وظیفۀ ترکیه: خلع سلاح هسته ای ایران

نویسنده

turkey.jpg

الکساندر آلبرتین

انتخاب اخیر ترکیه بعنوان یکی از اعضای موقت شورای امنیت سازمان ملل برای یک دورۀ دو ساله هم یک نشانه و ‏هم درخواست جامعۀ بین المللی است. به تبع این رأی، ترکیه موظف است دربارۀ دستور کار اصلی شورای امنیت یعنی ‏برنامۀ هسته ای ایران مذاکره کند. ‏

این اقدام آزمونی حتمی برای مهارت دیپلماتیک ترکیه است و این کشور باید بعنوان یک میانجی میان ایران و ‏کشورهای غربی در جهت ادامۀ مذاکرات سازنده عمل کند. این در حالی است که ترکیه همزمان از سوی آمریکا برای ‏دادن رأی به گسترش تحریم ها بر ضد ایران تحت فشار است. به رغم این وظیفۀ دشوار، احتمال می رود ترکیه در ‏میان تشدید این بحران بین المللی، بهترین گزینه برای پیدا کردن راه حل باشد.‏

ایران، که اتفاقا ً در همان جلسۀ رأی گیری از عضویت در شورای امنیت سازمان ملل محروم ماند، همچنان استدلال ‏می آورد که برنامۀ هسته ای این کشور صرفا ً برای تولید انرژی است و به رغم سه قطعنامۀ لازم الاجرای سازمان ‏ملل در خصوص تشدید تحریم ها، بنظر می رسد دولت ایران هیچ طرحی برای توقف برنامۀ هسته ای خود به این ‏زودی ندارد.‏

آمریکا ماه گذشته در شورای امنیت به کرات بر گسترش تحریم ها بر ضد ایران تأکید کرد. با این وجود، با توجه به ‏شکست سه قطعنامۀ فعلی تحریم ها و همچنین وخیم تر شدن این موضوع با مخالفت فعلی روسیه و چین با تحریم های ‏بیشتر، شورای امنیت و نهاد گسترده تر سازمان ملل بوضوح از عدم پیشرفت – همانگونه که در رأی گیری به نفع ‏ترکیه نشان داده شده است – سرخورده شده اند.‏

ترکیه با پیوستن به شورای امنیت در ماه ژانویه، فرصت خواهد داشت چشم اندازی جدید برای مناظرات بدون پیشرفت ‏به ارمغان آورد. ترکیه در یک مبارزۀ چهار ساله تلاش کرد خود را بعنوان یک رابط دیپلماتیک میان شرق و غرب، ‏شریک استراتژیک ایران و آمریکا و همچنین یک کشور مسلمان که از حساسیت منحصر بفرد فرهنگی برخوردار ‏است، نشان دهد. از این رو انتظارات کشورها از ترکیه بالاست. ‏

علاوه بر این، ترکیه نگرانی های امنیتی و مشوق های خود را دارد که بطور خاص از گسترش روابط دیپلماتیک با ‏ایران حمایت می کنند‏‎(1):‎‏ تضمین ادامۀ روابط مطلوب ترکیه با ایران و جلوگیری از نسبت دادن هرگونه نتیجه به چشم ‏انداز غربی (بعنوان مثال، کاهش صادرات گاز طبیعی ایران به ترکیه)؛ (2) جلوگیری از تکثیر و گسترش سلاح های ‏اتمی در منطقه؛ (3) کاهش هرگونه تنش و بی ثباتی در منطقه که از عراق نشأت گرفته باشد؛ و (4) بهبود روابط ایران ‏با اتحادیه اروپا و اعتمادسازی میان این کشور و کشورهای عضو این اتحادیه.‏

اگرچه از پیوستن ترکیه به شورای امنیت سال ها بعنوان یک شاهکار بین المللی در جهت اصلاحات چشمگیر داخلی و ‏گامی پیشرونده در جهت ثبات منطقه یاد خواهد شد، اما این پیوستن بدون چالش نبوده است و همواره یکسری سؤال های ‏استراتژیک، به ویژه در اروپا، مطرح می شوند. باید دید عضویت ترکیه در شورای امنیت چگونه بر سیاست های این ‏کشور در قبال سودان و درگیری های پی در پی آن بر سر قبرس تأثیرگذار خواهد بود. این مسائل، که در مذاکرات ‏ترکیه برای پیوستن به اتحادیۀ اروپا نیز منعکس شده اند، از اهمیت قابل توجهی برخوردارند و دائما ً در شورای امنیت ‏مورد بحث قرار گرفته اند. با این وجود، به رغم همۀ نگرانی ها، انتخاب ترکیه بعنوان عضو غیردائم شورای امنیت ‏بوضوح بیانگر برتری بخشیدن این کشور و مهمتر از آن ارادۀ جامعۀ بین الملل برای رفع نگرانی های امنیتی بر سر ‏موضوع هسته ای ایران است. ‏

منبع: واشنگتن پست، 24 اکتبر‏