تا تاریخ ۲۱ اوت همه چیز در سوریه به بهترین شکل برای ایران سپری شد. نیروهای رییس جمهور بشاراسد زمام امور را در دست گرفتند که بخشی از آن به لطف کمک های بی شائبه جمهوری اسلامی بود. حضور نیروهای سپاه پاسداران در جبهه سوریه که در ابتدا با شور و حرارت ازسوی سران جمهوری اسلامی تکذیب گردید، کم کم به شکلی آشکار پذیرفته شد.
از چند ماه پیش، سایت های رسمی ایرانی اخبار مربوط به تدفین “قهرمانان و شهدای” کشته شده در سوریه را در ایران منتشر می کنند. و هفته گذشته، سایت ایرانی “اهل البیت” یک سری تصاویر از دیدار ابو هاجر، یکی از فرماندهان عراقی تیپ ذوالفقار را منتشر کرد که به نیابت از ارتش سوریه وارد ایران شده بود. تصاویر او را در حالی که خبردار در برابر حرم امام رضا در مشهد ایستاده، می توان دید.
همه چیز به شکلی بود که گویی سپاه پاسداران به سوی یک پیروزی دیگر در جبهه های خارجی گام برمی دارد [پس از اینکه در سال ۱۹۹۰ از رییس جمهور بوسنی عزت بگوویچ حمایت کرد و نفوذش در زمان خروج نیروهای آمریکایی در عراق و افغانستان افزایش یافت]؛ یک پیروزی پراهمیت برای دو حکومت شیعه تهران و دمشق علیه پیکارجویان سنی که ازسوی کشورهای بزرگ عربی و غربی مورد حمایت اند.
اختلاف با نخبگان
این درحالی است که احتمال مداخله نظامی کشورهای غربی می تواند شرایط را به طور کامل دگرگون سازد. و قبل از هر چیز باعث ایجاد اختلاف هایی بین میانه روها، ازجمله رییس جمهور جدید حسن روحانی و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه اش، و تندروهای حکومت، سپاه پاسداران و حتی علی خامنه ای خواهد شد.
روز شنبه ۲۴ اوت، رییس جمهور روحانی اولین نفری بود که واکنش نشان داد: “ما استفاده از سلاح های شیمیایی را محکوم می کنیم. جمهوری اسلامی که خود نیز قربانی سلاح های شیمیایی بوده، از جامعه بین المللی می خواهد که اجازه ندهد چنین سلاح هایی، به ویژه در سوریه، مورد استفاده قرار گیرند.”
اشاره رییس جمهور ایران به استفاده مکرر صدام حسین از گاز خردل در خلال جنگ ایران و عراق بود. این گازهای شیمیایی در ایران وحشت زیادی ایجاد کردند و بسیاری از روزنامه ها تصاویری را از قربانیان ۲۱ اوت شهر غوطه در صفحات اول خود منتشر نمودند. روز سه شنبه نیز وزیر خارجه، محمد جواد ظریف، پس از مذاکره با دیپلمات آمریکایی جفری فلتمن، معاون دبیر کل امور بین المللی سازمان ملل، گفت: “ما درحال مذاکره هستیم تا از وقوع فاجعه جلوگیری کنیم. این دامی است که ازسوی افراط گرایان برای آمریکایی ها پهن شده. اگر اوباما به دام بیفتد، خاطره ای تلخ از دوران ریاست جمهوری خود برجای خواهد گذاشت.”
اولین آزمایش برای روحانی
روز چهارشنبه لحن رهبر انقلاب کاملاً متفاوت بود. او هشدار داد: “آغاز جنگ به مانند جرقه ای است که به انبار باروت بیفتد و پیامدهای آن مشخص نیست.” به دنبال اظهارنظر او، تهدیدهای فوق محافظه کاران نیز یکی پس از دیگری بیان شد. حسین شریعتمداری در روزنامه اش کیهان که به رهبر انقلاب و سپاه نزدیک است نوشت: “بی شک پس از حمله به سوریه، هر روزه هزاران موشک به تأسیسات حیاتی در سرزمین اشغالی فرود خواهند آمد.”
سؤال مهم این است که: در صورت حملات کشورهای غربی به سوریه، آیا ایران از جبهه سوریه خارج خواهد شد یا برعکس، به حمایت خود از رییس جمهور اسد خواهد افزود؟ درحقیقت، طی روزهای اخیر در تهران شنیده می شود که برخی مخالفان و دگراندیشان خواستار رها کردن رییس جمهور سوریه به سرنوشت خودش هستند. البته حتی در صورتی که این سخنان به افکار عمومی در ایران راه پیدا کنند، چندان تأثیرگذار نخواهند بود، زیرا دغدغه اصلی مردم درحال حاضر بحران اقتصادی است، نه بقای حکومت دمشق.
رییس جمهور روحانی خود در برابر اولین آزمایش اش قرار گرفته. او همواره گفته است که حضور ایران در سوریه برعهده سپاه است و او در این خصوص وارد رویارویی ها نخواهد شد، زیرا در صحنه داخلی وعده های بسیاری را در زمان انتخابات برای بهتر کردن شرایط اقتصادی، به ویژه تورم و بیکاری، داده است. البته این عقب نشینی در پرونده سوریه نمی تواند طولانی مدت باشد.
درحقیقت، کاهش یا لغو تحریم ها، جدا از مذاکرات هسته ای، به رفتار ایران در سوریه بستگی دارد. از نظر او، حتی کاهش سمبولیک در کمک های ایران به حکومت سوریه یک پیروزی بزرگ بر فوق محافظه کاران حکومت محسوب می شود و ضمانتی خواهد بود برای داشتن قدرت مانور بیشتر در صحنه بین المللی. برعکس، حضور پررنگ نیروهای ایرانی در کنار بشاراسد باعث تضعیف موقعیت حسن روحانی در خارج و داخل کشور خواهد شد.
یک بار دیگر این رهبر انقلاب علی خامنه ای است که باید انتخاب کند و حرف آخر را بزند. آیا او به دنبال تقویت موضع رییس جمهور میانه رو است که در ۱۴ ژوئن در اولین دور رأی گیری انتخاب شده؟ یا برعکس قصد آن خواهد کرد که با تحمیل یک ماجراجویی نظامی در سوریه که رییس جمهور هیچ کنترلی بر آن ندارد، کار او را بی نهایت سخت کند؟ ابوالهول پیر طی روزهای اخیر در دیدارهای مختلف نشان نداده که نیات واقعی اش چیست.
منبع: لوموند، ۳۰ اوت
