آیان حامل
تعداد یهودیان ایران بیش از ۲۵ هزار نفر نیست؛ و این تعداد یعنی چهار برابر کمتر از دوران قبل از انقلاب ۱۹۷۹. ولی آرامگاه استر و مردخای در همدان همچنان به عنوان مهم ترین محل زیارتی یهودیان در ایران شناخته می شود.
هفته گذشته سیامک مهرصدق، تنها نماینده یهودی در مجلس ایران، موضع سختی در قبال اسراییل اتخاذ کرد. او نه تنها “اقدامات جنایتکارانه تل آویو در غزه” را محکوم نمود و اظهار داشت که “جامعه بین المللی نیز باید این اقدامات را محکوم کند”، بلکه اظهار داشت که “عضویت اسراییل در سازمان ملل و کمیته بین المللی صلیب سرخ باید ملغی شود”. آیا حکومت جمهوری اسلامی که همواره خواسته خود را به عنوان دشمن قسم خورده اسراییل معرفی کند از او استفاده ابزاری کرده است؟ خاخام جامعه کوچک یهودیان در همدان در این خصوص به شکلی محتاطانه پاسخ گفته: “ما با جمهوری اسلامی مشکلی نداریم.” با این حال، رساد نژات خاطرنشان می سازد که این مرکز استان با جمعیتی برابر نیم میلیون نفر، قبل از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ در حدود ۷۰۰۰ یهودی داشت. امروز تعداد آنها تنها به ۱۵ نفر می رسد و هر شنبه در کنیسه همدان گردهم می آیند. دیگر اعضای جامعه یهودیان به ایالات متحده، کانادا و اسراییل مهاجرت کرده اند.
جامعه ای با قدمت ۲۷۰۰ سال
ولی این مرد سالخورده در ایران مانده و زادگاه خود را ترک نکرده. او تنها به عنوان خاخام جامعه یهودیان همدان شناخته نمی شود: او نگهبان مقبره استر و مردخای، به عنوان مهم ترین مکان زیارتی یهودیان در ایران، نیز می باشد. ملکه استر، یک دختر یتیم، در قرن پنجم قبل از میلاد مسیح در سرزمینی که بعدها ایران نامیده شد می زیسته. حضور او “مدرک”ی است که نشان می دهد یهودیان در گذشته بدون تحمل هیچ گونه بدرفتاری در این منطقه سکنی گزیده اند. جامعه یهودی ایران با قدمتی معادل ۲۷۰۰ سال، یکی از قدیمی ترین جوامع تبعید شده در تاریخ جهان است. اعضای این جامعه از نوادگان یهودیانی هستند که در زمان کوروش کبیر ترجیح دادند در این منطقه بمانند. یهودیان تبعید شده به بابل در زمان پادشاهی کوروش دوم، ملقب به کوروش کبیر، اجازه یافتند تا به اورشلیم بازگردند و معبد نابود شده توسط بخت النصر را بازسازی نمایند.
خاخام همدان به شکلی خستگی ناپذیر داستان استر و عمویش مردخای را که در بقعه کوچکی نزدیک به کنیسه دفن شده اند نقل می کند. براساس نوشته های به دست آمده، استر زن محبوب پادشاه وقت بوده که یهودی بودن خود را بر او پنهان کرده. او پس از اینکه درمی یابد قانونی توسط وزیر شاه برای نابودی یهودیان وضع شده، موفق می شود پادشاه را متقاعد سازد که تصمیم خود را تغییر دهد و بدین ترتیب جان یهودیان را از مرگ نجات دهد.
آزادی نسبی
از آن زمان، یهودیان ایران دوران نسبتاً سختی را گذرانده اند و در دوران های مختلف قربانی قوانین تحقیرآمیزی شده اند. براساس برخی قوانین، آنها مجبور بودند در خانه هایی که نسبت به خانه های مسلمانان سطح کوتاه تری داشته زندگی کنند، لباس های زیبا نپوشند و حتی کفش های لنگه به لنگه به پا کنند. ولی از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان، برخلاف پیروان آیین بهایی که به شدت مورد سرکوب قرار می گیرند، از آزادی مذهبی برخوردارند و در مجلس ایران دارای نماینده هستند.
درواقع با یهودیان، درصورتی که جلب توجه نکنند و آشکارا اقدامی انجام ندهند، مدارا می شود. به علاوه، آنها این امکان را نداشتند که در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد که گفته بود “افسانه قتل عام یهودیان” ساخته دست کشورهای غربی است و در سال ۲۰۰۶ نیز تکذیب کنندگان هولوکاست را از سراسر جهان دعوت کرده بود، به اعتراض و مخالفت برخیزند. یهودیان نمی توانند در بسیاری از مشاغل، مانند مشاغل نظامی و دولتی، فعالیت کنند. ازسوی دیگر، اکثریت مردم ایران نسبت به این جامعه، که روز به روز از تعدادشان کاسته می شود، بسیار مداراگونه عمل می کنند.
جامعه یهودیان ایران با داشتن جمعیتی بیش از ۱۰۰ هزار نفر در زمان به قدرت رسیدن آیت الله خمینی، اکنون در حدود ۲۵ هزار نفر جمعیت دارد که اکثر آنها در تهران، اصفهان و شیراز سکونت دارند. زندگی کردن در کشوری که خود را دشمن شماره یک اسراییل می داند و درحال حاضر، برنامه های تلویزیونی بسیاری را درخصوص جنایات “صهیونیست ها” طی ساعت های متمادی پخش می کند و اجساد مسلمانان را که به شکلی وحشتناک در نوار غزه کشته شده اند نشان می دهد، کار آسانی نیست.
خاخام همدان از ایران نخواهد رفت. اول به این خاطر که برای عزیمت از شهر زادگاهش سالخورده است و سپس به این دلیل که مشغله اش، برای نشان دادن آرامگاه استر و مردخای به خیل بازدید کنندگان علاقه مند، بسیار زیاد شده است.
لوپوئن، ۲۴ اوت
