رئیس دولت یازدهم با وجود اذعان به اختلاف نظر های تهران و آنکارا بر سر بحران سوریه، خواسته است که دو طرف به طور صریح در قبال این مساله با یکدیگر تبادل نظر کنند. همزمان رئیس پارلمان جمهوری اسلامی نیز در دیدار با همتای ترک خود از لزوم دستیابی دو طرف به یک “راه حل” سخن گفته و از مقامات امنیتی و سیاسی دو کشور خواسته است این موضوع را پیگیری کنند. در همین شرایط پیشنهاد میانجیگری دولت روحانی میان بشار اسد و مخالفانش توسط ائتلاف ملی سوریه رد شده هر چند رئیس جمهور فرانسه گفته قرار است در دیدار با همتای ایرانی اش در نیویورک پیرامون مساله سوریه مذاکره کند.
حسن روحانی در آستانه سفر به نیویورک ، با جمیل چیچک رئیس پارلمان ترکیه دیدار کرد و به او یادآور شد که تهران و آنکارا باید در مورد سوریه با “صراحت” با یکدیگر مشورت و تبادل نظر کنند.
سوریه که از اسفند سال ۸۹ با رسیدن نسیم بهار عرب به آن ، خیزش شهروندان علیه دیکتاتور این کشور را شاهد بوده، در یک سال گذشته وارد جنگ داخلی شده است و بیش از ۱۰۰ هزار نفر از نظامیان، شبه نظامیان و غیر نظامیان در جریان این درگیری های خون بار کشته شده اند. تهران و آنکارا که هر دو دولت هایی اسلام گرا بر آن حکومت می کنند اما از ابتدا دو موضع گیری کاملا متضاد در قبال ناآرامی های سوریه اتخاذ کردند. ترکیه نخستین کشور منطقه بود که خواستار استعفا یا ساقط شدن بشار اسد شد و سپس به شبه نظامیان مخالف ـ– به ویژه ارتش سوریه آزاد ـ– اجازه داد از خاک این کشور مهیای نبرد علیه رژیم بعث شوند. جمهوری اسلامی نیز نخستین و تنها کشور منطقه است که در ۳۰ ماه اخیر به صورتی همه جانبه از دولت سوریه حمایت کرده است. گرچه حمله شیمیایی ۳۱ مرداد به شهروندان منطقه ای در حومه دمشق روند معادلات را تا حدی تغییر داده است.
اینک حسن روحانی که موافق دیپلماسی تنش زدایی است به اختلاف نظر های تهران و آنکارا اذعان دارد،گفته: “رویکرد ایران و ترکیه در مواجهه با تحولات سوریه تفاوت‌هایی دارد.”
با این حال وی متذکر شده: “دو کشور اهداف و منافع مشترکی درباره سوریه دارند و به عنوان مثال احتمال تجزیه سوریه، پیروزی تروریست‌ها در این کشور و یا حتی ادامه جنگ داخلی و بی‌ثباتی در این کشور به نفع هیچ‌کدام از دو طرف نیست.”
لاریجانی: راه حل سیاسی پیدا کنیم
همزمان علی لاریجانی، رئیس مجلس نهم نیز در دیدار با همتای ترک خود ،لزوم پایان خشونت ها در سوریه را مطرح کرده و گفته است: “در مساله سوریه نیز نگاهمان آن است که ضمن ایجاد اصلاحات در سوریه بر اساس دموکراسی باید راه‌حل سیاسی را پیگیری کرد تا هرچه زودتر به خشونت‌ها پایان داده شود.”
این در حالیست که علی لاریجانی در ماه های اخیر بیشترین حمایت ها را از رژیم سوریه کرده و حتی پس از آنکه در ماه اردبیهشت اعلام شد ارتش این کشور حملات خفیف شیمیایی انجام داده است خاطرنشان کرد: “ما تا آخر کنار سوریه می ایستیم.”
با این حال به نظر می آید اوضاع جهانی و منطقه، در کنار تغییر رئیس جمهور در ایران، لاریجانی را هم به فکر اعتدال انداخته است. او گفته جمهوری اسلامی و ترکیه به این نتیجه رسیده اند که “برای حل مساله سوریه باید راه‌حل سیاسی را جست‌وجو کرد چون گزینه و اقدام نظامی، چیز دیگری جز خسارت برای منطقه ندارد.”
او حتی از مقامات امنیتی و سیاسی دو کشور خواسته “رایزنی های بیشتری” داشته باشند تا به آن “راه حل” دست پیدا کنند.
نیویورک تایمز: تهران به روند خلع سلاح کمک کند
همزمان سایت دیپلماسی ایرانی به نقل از نشریه آمریکایی نیویورک تایمز، با اشاره به اینکه تهران در کنار مسکو یکی از دو دولتی است که به “بقای” اسد کمک می کند نوشته است: “مقامات جمهوری اسلامی می خواهند دیپلماسی به جنگ شهری سوریه پایان دهد و این درحالی است که به طور همه جانبه از اسد حمایت می کنند.”
نیویورک تایمز همچنین پیشنهاد کرده است که تهران در روند خلع سلاح شیمیایی به جامعه جهانی کمک کند: “تمایل و اهداف ایران می تواند با دعوت از تهران برای کمک به روند خلع سلاح شیمیایی سوریه، محک زده شود. ایرانیان به خوبی با آسیب های ناشی از سلاح شیمیایی آشنا هستند، چرا که خود در جریان جنگ هشت ساله با عراق، قربانی استفاده از این نوع تسلیحات بوده اند.”
در همین حال یک استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران نیز با انتشار یادداشتی در دیپلماسی ایرانی بر لزوم توافق جمهوری اسلامی و پادشاهی سعودی بر سر بحران سوریه تاکید کرده است. نبی الله ابراهیمی نوشته: “چه بسا، صحیح تر آن باشد که ایران و عربستان هرچه سریع تر به این بحران خاتمه داده و به بازی ابرقدرت ها در سوریه مهر بطلان زنند. بحران سوریه خود تبدیل به محلی شده که نیروی چهارمی را به منطقه وارد کرده است.”
منظور وی از نیروی چهارم “گروه های افراطی” مسلحی است که از دیگر کشورهای مسلمان وارد نبرد سوریه شده اند.
دست رد به سینه روحانی
گفتنی است رئیس دولت یازدهم روز پنج شنبه از آمادگی برای میانجیگری میان حکومت سوریه و مخالفانش سخن گفت. حسن روحانی در مقاله ای که در روزنامه واشنگتن پست درج شد، نوشته بود: “ما باید برای برقراری گفت‌وگوی ملی، خواه در سوریه و خواه بحرین، دست به دست هم بدهیم… من آمادگی دولتم را برای کمک به تسهیل گفت‌وگو میان دولت سوریه و مخالفان اعلام کرده‌ام.”
در پاسخ اما ائتلاف ملی سوریه – اصلی ترین گروه سیاسی مخالف اسد- دست رد به سینه حسن روحانی زده و حتی به طعنه گفته است: “اگر رهبری ایران کارشناسان نظامی و رزمندگان خود را از سرزمین سوریه خارج کند، سودمندتر خواهد بود.”
با این حال فرانسوا اولاند ـ– رئیس جمهور سوسیالیست فرانسه –ـ که از طرفداران سرسخت حمله به سوریه در هفته های نخست پس از وقوع حمله شیمیایی بود، گفته در دیدار با روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک قرار است با وی در خصوص سوریه صحبت کند.
