پریسا حاتمی
با گذشت یک هفته از ربوده شدن دانشجوی ژاپنی در شهر بم و در حالی که فرمانده نیروی انتظامی تایید کرده که ربایندگان این فرد قصد مبادله وی با یک زندانی را دارند، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز گذشته انجام هرگونه معامله با گروگانگیران را رد کرد. محمد علی حسینی گفت: “خبر مبادله یا تحویل پول را آدم‌ربایان مطرح کردند که این غیرقانونی است و ماموران ذی‌ربط تلاش می‌کنند تا به این موضوع خاتمه دهند.“
این در حالی است که سرتیپ پاسدار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی ایران در همین روز به‌رغم “ابراز بی‌اطلاعی از سرنوشت تبعه ربوده شده ژاپنی”، از تلاش گروگانگیران برای معاوضه وی با یک زندانی خبر داد. وی گفت: “طبق آخرین اطلاعات سرویس‌های اطلاعاتی ناجا دانشجوی ربوده شده ژاپنی از کشور خارج نشده و هدف گروگانگیران معاوضه این دانشجو با یکی از همدستان زندانی‌شان است.“
ساتوشی ناکامورا، دانشجوی 23 ساله ژاپنی که به قصد بازدید از مکان‌های تاریخی شهر بم در استان کرمان در این شهر حضور داشت، روز دوشنبه توسط افرادی که اکنون مشخص شده اعضای گروهی به رهبری “اسماعیل شه‌بخش” هستند، ربوده شد. خبر این گروگان‌گیری، پس از دو روز تاخیر که علت آن مشخص نشده است، چهارشنبه شب از سوی وزارت امور خارجه ژاپن اعلام شد و فردای آن، خبرگزاری دولتی ایران (ایرنا) نیز از قول منابع آگاه این خبر را تایید کرد.
مشخصات فرد ربوده شده
در روزهای بعد جزییات این ماجرا از قبیل نام فرد ربوده شده، تحصیلات و چگونگی سفر وی به ایران و همچنین نحوه ربوده شده او فاش شد. به گفته مقاماتی که نام خود را در گفت‌گو با خبرگزاری فارس فاش نکرده‌اند، این دانشجوی سال چهارم رشته جامعه‌شناسی دانشگاه یوکوهاما که از اهالی استان اوزاکا است، از سه روز قبل در یکی از مهمانپذیرهای محله عیش‌آباد شهر بم اقامت داشت و هر روز برای بازدید از مکان‌های تاریخی بم از این مهمانسرا خارج می‌شد، روز دوشنبه پس از خروج از این مهمانسرا دیگر به این محل مراجعت نکرد. او همان روز در تماس با سفارت ژاپن از ربوده شدن خود خبر داد و از آن پس دولت‌های ایران و ژاپن پیگیر آزادی وی هستند.
منابع امنیتی ایران ادعا می‌کنند که از محل تقریبی نگهداری این تبعه ژاپنی خبر دارند، اما “به دلایل امنیتی” آن را به دولت ژاپن اعلام نمی‌کنند. دولت ژاپن نیز اعلام کرده که به‌جمع‌آوری اطلاعات در مورد شهروند ربوده شده ژاپنی در ایران ادامه می‌دهد. ژاپن همچنین یک گروه ویژه برای پیگیری این موضوع به سرپرستی معاون ارشد وزیر امور خارجه این کشور تشکیل داده که قرار است از امروز با سفر به تهران تلاش‌های خود برای آزادی این تبعه ژاپنی را از نزدیک دنبال کنند.
دولت ایران به طور رسمی به دولت ژاپن خبر داده که عملیات انتظامی و امنیتی گسترده‌ای را برای آزادی این تبعه ژاپنی به اجرا گذاشته است. در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دیروز از زنده بودن این گروگان ژاپنی خبر داد و خبرگزاری نیمه‌رسمی فارس نیز بدون ذکر منبع بر “سلامت جسمانی” وی تاکید کرد.
تقاضای معاوضه از سوی گروگانگیران
رسانه‌های داخلی همچون خبرگزاری فارس به نقل از منابع نامشخص تایید کرده‌اند که گروگانگیران از اعضای گروه اسماعیل شه‌بخش هستند. این گروه چندی پیش دو توریست بلژیکی را نیز در هنگام سفر از بم به زاهدان به طرز مشابهی ربوده بود که یکی از آنها پس از 2 روز آزاد شد و آزادی نفر بعد، یک ماه دیگر به طول انجامید.
اسماعیل شه‌بخش، سردسته یکی از گروههای مسلح جنوب شرق ایران است که دولت جمهوری اسلامی از آنها با عنوان “اشرار” نام می‌برد. استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان در یکی دو سال اخیر موج گسترده‌ای از ترور و حملات مسلحانه، بمب‌گذاری و گروگان‌گیری را تجربه کرده‌اند که در یکی دو دهه اخیر در نوع خود بی‌سابقه بوده است. دولت ایران این اقدامات را به “قاچاقچیان، اشرار مسلح و گروههای مخالف حکومت” نسبت می‌دهد و بارها آنان را به وابستگی به قدرتهای خارجی متهم کرده است.
اکنون برخی منابع خبری از این موضوع خبر داده اند که ربایندگان در تلاش‌اند تا تبعه ربوده شده ژاپنی را با پسر اسماعیل شه‌بخش که توسط دولت ایران زندانی شده است، معاوضه کنند. در زمان ربایش توریست‌های بلژیکی نیز خبر پیشنهاد این معاوضه از سوی ربایندگان، به طور غیررسمی مطرح شده بود.
اما چه در آن زمان و چه در حال حاضر، دولت ایران اعلام کرده در مقابل هرگونه مبادله و معامله‌ای بر سر گروگان‌ها مقاومت می‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران این تقاضا را “غیرقانونی” خوانده است و در عین حال دولت ایران به شدت تحت فشار دولت ژاپن قرار دارد تا هرچه سریع‌تر وضعیت تبعه ژاپنی ربوده شده را مشخص کند.