المالکی، نخست وزیر عراق، سرانجام ضمن تاکید بر اینکه “تحت هیچ شرایطی با حضوراعضای قرارگاه اشرف در خاک عراق موافقت نخواهد کرد” مهلت تعیین شده برای خروج ساکنان کمپ اشرف از عراق را 6 ماه تمدید کرد. وی پیش از این گفته بود همه اعضای سازمان مجاهدین خلق باید تا پایان سال میلادی این کشور را ترک کنند.اما درخواست دبیر کل سازمان ملل و ضمانت برای خروج مجاهدین، لااقل برای چند ماه این تصمیم را به تعویق انداخت. وی در عین حال اطمینان داده که اعضای این سازمان را به جمهوری اسلامی تحویل نخواهد داد.
آخرین مواضع عراق
نوری المالکی، نخست وزیر عراق عصر روز چهارشنبه در یک کنفرانس خبری بار دیگر تاکید کرد دولت عراق تحت هیچ شرایطی با حضور اعضای قرارگاه اشرف در خاک خود موافقت نخواهد کرد. او اما برای اخراج این افراد تا پایان سال ۲۰۱۱ تبصره‌ای گذاشت: “دبیر کل سازمان ملل از ما خواسته است که خروج آنها را 6 ماه که از ماه نوامبر گذشته آغاز می شود به تعویق بیندازیم. دولت عراق با این درخواست دبیرکل سازمان ملل متحد به این شرط موافقت کرده است که سازمان ملل تعهد دهد نیمی از اعضای این گروهک را طی 6 ماه از عراق خارج کند و سازمان ملل با این موضوع موافقت کرده است و نماینده این سازمان، پیگیری این مسئله را به عهده گرفت.”
نخست وزیر عراق در توضیح دلایلش برای اتخاذ این تصمیم گفت: “حضورشان در خاک عراق نقض حاکمیت ماست و آنها آنگونه که گفته می شود یک اردوگاه در اختیار ندارند، بلکه یک شهر عراقی را اشغال کرده اند. کشورهای آمریکایی و اروپایی و برخی کشورهای منطقه منافقین را تروریست می‌دانند و حضور آنها در عراق با قانون اساسی که مخالف حضور سازمانهای تروریستی و غیر تروریستی است، مغایرت دارد که این مسئله درباره حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک) و پژاک هم صادق است، زیرا مخل امنیت کشورهای دیگر هستند.”
به گفته المالکی ساکنان اشرف “به دولت عراق اجازه نمی دهند وارد اردوگاه اشرف و از اوضاع داخلی آن آگاه شود” و در مقابل پیشنهاد حضور نماینده سازمان ملل هم “مخالفت کردند و کانال هایی حفر کردند و در آن سوخت ریختند تا آن را به آتش بکشند، همچنین مارش نظامی هم نواختند؛ طوری عمل می کنند که گویی در کشور خود هستند.”
بخش مهم دیگر صحبت‌های این مقام بلندپایه در پاسخ به نگرانی‌های ابراز شده درباره احتمال استرداد اعضای مجاهدین خلق به جمهوری اسلامی ایران است: “ما قصد نداریم که آنها را به ایران تحویل بدهیم، آنها را بکشیم یا گرسنه نگه داریم، اما به هر حال وجودشان غیرقانونی است و باید برای همیشه به حضورشان پایان دهیم.”
پیش از این هم المالکی چندین بار در اظهاراتی مشابه بر این تصمیم تاکید کرده و گفته است: “حضور منافقین نقض آشکار حاکمیت عراق است، این سازمان تروریستی که به منافع عراق ضربه می زند آیا همه کشورهای اروپایی که از گروهک منافقین حمایت می کنند، اجازه حضور یک سازمان تروریستی را در خاک خود می دهند؟ آنها یک شهر را اشغال کرده اند و آنچه گفته می شود اردوگاه است، صحیح نیست. اما قصد نداریم که آنها را به ایران تحویل دهیم یا آنها را بکشیم.”
رضایت جمهوری اسلامی
تصمیم دولت عراق از زمان ابلاغ با حمایت و قدردانی جمهوری اسلامی همراه بوده است. موضوع مطرح شده در کنفرانس خبری امروز هم در پاسخ به خبرنگار خبرگزاری فارس بود. در خبر منتشر شده اولیه این خبرگزاری هم همچنان بر خروج مجاهدین تا پایان سال جاری میلادی تاکید شده بود و خبر تمدید بعدا منتشر شد.
فروردین ماه امسال، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفته بود: “اقدام دولت عراق برضد گروهک تروریستی منافقین، بر اساس قانون اساسی این کشور صورت گرفته و شایسته تقدیر است.”
رسانه‌های حکومتی هم در ماه‌های گذشته به استقبال این تصمیم رفته و درخواست آمریکا از سازمان مجاهدین برای ترک خاک عراق را با سرنوشت محمدرضا پهلوی مقایسه و “منافقین” را رانده و درمانده توصیف کردند.
همچنین پس از درگیری خونین ارتش عراق و نیروهای حاضر در قرارگاه اشرف، تریبون‌های رسمی حکومتی سکوت کردند؛ اما یک ماه بعد، حسن دانایی‌فر، سفیر جمهوری اسلامی در عراق در مورد آخرین وضعیت “منافقین” در این کشور گفت: “شرایط آن‌جا مناسب نیست. این افراد به لحاظ دسترسی به شبکه‌های اینترنتی، ماهواره‌ای، تلفن و حتی گفت و گوی دو یا چند نفره بسیار تحت فشار و محدودیت هستند و هر روز هم باید اقرار به گناه کنند؛آن هم درباره تصورات گناه آلودشان. به تمام معنا حق انتخاب و آزادی برایشان وجود ندارد. تمام ساکنین اشرف از نظر ما عفو هستند مگر کمتر از صد نفر از آنها که دارای پرونده قضایی‌اند. سایرین می‌توانند به کشور عزیزمان بازگردند و یا هر جایی که مایل هستند مسافرت کنند.” به گفته سفیر جمهوری اسلامی در عراق اکثر کسانی که در اردوگاه اشرف‌اند،از اعضای قدیمی‌این سازمان اند و این سازمان از 6 سال پیش تاکنون عضوگیری جدید نداشته‌است.
نگرانی حقوق بشری ها
مالکی می‌گوید 6 ماه مهلت اضافه از ماه نوامبر گذشته آغاز شده و این به معنای آن است که بیش از سه هزار عضو سازمان مجاهدین در عراق، حدود چهار ماه فرصت دارند که این کشور را ترک کنند. مریم رجوی در بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه ۲۰ دسامبر(۲۹ آذر) منتشر شد اعلام کرده که ساکنان اردوگاه اشرف آماده جابجایی به محل جدید به شرط حمایت سازمان ملل، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا بوده و خواستار آن هستند که دولت عراق نیز امنیت و رفاه آنها را تضمین کند.
در بیانیه سازمان مجاهدین آمده که هیچ نیروی عراقی نباید حق ورود به اردوگاه جدید را داشته باشد و این امکان باید تنها به ناظران سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا داده شود. همچنین خواسته شده که در خلال تخلیه کمپ اشرف با تمامی متعلقات آن و جابجایی در اردوگاه جدید، نظارتی بین‌المللی صورت گیرد و خدمات پزشکی و درمانی نیز در دسترس باشند.
پیش از این 180 نماینده پارلمان اروپا و دولت آمریکا نسبت به سرنوشت این گروه هشدار داده بودند. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نیز ضمن تقاضای مهلت بیشتر، از کشورهای اروپایی خواسته است به ساکنان اشرف، پناهندگی اعطا کند. این درخواست در نامه‌ای به امضای 200 فعال ایرانی هم مورد تاکید قرار گرفته است. در این نامه نوشته شده بود: “ساکنان اردوگاه اشرف بیش‌از هرچیز نگران آن هستند که با انقضای ضرب‌الاجل تعیین شده، دولت عراق که مناسبات تنگاتنگی با جمهوری اسلامی دارد، برخی از آنها را تسلیم دولت ایران کند. […] صرف‌نظر از مواضع و عملکردهای سازمان مجاهدین خلق ایران و مرزبندی‌های مشخصی که با آن داریم، خواهان حل‌مشکل اردوگاه اشرف به صورت انسانی و مسالمت‌آمیز هستیم و نسبت به عواقب سوء و فاجعه‌بار کاربرد زور و هر اقدامی که سلامتی و حیات ساکنان اردوگاه را به خطر بیاندازد، هشدار می‌دهیم. ما معتقدیم که ساکنان اشرف باید از حقوق انسانی و بشری خود و از جمله حق پناهندگی برخوردار باشند و بتوانند هرچه زودتر به کشور دیگری سفر و در آن‌جا اقامت کنند.”
وینست کوشتل، مدیر منطقه‌ای کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) هم مهرماه گذشته اعلام کرد که بر اساس توافق با مسئولان سازمان مجاهدین خلق وضعیت ساکنان قرارگاه اشرف به صورت فردی دوباره بررسی و پس از مصاحبه با این افراد درباره شرایط پناهندگی آنان تصمیم‌گیری خواهد شد.
اما آخرین تصمیم اتخاذ شده را نخست وزیر عراق از قول سازمان ملل اعلام کرده که به دنبال آن بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ نفر از ساکنان اردوگاه اشرف تا آخر دسامبر (9 روز دیگر) به کشورهای دیگر منتقل می‌شوند.
