الکساندر آلبرتین
انتخاب اخیر ترکیه بعنوان یکی از اعضای موقت شورای امنیت سازمان ملل برای یک دورۀ دو ساله هم یک نشانه و هم درخواست جامعۀ بین المللی است. به تبع این رأی، ترکیه موظف است دربارۀ دستور کار اصلی شورای امنیت یعنی برنامۀ هسته ای ایران مذاکره کند.
این اقدام آزمونی حتمی برای مهارت دیپلماتیک ترکیه است و این کشور باید بعنوان یک میانجی میان ایران و کشورهای غربی در جهت ادامۀ مذاکرات سازنده عمل کند. این در حالی است که ترکیه همزمان از سوی آمریکا برای دادن رأی به گسترش تحریم ها بر ضد ایران تحت فشار است. به رغم این وظیفۀ دشوار، احتمال می رود ترکیه در میان تشدید این بحران بین المللی، بهترین گزینه برای پیدا کردن راه حل باشد.
ایران، که اتفاقا ً در همان جلسۀ رأی گیری از عضویت در شورای امنیت سازمان ملل محروم ماند، همچنان استدلال می آورد که برنامۀ هسته ای این کشور صرفا ً برای تولید انرژی است و به رغم سه قطعنامۀ لازم الاجرای سازمان ملل در خصوص تشدید تحریم ها، بنظر می رسد دولت ایران هیچ طرحی برای توقف برنامۀ هسته ای خود به این زودی ندارد.
آمریکا ماه گذشته در شورای امنیت به کرات بر گسترش تحریم ها بر ضد ایران تأکید کرد. با این وجود، با توجه به شکست سه قطعنامۀ فعلی تحریم ها و همچنین وخیم تر شدن این موضوع با مخالفت فعلی روسیه و چین با تحریم های بیشتر، شورای امنیت و نهاد گسترده تر سازمان ملل بوضوح از عدم پیشرفت – همانگونه که در رأی گیری به نفع ترکیه نشان داده شده است – سرخورده شده اند.
ترکیه با پیوستن به شورای امنیت در ماه ژانویه، فرصت خواهد داشت چشم اندازی جدید برای مناظرات بدون پیشرفت به ارمغان آورد. ترکیه در یک مبارزۀ چهار ساله تلاش کرد خود را بعنوان یک رابط دیپلماتیک میان شرق و غرب، شریک استراتژیک ایران و آمریکا و همچنین یک کشور مسلمان که از حساسیت منحصر بفرد فرهنگی برخوردار است، نشان دهد. از این رو انتظارات کشورها از ترکیه بالاست.
علاوه بر این، ترکیه نگرانی های امنیتی و مشوق های خود را دارد که بطور خاص از گسترش روابط دیپلماتیک با ایران حمایت می کنند(1): تضمین ادامۀ روابط مطلوب ترکیه با ایران و جلوگیری از نسبت دادن هرگونه نتیجه به چشم انداز غربی (بعنوان مثال، کاهش صادرات گاز طبیعی ایران به ترکیه)؛ (2) جلوگیری از تکثیر و گسترش سلاح های اتمی در منطقه؛ (3) کاهش هرگونه تنش و بی ثباتی در منطقه که از عراق نشأت گرفته باشد؛ و (4) بهبود روابط ایران با اتحادیه اروپا و اعتمادسازی میان این کشور و کشورهای عضو این اتحادیه.
اگرچه از پیوستن ترکیه به شورای امنیت سال ها بعنوان یک شاهکار بین المللی در جهت اصلاحات چشمگیر داخلی و گامی پیشرونده در جهت ثبات منطقه یاد خواهد شد، اما این پیوستن بدون چالش نبوده است و همواره یکسری سؤال های استراتژیک، به ویژه در اروپا، مطرح می شوند. باید دید عضویت ترکیه در شورای امنیت چگونه بر سیاست های این کشور در قبال سودان و درگیری های پی در پی آن بر سر قبرس تأثیرگذار خواهد بود. این مسائل، که در مذاکرات ترکیه برای پیوستن به اتحادیۀ اروپا نیز منعکس شده اند، از اهمیت قابل توجهی برخوردارند و دائما ً در شورای امنیت مورد بحث قرار گرفته اند. با این وجود، به رغم همۀ نگرانی ها، انتخاب ترکیه بعنوان عضو غیردائم شورای امنیت بوضوح بیانگر برتری بخشیدن این کشور و مهمتر از آن ارادۀ جامعۀ بین الملل برای رفع نگرانی های امنیتی بر سر موضوع هسته ای ایران است.
منبع: واشنگتن پست، 24 اکتبر