وریس مابیار
علی رغم آخرین تحریم های اعمال شده علیه ایران، رسیدن به توافق درخصوص برنامه هسته ای ایران هیچ گاه تا این حد نزدیک نبوده است.
هنوز هیچ چیز مشخص نیست، ولی به نظر مسلم می آید که توافقی قبل از تابستان درخصوص برنامه اتمی ایران به امضاء خواهد رسید، زیرا همان طور که مورخ فرانسوی، الکساندر آدلر می گوید، ازاین پس همه چیز به سوی تفاهم پیش می رود. اکنون به پایان بحران میان تهران و واشنگتن، که بیش از ۳۰ سال به طول انجامیده، و لغو تحریم ها که به شدت بر جمهوری اسلامی فشار آورده و پیامدهای گسترده ای را در ایران به همراه داشته، نزدیک می شویم.
پس از شکست مذاکرات وین در ماه نوامبر، چرخه جدیدی از مباحثات در ماه دسامبر در ژنو آغاز شد. هیأت های مذاکره کننده به هیچ مسأله ای اشاره نکرده اند، ولی نشانه هایی از حسن نیت ازسوی هر دو طرف قابل رصد است. و علی رغم تلاش های کنگره آمریکا برای مانع تراشی در برابر تلاش های باراک اوباما، به ویژه ازطریق اعمال تحریم های جدید، اختلافات به تدریج درحال حل و فصل شدن اند. اکنون از یک روزنه امید به سوی یک تلاقی واقعی از منافع پیش می رویم که همین مسأله باعث نزدیک شدن واشنگتن و تهران شده است.
به عقیده الکساندر آدلر، سه دلیل در این راستا قابل توضیح است: “ابتدا اینکه رییس جمهور ایران، حسن روحانی، که براساس طرحی برای ازسرگیری مذاکرات اتمی انتخاب شد تا امکان بازگشت به صحنه بین المللی را برای کشورش فراهم کند، با لغو بخشی از تحریم ها قدری موفقیت کسب کرد و موجب رضایت مندی ایرانیان شد. اکنون مردم ایران توقعات بیشتری دارند و شکست در این راه قابل تصور نیست.”
“دوم اینکه سران ایرانی تهدیدهای سعودی را دایر بر دستیابی به سلاح اتمی در صورتی که ایران نیز این راه را ادامه دهد، بسیار جدی گرفته اند. و سوم آنکه جهادگرایان داعش با حمله به عراق و محاصره اماکن مقدس آن، به طور مستقیم منافع شیعیان را نشانه گرفته اند. اکنون ایران باید با چنگ و دندان از خود دفاع کند.”
به لحاظ رسمی، مهلت تعیین شده برای رسیدن به توافق اول ژوئیه است، ولی ممکن است چنین توافقی زودتر انجام شود. سرمایه گذاران و بازرگانان در نقطه شروع ایستاده اند. الکساندر آدلر می گوید که بخش هیدروکربن تنها بخشی نیست که به تکاپو افتاده. او می گوید: “توسعه زیرساخت ها باعث ایجاد فرصت می شود. این بازار جدید چنان پرآینده و پرسود است که تنها درآمدهای حاصل از نفت و گاز می تواند تمامی هزینه های سرمایه گذاری را پوشش دهد.”
پیامدها
بی شک رشد اقتصادی پیامدهای اجتماعی و همچنین سیاسی به دنبال دارد. باید تعادلی میان علی خامنه ای و حسن روحانی برقرار شود. کاهش تنش ها میان ایران و عربستان سعودی باعث می شود تا راه حل برای سوریه و عراق آسان تر به دست آید و سنی ها در این دو کشور به حاشیه رانده نشوند. درنتیجه، یک همکاری بهتر در نبرد علیه داعش می تواند مانعی برای پیشروی این گروه جهادگرا باشد.
الکساندر آدلر در پایان می افزاید: “ایران در افغانستان و لبنان نیز می تواند به عنوان عاملی برای ایجاد صلح ایفای نقش کند. در دراز مدت، این آرامش حتی می تواند مرزهای اسراییل را نیز درنوردد و به نفع فلسطینی ها تمام شود.” و این یعنی یک تغییر ریشه ای و تحول در الگوها.
منبع: لوتان، ۳ ژانویه
