نادر ایرانی
”چرامی گوییم انتخابات در ایران، تحقیر وتهین به ملت ایران است؟”
این سئوالی بود که دکتر محمد ملکی، اولین رئیس دانشگاه تهران بعد از انقلاب، در دفترجنبش مسلمانان مبارز مطرح کرد و در پاسخ آن از جمله اظهار داشت: “تا دراین مملکت تحول بنیادی به وجود نیاید، تا موقعی که مردم صاحب اختیار خود نباشند و تا زمانی که یک شاه یا یک شیخ همه امور در دستش باشد و هرکاری بخواهد بکند، انتخابات آزاد مفهومی عبث است”.
دکتر ملکی در ادامه سخنان خود با اشاره به تعریف انتخابات در لغتنامه دهخدا، به معنای برگزیدن و بیرون کشیدن چیزی از میان چیزهای دیگر یا برگزیدن کسی از میان جمعی برای کاری، اظهار داشت: “در مسئله نظارت استصوابی شورای نگهبان، هنگامی که عده ای جمعی را انتخاب می کنند وبه شهروندان می گویند که شما حق دارید به این افراد رای بد هید، این موضوع، نام اش انتخاب نیست، زیرا انتخاب قبلا صورت گرفته و انتخاب کنندگان در این شرایط وسیله ای برای تحقق اهداف نظارت اعمال شده محسوب می شوند”.
وی افزود: “معنی نظارت استصوابی آن است که مردم نه می دانند چه می خواهند و نه می دانند چه باید انتخاب کنند و این تنها شورای نگهبان است که می فهمد، و می داند مردم باید چه کسانی را انتخاب کنند و این توهین به مردم است”.
دکتر ملکی در بخش دیگر از سخنان خود گفت: “این ملت حدود صدوخورده ای سال پیش برای برپایی عدالت قیام کرد و درست زمانی که اغلب کشورها در زیر سلطه کشورهای استعمار بودند ملت ایران نفت خود را ملی کرد و عبدالناصر صریحا اعلام کرد افتخار می کند که ملی کردن کانال سوئز را از قهرمان شرق یعنی دکتر مصدق آموخته است”.
انتخابات درجمهوری اسلامی
دکتر ملکی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه وی به همراه دکتر صالحی و…در چند انتخابات اولیه جمهوری اسلامی رییس حوزه انتخاباتی بیمارستان شهدای تجریش [رضا پهلوی سابق] بود، گفت: “در نخستین انتخابات یعنی انتخابات رفراندوم، شاهد آن بودیم که یکی از دوستان شمیرانی ما که بعدها به مقامات بسیار بالایی رسید، با عجله به حوزه انتخاباتی آمد و با افتخار اعلام کرد که :من از درکه تا این جا 10 تا رای داده ام.“
دکتر ملکی سپس در ارتباط با رفراندوم قانون اساسی و با اشاره به رد صلاحیت های انجام شده که منجر به برگزاری انتخاباتی “سرد” شد گفت: “بعد ازظهر روز رفراندوم با پیام آقای خمینی جمعیت زیادی به پای صندوق های رای آمدند.مضمون پیام آقای خمینی این بود که من می دانم که قانون اساسی موجود دارای اشکالات زیادی است و پس از رای گیری، به زودی قانون اساسی را تکمیل خواهیم کرد”.
دکتر ملکی سپس تلاش هایی را که برای تنظیم قانون اساسی و اصلاح آن درصحنه هایی که اوحضور داشته در اوایل انقلاب توضیح داد. وی دراین باره گفت: “پس از آغاز جنگ در سال 59، درمیهمانی که برای سفرای کشورهایی که درجنگ از ایران پشتیبانی کرده بودند ترتیب شد مانند لیبی، فلسطین، سوریه و…، در همان جا حول خلاف هایی که نسبت به قانون اساسی صورت می گیرد بحث هایی مطرح شد و آقای علی بابایی پیشنهاد کرد جمعیتی تاسیس شودتا در باره تخلفات صورت گرفته تذکر لازم را بدهد. در همان جا تصمیم براین شد که جمعیتی به نام «جمعیت مراقبت برای اجرای قانون اساسی و تکمیل آن» تاسیس شود که تکمیل آن بر اساس وعده ای بود که آیت الله خمینی برای اصلاح قانون اساسی داده بود”.
دکتر ملکی با ذکر اینکه اعضای “اقامه” ـ مخفف نام جمعیت مذکور ـ در اوایل سال 1360 دستگیر شدند و جلوی حرکت آنها را گرفتند، گفت: “این مسایل ادامه داشت تا هنگامی که نظارت استصوابی به وجود آمد و توهین به ملت ایران را کامل کرد. شورای نگهبانی که وظیفه اش نظارت بر عملکرد دولت و دستگاه های مجری انتخابات بود تا از آنان خلافی سرنزند، خود تبدیل به نهادی شد که درمورد کاندیداها، تحت عنوان نظارت استصوابی تصمیم می گیرد”.
انتخابات 76
دکتر ملکی در ادامه فرآیند انتخابات در ایران، اصلاحات و انتخابات 1376 را مهم ذکر کرد وگفت: “نقش جوانان در این انتخابات برای دستیابی آقای خاتمی به ریاست جمهوری بسیار حساس بود و دراین میان دانشجویان نقش ویژه ای داشتند”.
وی افزود: “انتخابات سال 1376 انتخاباتی بود که مردم آزاد بودند تا به کاندیدای اصلی خود رای بدهند. در انتخابات مجلس ششم هم مردم به خوبی می توانستند به آن چیزی که مایل هستند رای بدهند و دست به یک انتخاب سالم بزنند”.
دکتر ملکی سپس با طرح این سوال که “حتی اگر بتوانیم 200 نفررا به مجلس بفرستیم، این مهم است که از خودمان سوال کنیم که چه اتفاقی روی خواهد داد؟” گفت: “زمانی که اصلاحات پیروز شد ما و دوستانمان گمان می کردیم اصلاح طلبان فکر می کنند انقلاب از اهداف خود دور شده و مانند امام حسین (ع) می خواهند حرکت را اصلاح کنند. اما همانطور که دیدیم کسانی که در سلک اصلاح طلبی خود را تعریف می کردند به دلیل وابستگی که داشتند نتوانستند به قدر لازم دست به اصلاحات بزنند”.
وی درادامه سخنان خود بخشی از مقاله ای را که هشت سال پیش برای ارائه به یک سمینار نگاشته بود قرائت کرد و گفت: “من دراین مقاله نو شته ام که آقای خاتمی ودوستانش دچار یک پارادوکس هستند، مگر می شود هم قدرت های مطلق و مافوق قانون را قبول داشت و هم از مردمسالاری، قانونمداری و جامعه مدنی دم زد، این تضاد را چگونه باید حل کرد؟”
وی ادامه داد: “اصلاحات به دست جریاناتی متولد شد که از روز نخست غیرطبیعی می نمودو امروز پس از سه سال نارسایی آن کاملا آشکار شده است…باید پس ازگذشت دو دهه [زمان نگارش مقاله] تجربه از نسلی که به قانون اساسی رای نداده است کمک گرفت وشرایط یک همه پرسی کاملا آزاد را فراهم کرد”.
دکتر ملکی با ذکر اینکه جمعیت زیر 45 سال کشور حق دارد به “فرمایشات آقای خمینی در روزی که به بهشت زهرا وارد شد” استناد کند و خواهند تغییر اوضاع باشد، گفت: “آقای خمینی در آن جا صریحا اظهار می دارند که:…این سلطنت پهلوی اولی که تاسیس شد فرض می کنیم که با اختیار مردمی بود ومجلس موسسان هم با اختیار مردم تاسیس کرد، این اسباب این می شود به فرض اینکه این امرصحیح باشد، فقط رضا خان سلطان باشد، آن هم برای اشخاصی که درآن زمان رای دادند، نه برای دیگر مردم….چه حقی آن ها داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند ؟…این ملتی که سرنوشت خودش با خودش باید باشد، در این زمان می گوید که ما نمی خواهیم این سلطان را، ووقتی که این ها رای دادند به اینکه سلطنت محمد رضا شاه را، رژیم سلطنت را نمی خواهیم، سرنوشت این ها با خودشان است.این هم یک راه است از برای اینکه سلطنت باطل است.”
شرایط انتخابات آزاد
دکتر ملکی با اشاره به بیانیه ای که زیر آن امضای دکتر پیمان، مهندس سحابی، دکتر ابراهیم یزدی و… دیده می شود گفت: “دوستان ما برای شرایط انتخابات آزاد 20 شرط گذاشته اند که نخستین آن برتحقق اراده مردم به عنوان اساس و منشاء قدرت حکومت اشاره شده که این اراده باید در یک انتخابات آزاد، سالم و عادلانه اعمال شود. نهضت آزادی هم قبل از انتخابات اطلاعیه ای داده که درآن دو شرط برای انتخابات مطرح کرده است: 1- شورای نگهبان استعفاء بدهد زیرا عادل نیست 2- دیگر آنکه انتخابات تحت نظارت بین الملل باشد”.
وی درادامه با طرح این سوال که آیا موارد بالا عملی شده است گفت: “ما به چه دلیل و به چه عنوان باید درانتخابات شرکت کنیم درحالی که برای نظام این تنها شرکت مردم درانتخابات مهم بوده و کیفیت آن اصلا مورد نظر نمی باشد”.
دکتر ملکی درپایان گفت: “تا دراین مملکت تحول بنیادی به وجود نیاید، تا موقعی که مردم صاحب اختیار خودشان نباشند و تا زمانی که یک شاه یا یک شیخ همه امور در دستش باشد و هرکاری بخواهد بکند انتخابات آزاد مفهومی عبث است”.