از دوشنبه هفته آینده قرار است دور جدید مذاکرات تهران و ۶ ابرقدرت جهان در پایتخت اتریش انجام شود؛ گفتگوهایی سرنوشت ساز، چرا که پس از آن دو طرف می بایست در نشست آخر در تیرماه به این جمع بندی برسند که آیا مذاکرات در حد فاصل ۳۰ دیماه تا ۳۰ تیرماه ـ زمان توافق موقت ژنو ـ به یک توافق جامع ختم شده یا بن بست هسته ای نظام پا بر جا باقی مانده است. از همین رو در هفته ای که گذشت دیپلمات های جمهوری اسلامی و غرب تصمیم گرفتند پیش از آغاز مذاکرات چند جانبه به صورت مستقیم و دو جانبه بحث های خود را به صورت شفاف و صریح در ژنو سوئیس مطرح کنند و چانه زنی را یک هفته زودتر از آغاز رسمی مذاکرات کلید بزنند.
از شامگاه دو شنبه عباس عراقچی ریاست هیات دیپلماتیک جمهوری اسلامی را در گفتگوهای مستقیم با دیپلمات های ایالات متحده آغاز اما در نهایت اعلام کرد: “اختلافات باقی است.”
ایالات متحده نقشی تعیین کننده در گروه ۱+۵ دارد و بسیاری از ناظران می گویند اگر تهران و واشنگتن بتوانند بر اختلاف نظرهای خود در مورد مذاکرات اتمی فائق آیند، آن وقت جاده برای یک توافق همه جانبه هموار است. گرچه هنوز خبر دقیقی از جزئیات مذاکرات اخیر میان مقامات جمهوری اسلامی و ایالات متحده منتشر نشده است اما گفته می شود تهران قصد داشته آمریکایی ها را برای برداشتن سریع تحریم ها در صورت پذیرش محدودیت های هسته ای از سوی جمهوری اسلامی متقاعد کند.
در غرب گفته می شود حتی به فرض رسیدن به توافق با نظام اسلامی، تحریم ها به صورت پله ای برداشته خواهد شد و ممکن است رفع معنا دار تحریم ها حتی تا چند سال به طول بینجامد؛ موضوعی که برای دولت روحانی و مذاکره کنندگان آن غیر قابل پذیرش است. آن ها انتظار دارند پس از اینکه جمهوری اسلامی به مطالبات جامعه جهانی در خصوص برنامه اتمی تن داد غرب نیز در مدت زمان کوتاهی تحریم های کمرشکن اقتصادی را معلق کند.
اظهارات روز گذشته وزیر نفت در خصوص اینکه در صورت برداشته شدن تحریم ها در کمتر از ۳ ماه تولید نفت ایران به ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید ظاهرا بیانگر آن است که دولت روحانی حساب زیادی روی رفع سریع تحریم ها باز کرده است.
با این حال به نظر نمی آید نشست ژنو و مذاکره با دیپلمات های ارشد آمریکایی چنین دستاوردی برای جمهوری اسلامی داشته است. دو طرف پس از پایان مذاکرات جملات تکراری مطرح کرده وبرای نمونه هر دو گروه گفته اند که طرف مقابل باید “تصمیم های سختی اتخاذ کند.”
افخم: طرفین واقع گرا باشند
مرضیه افخم سخنگوی دستگاه دیپلماسی روز چهارشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی پیرامون مذاکرات اخیر میان تهران و واشنگتن در ژنو خواستار نزدیک شدن دو طرف به “واقع گرایی” شده و گفته است: “پذیرش واقعیت بخش مهمی از روند جاری است که طرف‌های مذاکراتی باید بیشتر به این سمت حرکت کرده و در مسیر احترام به حقوق ملت ایران و تثبیت این حقوق باید تصمیم سختی بگیرند. “
خانم افخم همچنین از طرف مقابل خواسته از “زیاده خواهی” دست بردارد. گفته می شودایالات متحده در ژنو درخواست های صریحی در خصوص تعطیلی رآکتور آب سنگین اراک که برای تولید پلوتونیوم کار برد داردو همچنین تعداد سانتریفیوژهای فعال جمهوری اسلامی نیز توقعاتی جدی مطرح کرده است.
در تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی به غیر از عباس عراقچی، مجید تخت روانچی معاون وزارت خارجه، حمید بعیدی نژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بین الملل، داوود محمدنیا مشاور حقوقی وزیر امور خارجه و پژمان رحیمیان از مدیران ارشد سازمان انرژی اتمی حاضر بوده اند.
در آن سو نیز ویلیام (رابرت) برنز، دیپلمات کهنه کار آمریکایی که از معماران توافق موقت ژنو است در کنار وندی شرمن، مذاکره کننده ایالات متحده در گروه ۱+۵ در کنار جک سالیوان، مشاور امنیت ملی معاون رئیس‌جمهور، بروک امدرسون، معاون سابق نماینده آمریکا در سازمان ملل، جیم تیم بی، مشاور ارشد کنترل سلاح و رابرت مالی، مشاور ارشد خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا از سوی دولت اوباما برای مذاکره با ایرانی ها به سوئیس رفته بودند.
مشاور معنوی اوباما حامل پیام روحانی است؟
در همین حال اخبار ضد و نقیضی به گوش می رسد از اینکه در آستانه مذاکرات جدید اتمی، رئیس دولت یازدهم از طریق یک کشیش آمریکایی که به تهران سفر کرده پیامی خصوصی برای باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده فرستاده است.
جوئل هانتر که “مشاور معنوی باراک اوباما” خوانده می شود پس از بازگشت از سفری به تهران به بی بی سی گفته که حامل پیامی از سوی روحانی برای اوباما است.
گرچه محمد باقر نوبخت سخنگوی دو شغله دولت دیروز پس از پایان جلسه کابینه روحانی در پاسخ پرسش های خبرنگاران در این ارتباط کاملا منکر ارسال پیغام برای اوباما شد و گفت: “ما هیچ چیز مخفی از مردم نداریم.”
وی در توضیح بیشتر گفته است: “هر پیغام و صحبتی از سوی رئیس جمهور با شفافیت اطلاع رسانی می‌شود و نیازی به این اقدامات نیست.”
روسای جمهوری اسلامی و ایالات متحده شهریور گذشته در اقدامی تاریخی با یکدیگر در جریان یک تماس تلفنی گفتگوی کوتاهی انجام داده بودند اما از آن زمان خبری در خصوص مذاکرات پنهانی یا غیر پنهانی روحانی و اوباما منتشر نشده است.
مذاکرات اتمی جدید قرار است از روز دوشنبه ۲۶ خرداد تا روز جمعه برگزار شود و امیدواری ها این است که در دور نیمه نهایی گفتگوها برای رسیدن به توافق جامع، دو طرف بتوانند بخش زیادی از پیش نویس آن را حاضر و آماده کنند.
مذاکره با فرانسوی ها
عراقچی برای عملی شدن این موضوع دیروز همچنین با دیپلمات های فرانسوی و روسی نیز مذاکره کرد و قرار است یکشنبه آینده پیش از شروع مذاکرات با مقامات آلمانی نیز به طور دوجانبه رایزنی کند.
گفتگوهای دیشب عراقچی با مقامات فرانسوی در حالی انجام شد که یک روز پیش از آن لوران فابیوس وزیر خارجه الیزه فاش کرد که اختلاف اصلی میان تهران و کشورهای ۱+۵ بر سر تعداد سانتریفیوژهای ایران است. فابیوس گفته ابرقدرت ها می گویند تهران می تواند “چند صد” سانتریفیوژ داشته باشد اما جمهوری اسلامی “صدها هزار” سانتریفیوژ می خواهد.
وزیر خارجه فرانسه در جریان مذاکرات در ماه آبان نیز از سوی تهران به عنوان اصلی ترین مخالف در گروه ۱+۵ برای توافق موقت با جمهوری اسلامی در مذاکرات هفته پیش از سوم آذر معرفی شد. از همین رو ناظران می گویند دیپلمات های جمهوری اسلامی لازم دیده اند در کنار ایالات متحده با دغدغه های فرانسوی هم مستقیما آشنا باشند تا در جریان مذاکرات با گروه ۱+۵ با غافل گیری های کمتری مواجه شوند.
