در شرایطی که دور تازه مذاکرات کارشناسی تهران و گروه ۱+۵ از دیروز در وین آغاز شده، یک نماینده منتقد توافق ژنو به عصر ایران گفته است: “سیاست هسته ای متعلق به نظام است، چه ربطی به دولت دارد؟ ولی ما نسبت به توافقنامه ژنوحرف داریم.” اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس همچنین افزوده: “مقام معظم رهبری هم در پاسخ به نامه تبریک اقای روحانی. از واژه«مرقومه»استفاده کردند و گفتند «دستیابی به آنچه که مرقوم داشته اید، در خورتقدیر و تشکراست». چندین جلسه با اقایان ظریف و عراقچی و تخت روانچیبحث و گفت و گو کردیم. اگر آن ها توانسته بودند ما را قانع کنندکه دیگر مطلبی نبود و این قدر کش و قوس نداشتیم.” در همین حال اماحسن روحانی بر “اعتماد سازی” هسته ای تاکید و همزمان این امید را مطرح کرده است که طی شش ماه جمهوری اسلامی و غرب به توافق نهایی دست یابند ؛هرچند ظریف حملات ظریفی به غربی ها کرده است.
مذاکره کنندگان هسته ای جمهوری اسلامی روز چهارشنبه در حالی کنار نمایندگان ۶ قدرت دنیا در وین نشستند که آن سوی دنیا، در شرق آسیا، محمد جواد ظریف در دیدار با همتای ژاپنی خود از دغدغه شهروندان ایرانی نسبت به فشارهای غرب سخن گفت و خاطرنشان کرد: “رفع نگرانی از نظر ما بحث مهمی است چرا که مردم ایران نسبت به مواضع غرب در موضوع هسته‌ای بسیار نگران بوده و بی اعتماد هستند.”
همزمان در پایتخت اتریش گروه کارشناسان اتمی دولت یازدهم به ریاست حمید بعیدی نژاد – مدیر کل امور خلع سلاح وزارت خارجه- مذاکرات خود با گروه ۱+۵ را آغاز کردند؛ گفتگوهایی که پیش زمینه مذاکرات اصلی اتمی از ۲۶ تا ۲۹ اسفند خواهد بود.
پیش بینی می شود در نشست کارشناسان غنی‌سازی اورانیوم در ایران، رآکتور آب سنگین اراک و رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران مورد بررسی قرار گیرد.
ظریف روز گذشته به فومیو کیشیدا اطمینان داده که تهران در این مذاکرات جدی است: “ما نسبت به حرکتی که آغاز کرده‌ایم، بسیار جدی هستیم و جمهوری اسلامی ایران بر مبنای اراده سیاسی، پایان دادن به یک بحران غیرضروری را دنبال کرده و بر همین مبنا مسیر مذاکرات جامع و گام نهایی را پیگیری می‌کند.”
روحانی و اعتماد سازی
گفتگوهای هسته ای دولت با ابرقدرت های جهان موضوعی است که روحانی و یارانش تقریبا هر جا که می روند راجع به آن سخن می گویند ؛ پانزدهمین اجلاس مجلس خبرگان نیز این قاعده مستثنی نبود. روز سه شنبه روحانی که برای سخنرانی در میان روحانیون عمدتا محافظه کار این مجلس حاضر شده بود بدون اشاره مستقیم به انتقاداتی که اصولگرایان تندرو از توافقات هسته اخیر تهران با غرب می کنند گفت: “هیچ گونه نگرانی در کشور در این باره نباید وجود داشته باشد چرا که به هیچ عنوان این دولت در هیچ شرایطی از خط قرمزها عبور نخواهد کرد.”
رئیس جمهوری اسلامی اگر چه نسبت به روند مذکرات خوش بین است اما در اظهار نظر پیرامون موفقیت این گفتگو ها محتاط است: “من به آینده این حرکت امیدوارم البته در مذاکرات سیاسی کسی نمی تواند بگوید پایان آن چه خواهد بود اما در قدم اول ما موفق بودیم، این موفقیت را نه اینکه ما بگوییم بلکه همه دنیا می گویند”.
وی برای آماده سازی اعضای مجلس خبرگان در مورد محدودیت هایی که توافق نهایی بر غنی سازی اورانیوم در ایران اعمال خواهد کرد به آن ها گفته است: “غنی سازی را پذیرفته اند، اما بحث در این است که در یک دوره‌ای، سطح و حد غنی سازی ما به تعبیر آنها به گونه ای باشد که بیشتر اعتماد‌‌آفرین باشد.”
با آنکه جزئیات مذاکرات وین منتشر نشده اما احتمالا اصل غنی سازی در خاک ایران یکی از مباحث اصلی دور نخست گفتگوهای اخیر بوده است، برخی کارشناسان معتقدند اظهارات اخیر وندی شرمن – نماینده ایالات متحده – پیرامون حق محدود غنی سازی جمهوری اسلامی باعث این نتیجه گیری شده است. خانم شرمن هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی، در پایتخت اسرائیل، در پاسخ به سئوال خبرنگار جورازلم پست که از او پیرامون امکان غنی سازی تهران می پرسید، به طور تلویحی اعلام کرد که واشنگتن آماده است “حق غنی سازی” محدود برای جمهوری اسلامی را بپذیرد. به گفته این دیپلمات آمریکایی “در توافق نهایی با تهران، ایران حق غنی سازی محدود و تحت نظارت را خواهد داشت.”
حسن روحانی هم حالا درباره اعتماد سازی جمهوری اسلامی در برنامه هسته ای توضیح می دهد: “به این معنا که بهانه‌ها را از دست دیگران سلب کنیم و آنها نتوانند در سایه آن بهانه‌ها، افکار عمومی و مجامع عمومی، حقوقی و سیاسی را تحریک کنند و بخواهند علیه ملت ایران اقدامی صورت دهند.”
وی البته این امیدواری را هم مطرح کرده است که “چنانچه طرف مقابل در مذاکرات هسته ای، حسن نیت و اراده سیاسی خود را در عمل نشان دهد، حتی ممکن است در شش ماه اول به توافق نهایی دست یافت.”
وی اوایل پاییز پیش بینی کرده بود که حل و فصل بحران اتمی نظام حدود یکسال طول خواهد کشید.
انتفاد جان کری از گزینه نظامی
همزمان وزیر امورخارجه ایالات متحده نیز ضمن سخنرانی در نشست سالانه آیپک ضمن انتقاد ضمنی از مطرح شدن “گزینه نظامی” از مذاکرات هسته ای با تهران دفاع کرد. جان کری گفته است: “آنها که خواهان حمله هستند، باید به خوبی بسنجند که بعد از حمله چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.”
آیپک - میته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل- مهمترین لابی طرفداری اسرائیل در آمریکا محسوب می شود و سیاستمداران آمریکایی در واشنگتن عموما می کوشند در همایش سالانه این گروه، با لحن ملایمی در مورد تمایلات اسرائیل سخن بگویند. اما کارشناسان اظهارات اخیر کری در نقد گزینه نظامی و تاکید بر دیپلماسی در این نشست را نوعی چرخش تلقی می کنند. باراک اوباما برای دومین سال پیاپی حاضر به سخنرانی در این همایش نشد.
نتانیاهو وغنی سازی در ایران
اوباما البته دیروز میزبان بنیامین نتانیاهو در واشنگتن بود؛دیداری که طی آن نخست وزیر اسرائیل خواستار برچیده شدن کامل غنی سازی در ایران شد: “از میان این چالش ها، بزرگترین آنها، بدون شک جلوگیری از دستیابی ایران به ظرفیت ساخت سلاح اتمی است. به نظر من این هدف در صورتی قابل دسترسی است که مانع غنی سازی اورانیوم در ایران شویم و تاسیسات اتمی نظامی این کشور به طور کامل برچیده شود.”
با این حال پاسخ رئیس جمهور ایالات متحده دو پهلو بوده و گفته است: “ما در باره طرح های مشترک و اقداماتی که هم اکنون در دست اجراست و می تواند بالقوه به راحلی بیانجامد که ایران نتواند به تولید سلاح اتمی برسد، بحث خواهیم کرد.”
همزمان روز چهارشنبه، بهروز کمالوندی – سخنگوی سازمان انرژی اتمی – در موضع گیری ای که ظاهرا پاسخی به انتقادهای بنیامین نتانیاهو تعبیر شده گفته است: “در چند ماه گذشته فضای پرونده هسته ای ایران خیلی عوض شده و این روند رژیم صهیونیستی را نگران و کارش را خیلی سخت کرده است و سعی کرده تا روند پرونده هسته ای ایران را به روال قبل برگرداند، ولی به امید خدا با تلاشی که می‌کنیم قطعاً فضا بیشتر و بیشتر برای آنها تنگ خواهد شد.”
از سوی دیگر در تهران، عباس عراقچی، دست راست ظریف در مذاکرات هسته ای، نیز دیروز در اجلاس محلس خبرگان سخنرانی کرده و گفته است: “ما حق غنی سازی هسته ای را داشته و همواره دارا هستیم. آنچه در مذاکرات ژنو مورد انتظار بود که بحمد الله صورت گرفت آن است که کشورهای ۱+۵ این حق مسلم را مورد احترام قرار دهند و آن را معاوضه نکنند.”
انتقاد کیهان از ادبیات “غیر محترمانه” روحانی
همزمان حسین شریعتمداری که نماینده آیت الله خامنه ای در موسسه کیهان است، یکشنبه در سرمقاله این روزنامه با انتقاد دوباره ازدیپلماسی اتمی دولت روحانی و اینکه وی منتقدین را “کم سواد” خوانده است، نوشت: “منظور آقای روحانی همانگونه که از سخنان ایشان به وضوح قابل درک است، این بود که چرا اساتید دانشگاه‌ها به حمایت از توافقنامه ژنو فریاد نمی‌زنند؟! و عرصه را برای یک مشت کم‌سواد که از جای خاص پول می‌گیرند، خالی گذاشته‌اند!… چند روز بعد - ۲۳ بهمن ماه - آقای دکتر روحانی که به ادبیات غیرمحترمانه خود پی برده بود، از حقوقدانان برای بررسی توافقنامه و اطلاع‌رسانی به مردم دعوت کرد.”
مدیرمسئول کیهان همچنین از عزت الله ضرغامی رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی در خواست کرده است که به منتقدان اجازه حضور در برنامه های این رسانه داده شود: “حضور منتقدان دلسوز در برنامه نقد و بررسی توافقنامه ژنو، می‌تواند اولا؛ برخی از سوءتفاهم‌های احتمالی را که این روزها در سطح گسترده‌ای به آن دامن زده شده و می‌شود، برطرف سازد ثانیا؛ می‌تواند کاستی‌ها و احیانا قصورها - و نه تقصیرها - در تدوین توافقنامه را آشکار کرده و راه‌کارهای لازم برای عبور از این کاستی‌ها را ارائه دهد.“
