر. در صورت انتخاب مجدد ایشان انتظار متفاوتی نسبت به دوره قبلی نمی رود. بابیان چند نمونه ازسیاست های دوران حکومت وی در مورد زنان، که مشتی است نمونه ی خروار، می توان به عملکرد این دولت پی برد! اجحافاتی که زنان در این دوران تجربه کردند در دو دهه اخیر بی نظیر بوده است. اجرای طرح امنیت اجتماعی، که از دیدگاه اینجانب خود جزو مهم ترین عوامل نا امنی در جامعه است، تبدیل به عامل سر کوب زنان وجوانان گردید. تعدادکثیری، اعم از زنان، دانشجویان یا سایرگروههای اجتماعی، فقط به دلیل مطرح کردن مطالبات به حق و فراموش شده شان احضار و بازداشت شدند. حکومت به جای پاسخگویی منطقی به مطالبات زنان، آنان را متهم به اخلال در امنیت ملی نمود. در صورت انتخاب مجدد ایشان احتمال افزایش طرح ها و برنامه های سرکوب کرانه در حوزه ی زنان بسیار زیاد خواهد بود. ولی تا کنون زنان ثابت کرده اند که از تمام روشهای مدنی برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده خواهند کرد وتا تحقق کا مل حقوق حقه ی خود از پای نخواهند نشست.
آیا همگرایی باکاندیداها دیدار خواهد کرد؟ چه کسانی در این دیدارها شرکت می کنند و مکانیسم تصمیم گیری در این خصوص چگونه است؟
همانگونه که در بیانیه آمده یکی از برنامه های همگرایی جنبش زنان دیدار با کاندیداها و افراد موثر در این حوزه است. کلیه سیاست ها و تصمیمات به صورت گروهی گرفته خواهد شد. برای ما زنان بسیار مهم است وهم حق خود می دانیم که بدانیم رویکرد رئیس دولت آینده با مو ضوع تبعیض ها ی جنسیتی، قومی، طبقاتی، مذهبی و… (البته چون اینجا بحث زنان است بر آن تمرکز می کنیم) چگونه است؟ آیا این موضوع بخشی از دغدغه هایش را تشکیل می دهد، یا این مسائل در ذهن او جایگاهی ندارد؟ یا این که معتقد است فعلا موضوعات مهمتری داریم که باید به آن بپردازیم و موضوع زنان در اولویت قرار ندارد؟ برای کاهش این تبعیض ها چه برنامه های مشخص و مدونی پیشنهاد می کند؟ بدین ترتیب چگونگی واکنش کاندیداها به خواست نیمی از جمعیت کشور ملاکی خواهد بود برای ارزیابی توانایی آنان درمواجهه با سایر مسائل مبتلا به کشور بنابراین در این دیدار ها ما به دنبال آگاهی رسانی و پاسخگو کردن کاندیداها هستیم نه هیچ چیز دیگر.
چه حوزه هایی در بین مجموع مطالبات زنان حوزه های حساس نامیده می شود؟ و چه حوزه های کف مطالبات حداقلی؟ آیا مطالبات حساس هم در میان مطالباتی است که با کاندیداها مطرح شود؟ و اینکه چگونه همه زنان شرکت کننده درهمگرایی روی این جنس مطالبات توافق پیدا می کنند؟
تا کنون به دلیل حساس تلقی شدن حوزه زنان از طرف قوای کشور، مسئولین مانند میوه ممنوعه با تغییرات مورد در خواست زنان بر خورد کرده اند. از حق طلاق برابر، حق ارث برابر، حق خروج از کشور یا خانه بدون اذن ولی (آقا) گرفته تا نوع پوشش یا گرایشات دینی، عقیدتی که کاملا در حوزه خصوصی افراد قرار دارد جزء حوزه های حساس برآورد می شوند. همان گونه است صحبت در مورد تغییردر اصول قانون اساسی، گویی امری لایتغیراست! در حالیکه قانون هم چون سایر دستآورد های بشری قابلیت تاویل، تفسیرو تغییردارد و بر مبنای شرایط زمان و مکان و نیازها و خواسته های شهروندان کشورمی بایست بازنگری شود. همین گونه است مسائل فقهی. بنا براین ما مجدانه خواهان تغییرات ضروری در قانون اساسی هستیم. حال با توجه به نکات فوق به نظر من دو موضوع مطرح شده در بیانیه پوشش دهنده مطالباتی است که در اولویت قرار دارند. در صورتیکه ایران به کنوانسیون بین المللی رفع هرگونه اشکال تبعیض از زنان بپیوندد، ملزم خواهد شد به مرور قوانین خود را با مواد کنوانسیون مطابق نماید، که اجماع و نظارت جهانی بر آن حاکم است. یا در صورت اصلاح قانون اساسی با دید جنسیتی و برابری بین زنان و مردان راه برای کم کردن تبعیض بر علیه زنان هموار خواهد شد. گنجاندن این مطالبات از سوی کاندیداها در برنامه های آینده خود و مشخص کردن نحوه اجرای این دو مهم، گامی اساسی در تغییر فضای حاکم بر شرایط کنونی زنان ایران خواهد بود.
پایان کار همگرایی چه زمانی خواهد بود و موفقیت خود را در چه می بینید؟ یعنی چه اتفاقی بیافتد شما خواهید گفت که این همگرایی به اهداف خود - یا بخشی مهمی از آن - رسیده است؟
معمولا ائتلاف ها در زما ن و شرایط خاص برای پیشبرد اهداف مشخص به وجود میآیند. ائتلاف همگرایی جنبش زنان هم از همان قاعده پیروی خواهد کرد. اما در مورد سئوال شما باید بگویم، قرار نیست اتفاق خاصی بیفتد تا این حرکت را موفق بدانیم. به نظر اینجانب هدف اصلی، خود این حرکت است. روندی است که طی می شود. مهم پروسه این جریان است نه الزاما رسیدن به نقطه ای پایانی. حرکت های اجتماعی پایان ندارند. هدف فرصتی است که باید از آن استفاده کرد، دورهم جمع شد و به یکدیگر یاد آوری کرد که چه می خواستیم ودر این برهه زمانی چه می خواهیم، همبستگی ها یمان را بیشتر کنیم اعتماد بین گروهی را افزایش دهیم ودرنهایت جنبش ها ونهاد های مدنی زنان را قدرت ببخشیم. مراحل مختلف جنبش های اجتماعی به هم متصل هستند. این حرکت تمام نشده حرکت بعدی درادامه حرکت قبلی قرار می گیرد. بنابراین در این مورد هم نمی توانیم بگوئیم این حرکت از این نقطه شروع می شود ودر آن نقطه خا تمه می یابد. شاید اگر می خواستیم کار انقلابی بکنیم به هدف و استراتژی نیاز داشتیم ولی کار ما اصلاحی است پس روند مهم است، اگر روند را درست انجام دهیم به هدف رسیده ایم. و اصولا در حرکت های موفق اجتماعی دستیابی به نتایج کوچک کوچک است که در نهایت به تغییرهای بنیادی ودموکراسی منتهی می شود.
