تاماس کاستیگن
روزنامه نگاران، به خاطر نقش خود در وادار کردن دولت ها به پاسخگویی، به رکن چهارم دولت معروف هستند.
پاتریک اشنایدر، رئیس “صندوق توسعه رسانه ها”، معتقد است چیزی به عنوان رکن پنجم هم اخیرا در شکل “رسانه های اجتماعی” پدید آمده است. شاهدی برای تولد دیده بانی جدید برای دولت ها در کشورهای لیبی، سوریه، ایران و سایر کشورها - حتی آمریکا - نهفته است، که وبلاگ نویسان و توئیت کنندگان دنیا را از آنچه دولت هایشان انجام می دهند آگاه ساختند و نقش روزنامه نگاران را، در جاهایی که نمی توانستند حضور داشته باشند، بازی کردند.
اشنایدر می گوید: “آنها دروازه بان را شکست دادند.”
مطبوعات آزاد مسلما یکی از پایه های هر گونه دموکراسی است. کاهش بودجه ها و محدودیت های سیاسی، نقش روزنامه نگاران در دموکراسی ها را کمرنگ کرده است و از این رهگذر مساله کارآیی مطبوعات آزاد را در این زمانه زیر سئوال برده است؛ زمانه ای که با فن آوری جدید، محتوای روزنامه های صبح فردا، امروز بر همگان آشکار می شود.
ژان بورگولت، رئیس شبکه اینترنیوز هم با اشنایدر موافق است. سازمان او تجسم تمام عیار رکن پنج دموکراسی است. انیترنیوز در بیش از 70 کشور دنیا مراکز رسانه ای تاسیس و پشتیبانی می کند و روزنامه نگاران را در سراسر دنیا آموزش می دهد.
در کشورهای درحال توسعه، در جاهایی که “صندوق توسعه رسانه ها” و اینترنیوز فعال هستند، اهمیت و قدرت رسانه پنجم عمیق تر شده است. پدید آمدن خدماتی مانند اوشاهیدی چهره روزنامه نگاری را متحول ساخته است.
اوشاهیدی ، که به زان سواحیلی به معنی “شهادت” است، وب سایتی است که در آغاز برای گزارش کردن خشونت ها در کنیا، پس از انتخابات سال 2008 ایجاد شد. از آن زمان به بعد، این وب سایت به مکانی برای شفافیت و رساندن صدای افرادی که به هیچ جا وابسته نبودند تبدیل شده است: نوعی از واگذاری کارها به جمعیتی نامعلوم.
قدرت فیس بوک و توئیتر اکنون البته شناخته شده هستند.
در حالیکه همه اذعان دارند که تقویت مردم در جهان سوم و تجهیز آنها به سلاح رسانه، که برای ما دیگر امری عادی شده، ضروری است، ولی در این میان مشکلاتی هم وجود دارد. من این نکته را در نشستی با اشنایدر و بورگولت مطرح کردم.
مساله آن است که در سیستم هایی که محتوای آن را کاربران تعیین می کنند، هیچ گونه فیلتری وجود ندارد. در نتیجه اخبار دروغ یا غیر دقیق هم امکان انتشار پیدا می کنند. به همین دلیل است که نقش انیترنیوز اهمیت زیادی پیدا می کند، چون این سازمان به تربیت روزنامه نگار می پردازد.
در آمریکا مسلما وضع فرق می کند؛ در اینجا چهره رسانه ای به کلی متفاوت است زیرا ما از مطبوعات آزاد بهره مند هستیم و تلاش می کنیم آن را حفظ کنیم و از گزند کشیده شدن به سمت سیاست یا کسب و کار دور کنیم. از سوی دیگر شرکت های رسانه ای سنتی با مشکلات مالی روبرو هستند.
در طرف دیگر دنیا، که بزرگترین سهم جمعیت دنیا هم در آن زندگی می کند، این روند تازه شروع شده است. آنها به پول و تجریه ما نیاز دارند.
سود آوری زیادی نیز در این بخش وجود دارد. این به معنی توسعه دموکراسی در دنیا نیز هست، که در عین حال، امنیت ما را نیز تضمین می کند.
منبع: مارکت واچ – 9 سپتامبر2011
