دادگاه تجدید نظر استان کهگیلویه وبویر احمد در اقدامی بی سابقه حکم دادگاه بدوی یعقوب یادعلی داستان نویس و برنده چندین جایزه ادبی را تشدید و به این ترتیب حکم زندان تعلیقی او را به زندان تعزیری(اجباری) تبدیل کرد.
صالح نیکبخت وکیل مدافع یعقوب یادعلی روز گذشته با اعلام این خبر به خبرگزاری ایسنا گفت: “حکم صادره از دادگاه تجدیدنظر را دریافت کردم ولی متوجه شدم که این دادگاه برخلاف روال قانونی که باید فقط در مورد انطباق حکم با موازین قانونی و رعایت تشریفات آیین دادرسی اظهارنظر کند و حق تشدید مجازات را ندارد، 9 ماه مجازات تعلیقی این نویسنده را به مجازات تعزیری تبدیل کرده و جمعا او باید یک سال زندان را سپری کند”. این در حالی است که یعقوب یادعلی پیشتر نیز نزدیک به دو ماه در بازداشت به سر برده است.
نیکبخت هم چنین گفت: “به این صورت موکل من به علت انتشار کتابی که بعضی از افراد مطرح در داستان به لهجه محلی صحبت کرده‌اند یا این منطقه را برای فضای داستان جهت رئالیستی کردن آن، انتخاب کرده است و همچنین دیالوگ‌های آن را به زبان محلی بیان کرده، متهم به توهین به مردم منطقه شده است”.
وکیل مدافع یعقوب یادعلی در ادامه “محکوم کردن نویسنده‌ای را به خاطر آنچه که توهین به شخص خاصی نبوده و هیچ فرد مشخصی در آن نام برده نشده است” با “مقررات قانون اساسی و قوانین عادی منطبق ندانست”. این وکیل دادگستری تشدید حکم یعقوب یادعلی را “یک اقدام بی سابقه” نامید.
بازداشت به اتهام داستان نویسی
یعقوب یادعلی، داستان نویس 37 ساله 24 اسفند 85، پس از چند بار احضار و بازپرسی در یاسوج از سوی دادگستری یاسوج بازداشت شد. اتهام او هم توهین به قومیت از طریق نوشتن چند دیالوگ در رمان “آداب بی قراری” چاپ 1383 و مجموع داستانش “حالت ها در حیاط” چاپ سال 1376 عنوان شد. خبر بازداشت یعقوب یادعلی که با 36 روز تاخیر منتشر شد، واکنش های بسیاری در داخل و خارج از کشور برانگیخت چرا که اتهام وارده به یادعلی برای اول بار به صراحت از سوی دادگستری یاسوج “نوشتن رمان و داستان” ذکر شده بود.
جمعه سی و یکم فروردین نیز اکرم کبیری، همسر یعقوب یادعلی در گفتگو با دو خبرگزاری ایلنا و ایسنا اعلام کرد: “یعقوب یادعلی از 24 اسفند ماه سال گذشته به خاطر کتاب های حالت‌ها در حیاط و آداب بیقراری در زندان یاسوج است”.
همسر یعقوب یادعلی همچنین گفت: “به‌دلایلی که می‌خواستیم این موضوع بی‌سروصدا تمام شود و مشکلی پیش نیاید، مسأله را رسانه‌یی نکردیم و حتی خواستیم با قرار وثیقه در ایام عید آزاد شود و پرونده را به تهران و استان‌های همجوار منتقل کنیم، که نشد”. اکرم کبیری در عین حال همان روز تاکید کرد که: “تمام کتاب های یعقوب یادعلی بااخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است”.
عمادالدین باقی رییس انجمن دفاع از حقوق زندانیان نیز 31 فروردین 86 به خبرگزاری ایسنا گفت: “اتهامات وارده به یادعلی دو کتاب است که یکی از آنها 9 سال و دیگری 3 سال پیش منتشر شده و با وجود گذشت این سال‌ها، یک شاکی خصوصی از وی شکایت کرده است”. رییس انجمن دفاع از حقوق زندانیان هم چنین گفت: ”اعلام شده است که یعقوب یادعلی در این کتاب به یکی از اقوام ایرانی توهین کرده است در حالی که من با مطالعه این کتاب دریافتم که وی به هیچ وجه به هیچ قوم یا شخصیتی توهین نکرده است”.
انجمن دفاع از حقوق زندانیان پس از آن نامه ای به رئیس قوه قضائیه نوشت و ضمن توضیح موارد نقض قانون در جریان بازداشت یعقوب یادعلی، از هاشمی شاهرودی خواست تا برای تغییر وضعیت این نویسنده با انتقال وی به حوزه قضایی جدید و تبدیل قرار بازداشت موقت و آزادی او موافقت کند.
شکایت دو هفته پس از بازداشت
اما در اول اردیبهشت 86 رئیس کل دادگستری استان کهگیلویه و بویر احمد بدون اشاره به دلایل بازداشت این نویسنده گفت: “پرونده یعقوب یادعلی پس از صدور قرار مجرمیت و تنظیم کیفر خواست از دادسرای عمومی و انقلاب کهگیلویه و بویر احمد به دادگاه ارجاع داده شد”. همزمان بیانیه ای از سوی “جمعی از ادب دوستان کهگیلویه و بویر احمد در حمایت از آزادی یادعلی” منتشر شد که در آن تاکید شده بود: “ماجرا چندان در رابطه با رمان آداب بیقراری این نویسنده و آنچه به عنوان مورد اهانت قرارگرفتن قوم لُر در این رمان، بیان می شد، نبوده و نیست”. در این بیانیه از رمان آداب بی قراری و دیالوگ های آن به عنوان تلاشی برای حفظ زبان لری یاد شده و آمده بود: “ما که در کم و کیف چگونگی تمامی ویژگی های زندگی مردم استان مان قرار داریم و می دانیم چه اقدامی توهین به مردم و چه اقدامی در راستای دفاع از حقوق شان است، و همینطور می دانیم چه اقدامی عرصه ظهور غرض ورزی های شخصی است”.
این بیانیه با تاکید براینکه این داستان نویس قربانی غرض ورزی های کینه توزانه شده از مسوؤلان و مقامات قضایی و اجرایی استان کهگیلویه و بویر احمد خواسته بود “هر چه سریعتر آزادی بلاشرط یعقوب یادعلی، نویسنده زندانی را فراهم نمایند و بیش از این مسبب عملی نشوند که در این موقعیت خطیر کشوری موجب سوء استفاده گردد”.
عاقبت یعقوب یادعلی سه شنبه 4 اردیبهشت 86 پس از نزدیک به دو ماه بازداشت از زندان مرکزی یاسوج با قرار کفالت آزاد شد و خبرگزاری ایسنا در همان روز گزارش داد که پرونده این داستان نویس به تهران ارجاع داده شده است.
تا اینکه در 20 مرداد امسال صالح نیکبخت، وکیل مدافع این داستان نویس به خبرگزاری ایسنا گفت: “پس از اینکه دادگستری تهران قرار عدم صلاحیت دادگستری یاسوج در مورد پرونده‌ی موکلم را نپذیرفت، این پرونده مجددا برای رسیدگی به شعبه‌ی 104 دادگاه عمومی و کیفری استان کهگیلویه و بویراحمد احاله شد”.
اول شهریور و در در جلسه دادگاه معلوم شد که “شاکی” پرونده یعقوب یادعلی یکی از کارکنان دادگستری یاسوج است که به گفته وکیل مدافع این داستان نویس دو هفته پس از بازداشت یعقوب یادعلی از وی شکایت کرده است.
حکم به استناد قانون مطبوعات
حکم دادگاه در اواسط مهرماه صادر شد و وکیل مدافع یعقوب یادعلی به خبرگزاری ایسنا گفت: “شعبه 104 دادگاه کیفری، یعقوب یادعلی نویسنده داستان حالت‌ها در حیاط و رمان آداب بیقراری را به یک‌سال حبس به اتهام نشر اکاذیب، محکوم و 9 ماه آن را به مدت 2 سال با شرط انتشار 4 مقاله درباره‌ی شخصیت‌های فرهنگی، هنری و… تعلیق کرده است”.
صالح نیکبخت هم چنین گفت که مطابق رویه همه داستان‌ها آنچه اتفاق می‌افتد صوری و فرضی است و در هیچ یک از رمان‌ها از جمله داستان‌هایی که توسط یادعلی نوشته شده، وی قصد خاصی در مورد فرد یا افرادی نداشته، اما شعبه 104 دادگاه کیفری یاسوج در اقدامی بی‌سابقه، یعقوب یادعلی را به اتهام نشر اکاذیب در داستان “هست و نیست” و با استناد به قانون مطبوعات اتهام را در نشر اکاذیب در آن کتاب وارد دانسته و او را به یک‌سال زندان محکوم کرده است. وی البته گفت که در حکم دادگاه قید شده که “با توجه به جوان بودن متهم و نیز نداشتن سابقه کیفری، 9 ماه از این یک‌سال را به مدت دو سال تعلیق کرده مشروط بر اینکه در طول این دو سال، وی 4 مقاله حداقل در یک صفحه به اندازه A4 در یکی از نشریات محلی استان کهگیلویه و بویراحمد هر شش ماه یک‌بار با هزینه خود در مورد شخصیت‌های فرهنگی، هنری منتشر کند و پس از انتشار، دو نسخه از آن را به دادگاه و اجرای احکام کیفری دادگستری ارسال کند”.
وی البته این را هم گفته بود که “اگر قرار باشد صدور چنین احکام و مجازات‌هایی باب شود باید علیه همه نویسندگان کشورمان و جهان به این اتهام اینکه آنها قصد نشر اکاذیب و توهین به فلان قوم و ملت را داشته اند اعلان جرم کنیم”.
تهدید جانی نویسنده
و اینک پس از اعتراض به حکم دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر در اقدامی بی سابقه حکم زندان تعلیقی یعقوب یادعلی را به زندان تعزیری تبدیل کرده است.
این خبر درحالی منتشر می شود که چندی قبل به دنبال انتشار حکم دادگاه بدوی در مورد این داستان نویس در سایت های محلی استان کهگیلویه و بویراحمد افراد ناشناسی علاوه بر تهدید این سایت ها اعلام کرده بودند: “ای کاش عقل و شرع اجازه می دادتا خود در این رابطه حکم صادر می کردیم”. این افراد ناشناس که به نظر می رسد در جریان بازداشت و محاکمه این داستان نویس نیز نقش دارند هم چنین تهدید کرده اند که حکم مورد نظر خود را در مورد این داستان نویس اجرا خواهند کرد: “هم استانی های عزیز بدانند که فرزندان غیور شان، همرزمان شرافتمند هرمزپورو تقوی و ولی پور و رکنی و یزدان پناه و جعفری هیچ گاه نمی گذارند که شرافت این مردم لکه دار شود و پاسخ مناسب هم داده نشود”.
یعقوب یادعلی از هنگام انتشار نخستین داستان هایش در مطبوعات مورد توجه منتقدان ادبی قرار گرفت و آثارش تاکنون جوایز مختلفی از جمله جایزه دوم مسابقه داستان نویسی عصر پنج شنبه شیراز، جایزه بهترین مجموعه داستان کوتاه منتقدان و نویسندگان مطبوعات ایران در سال 1381 برای مجموعه داستان “احتمال پرسه و شوخی”، و جایزه بهترین رمان سال 83 در دوره پنجم جایزه بنیاد هوشنگ گلشیری را از آن او کرده است.
او اکنون به اتهام نوشتن داستان علاوه بر اخراج از صدا و سیمای یاسوج که ده سال در آن مشغول به کار بود، نزدیک دو ماه بازداشت را از سر گذرانده، بنا به حکم دادگاه تجدید نظر باید یک سال دیگر در زندان بماند، و علاوه بر همه این ها با تهدید “دریافت پاسخ مناسب” ازسوی افراد “ناشناس” هم مواجه است.