جنیفر روبین
بانک بین المللی اچ- اس- بی- سی (HSBC) آگهی تبلیغاتی را به نمایش گذاشته که در آن، توانایی این بانک برای یافتن “استعدادها در مکان های دور از انتظار” با عنوان کردن حقیقتی درباره ایران همراه شده است: “تنها 4 درصد فیلم های آمریکایی توسط زنان ساخته می شوند. در ایران این عدد به 25 درصد می رسد.”
هفته گذشته یکی از خواننده ها، ایمیلی در این مورد برای من فرستاد. وانمود کردن این مطلب که زنان ایرانی، که به سبب استفاده از حق آزادی بیان خود شکنجه می شوند، کتک می خورند و به زندان می افتند، در وضعیت بهتری نسبت به زنان آمریکایی هستند، واقعاً نامعقول و مضحک است.
در تماسی که روز پنجشنبه با بانک HSBC داشتم، رابرت شرمن سخنگوی این بانک این نکته را که تبلیغ یاد شده در جستجوی فرصت های سرمایه گذاری در ایران است، تکذیب کرد. وی درایمیل خود نوشت “تبلیغ یاد شده چنین مطلبی را عنوان نمی کند”. بنابراین چرا باید به ایران اشاره شود؟
شرمن در خصوص مقایسه زنان فیلمساز ایران و آمریکا نیز چنین توجیهی را به کار برد:
اچ اس بی سی در خصوص زندگی هنرمندان هیچ کشوری ابراز نظر نمی کند. این موضوعی نبوده که در تبلیغ یک بانک جهانی جا بگیرد. باید تبلیغ را در راستای “کشف استعدادهای دنیا” ارزیابی کرد. نظیر تبلیغات قبلی “ارزش ها”، این تبلیغ بین المللی نیز به قضاوت هیچ کس ننشسته است. منظور آن تنها تأکید بر حقایق غافلگیرکننده در پهنه متنوع جغرافیایی، به عنوان راهی برای تسهیل گفتمان در خصوص استعدادهای دنیا بوده است. واقعیت های غافلگیرکننده دیگری نیز در این تبلیغات ابراز شده است. مثلاً: هلند بیش از ژاپن از صادرات سویا درآمد کسب می کند؛ در آمریکا خوانندگان روزنامه های اسپانیایی زبان بیشتر از آمریکای لاتین است.
در همین حال، یک “واقعیت غافلگیرکننده” که جنبه تبلیغی ندارد، هفته گذشته در واشنگتن پست منتشر شد: “به گفته وکیل جعفر پناهی کارگردان برجسته ایرانی، وی به شش سال زندان محکوم شد و از فیلمسازی، فیلمنامه نویسی، مصاحبه و یا مسافرت به خارج در 20 سال آینده محروم شده است.” اما فکر می کنم مقایسه تعداد ایرانیان زندانی شده به اتهام “جرایم” هنری (که صدها یا هزارهاست) با آمریکایی های در همان موقعیت (صفر) به فعالیت سنگین این بانک در خاورمیانه و یا حتی به نخبگان ضد آمریکایی آن در اروپا کمکی نمی کند.
گزارش حقوق بشر وزارت خارجه آمریکا حقایق بیشتری درباره ایران در اختیار قرار می دهد؛ البته نه در قالب آگهی تبلیغاتی:
دولت ایران، از طریق کنترل شدید سینما و تئاتر و ممنوعیت موسیقی غربی، رویدادهای فرهنگی را به شدت سانسور می کند. یک سازمان غیردولتی در سال 2006 اعلام کرد سانسور اعمال شده از سوی مقامات و انجام خودسانسوری، راه را بر روی جلوه نمایی هنری در کشور بسته است. دولت، سازمان های فرهنگی را تحت نظر دارد و به سرکوب گروه های موسیقی زیر زمینی (هر گروهی که از دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازمانده)، خصوصاً کسانی که اصطلاحاً تحت تأثیر شیطان هستند، نظیر گروه های راک متال و یا سایر انواع موسیقی غربی، ادامه می دهد…
دولت به عنوان منبع اصلی تأمین کننده مالی تولیدات هنری در کشور، فیلمسازی داخلی را به شدت سانسور می کند. تهیه کننده ها باید فیلمنامه را ابتدا به مقامات دولتی تحویل دهند تا برای تأمین مالی مجوز دریافت کند. فیلم های ترویج کننده سکولاریسم، فمینیسم، رفتار غیراخلاقی، استفاده از مواد مخدر، خشونت یا مصرف الکل غیرقانونی بوده و نام برخی از فیلمسازان داخلی نیز در فهرست سیاه قرار گرفته است. دولت از توزیع فیلم بهمن قبادی در مورد سانسور دولتی، تحت عنوان “هیچ کس از گربه های ایرانی خبر ندارد”، جلوگیری کرده است.
جان بلک، ناظر ارشد مؤسسه سیاست پیشرونده و مدیر شرکت مشاوره دیویس- بلوک (از جمله حامیان قدیمی تحریم ایران)، در پاسخ به درخواست ما درباره آگهی تبلیغاتی یاد شده چنین ابراز نظر کرد:
این غیرمنطقی و نامعقول است که بانک “چ اس بی سی” در دوره ای که رژیم تهران پیشروی نقض حقوق بشر است و کشور حمایت کننده از تروریسم در جهان است، خود را درگیر چنین تبلیغات طرفدار ایران و ضد آمریکایی کرده است. من متحیر مانده ام که شیرین عبادی ناراضی طرفدار حقوق بشر، یا سکینه آشتیانی زن محکوم به سنگسار، مادران کسانی که فرزندانشان توسط رژیم در اثر شکنجه در زندان مخوف اوین کشته شدند و یا کسان دیگری که ما هرگز از آنها نشنیده ایم درباره این آگهی تبلیغاتی چطور فکر می کنند؟ وقتی “اچ اس بی سی” می گوید “ما استعدادها را در غیرمنتظره ترین مکان ها پیدا می کنیم”، آنها واقعاً جدی هستند. من فکر می کنم آنها با این آگهی، در حال تحریک احساسات در مکان های کاملاً قابل انتظار نیز هستند. به طور مشخص، منظور کسانی است که در آمریکا، و خصوصاً در وزارت خزانه داری آمریکا و در کنگره این کشور هستند.
یک روز پس از تماس با “اچ ای بی سی”، ایمیل دیگری از شرمن دریافت کردم که در آن آمده بود: “این آگهی برای ترغیب بحث و مناظره تنظیم شده بود، و ما مطمئناً نمی خواستیم جسارتی بکنیم. پس از اطلاع از نگرانی های اخیر، ما در حال جمع آوری این آگهی از تبلیغات جهانی بانک هستیم.”
به گفته منبعی از این بانک، شمار انتقادات کم بوده است و مرا به فکر فرو می برد که آیا این گزارش در تغییر رفتار آنها نقشی داشته است یا خیر.
بانک در خصوص ارتباطش با ایران خاطر نشان می کند: “سیاست بانک در قبال ایران تغییری نکرده است: هیچ معامله یا فعالیت جدیدی که مغایر با تحریم های فعلی باشد، صورت نمی گیرد. ما به پیروی از قوانین، مقررات و تحریم های مربوط به ایران در تمامی مناطق ادامه می دهیم.” به زبان دیگر، بانک به معاملات فعلی با ایران ادامه خواهد داد.
دقیقاً مشخص نیست بانک “اچ اس بی سی” به چه نوع معاملاتی با ایران ادامه خواهد داد. اما بر اساس آنچه که از اطلاعات بر می آید، دفتر این بانک در ایران همچنان باز است و اینکه بانک “اچ اس بی سی” در سال 2007 و بدنبال افزایش نگرانی ها در خصوص فعالیت های ایران و نیز اقدامات صورت گرفته از سوی وزارت خزانه داری آمریکا، برخی از فعالیت های خود در ایران را متوقف کرده است.
علاوه بر آن، فرانک پالون، سناتور دموکرات از نیوجرسی در نامه ای به بن برنانک، رئیس بانک مرکزی فدرال خواستار تشدید ممنوعیت بانک ها و سایر مؤسسات مالی از معامله با ایران شد و بانک “اچ اس بی سی” را به عنوان نمونه ای از مشکلات موجود عنوان کرد. جو باکا، سناتور جمهوری خواه از کالیفرنیا نیز نامه مشابهی ارسال کرده است.
راس لتینن سخنگوی کمیسیون روابط خارجی مجلس آمریکا خاطر نشان کرد مشکلات ایجاد شده به سبب آگهی تبلیغاتی “اچ اس بی سی”، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. وی تکرار کرد که از نظر زنان کنگره، “اجرای کامل قانون تحریم ها همیشه یک اولویت اصلی بوده و خواهد بود.”
منبع: واشنگتن پست- 26 دسامبر 2010
