گزارشگر ویژه سازمان ملل همزمان با انتشار اولین گزارش خود درباره نقض حقوق بشر در ایران، خواستار اجازه سفر به این کشور شد. امری که تاکنون از سوی مسولان جمهوری اسلامی پاسخی مثبت نداشته.
احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو که خرداد ماه به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران انتخاب شد، روز چهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل، اولین گزارش خود درباره وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه خواهد داد و به سوالات اعضای این مجمع پاسخ خواهد گفت.
فروردین ماه، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه ای به تعیین گزارشگر ویژه‌ای برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران رأی داد. قطعنامه ای که حاصل 22 رای موافق و 7 رای مخالف را در کنار 14 رای ممتنع شرکت کنندگان در نشست این شورا در ژنو بود.
این اولین بار بود که شورای حقوق بشر سازمان ملل به تعیین گزارشگری ویژه برای ایران رای میداد، شورایی که از سال 2006 تشکیل شده اما پیش از آن و در سالیان گذشته سه نماینده وِیژه سازمان ملل در امور حقوق بشر برای ایران از سوی سازمان ملل تعیین شده بود.
آندریاس آگوئیلار، گالیندوپل و موریس کاپیتورن در مقاطعی به ایران سفر کرده و گزارش های متعددی درباره وضعیت حقوق بشر در این کشور تهیه کرده اند.
و اکنون برخلاف این سه گزارشگر، احمد شهید اجازه سفر به ایران را از سوی مسولان جمهوری اسلامی نیافته و گزارش خود را به گفته کمپین بین المللی حقوق بشر، بر مبنای شواهد دست اولی که از طریق مصاحبه ها با افرادی که حقوقشان نقض شده و فعالان حقوق بشر و جامعه مدنی ایرانی در خارج از کشور انجام شده، تنظیم کرده است.
گزارش احمد شهید حاکی از آن است که درخواست های متعدد او ازمسولان جمهوری اسلامی برای سفر به ایران و همکاری با او، بی پاسخ مانده با این حال او گزارش خود را از اول آگوست، همزمان با شروع ماموریت اش تا روز آخر همین ماه به روز کرده است.
گزارش از نقض حقوق بشر در ایران در 21 صفحه
گزارش 21 صفحه ای احمد شهید در بخش وضعیت حقوق بشر به 6 بخش تقسیم شده که شامل نحوه رفتار با فعالان جامعه مدنی، آزادی اجتماعات، حقوق زنان، اقلیت های قومی و مذهبی، مجازات اعدام و حبس به خاطر ارتباط با نهادهای خارجی می شود.
بخش هایی از گزارش احمد شهید که نسخه ای از آن در اختیار بی بی سی فارسی قرار گرفته روز گذشته توسط این شبکه منتشر شد.
براساس این گزارش، احمد شهید در بخش رفتار با فعالان جامعه مدنی به وضعیت فعالان سیاسی روزنامه نگاران فعالان دانشجویی، هنرمندان، وکلا و فعالان محیط زیست پرداخته ؛ او وضعیت میرحسین موسوی، زهرا رهنورد، مهدی کروبی و فاطمه کروبی، رهبران جنبش سبز ایران را که از 6 ماه پیش در بازداشت خانگی به سر می برند نگران کننده خوانده و گزارش داده که “آنها در دوران بازداشت از دیدار و ارتباط آزادانه با اعضای خانواده های خود، دسترسی به روزنانه ها و اخبار و نیز رسیدگی به نیازهای درمانی و معاینه توسط پزشک مورد اعتمادشان محروم بوده اند”.
او نوشته که درباره وضعیت رهبران مخالفان ایران با دو شاهد صحبت کرده و به نقل از این دو شاهد آورده: آقای موسوی و خانم رهنورد بدون تفهیم هر گونه اتهامی از بهمن ماه سال گذشته در خانه هایشان حبس شده اند. شرایطی که هر دو آن را زندانیان حکومت می خوانند. ارتباط آقای کروبی کاملا با دنیای خارج قطع شده است و در طول ماه های بازداشت خانگی فقط شش بار موفق به دیدار با اعضای خانواده اش شده است و در نهایت روز 26 تیر ماه از منزل خود به محل دیگری منتقل شده است.
میرحسین موسوی، مهدی کروبی، زهرا رهنورد و فاطمه کروبی از 25 بهمن سال گذشته در بازداشت خانگی قرار گرفتند. در این روز آنها فراخوان داده بودند که مردم برای حمایت از مردم تونس و مصر به خیابان ها بیایند.
اکنون فاطمه کروبی از بازداشت خانگی خارج شده اما سه نفر دیگر همچنان در بازداشت خانگی به سر می برند و وب سایت کلمه روز گذشته گزارش داده که “فرزندان میرحسین موسوی و زهرا رهنورد پس از گذشت شش هفته از آخرین ملاقات حضوری، همچنان از دیدار و تماس تلفنی با پدر و مادرشان محروم اند”.
روزنامه نگاران و فعالان دانشجویی
براساس گزارش بی بی سی، گزارشگر ویژه سازمان ملل سپس به 34 روزنامه نگاری که به استناد نامه کمیته دفاع از روزنامه نگاران در ایران زندانی هستند اشاره کرده و از احمد زیدآبادی، محمد داوری، عیسی سحرخیز، حسین رونقی مالکی، مسعود باستانی، بهمن احمدی امویی، محمد صدیق کبودوند، و کیوان صمیمی نام برده و موارد محرومیت آنها از حقوق اولیه شهروندی را شرح داده است.
او وضعیت این روزنامه نگاران را نیز نگران کننده خوانده و احکام زندان برای آنها را “مستبدانه” و رفتار با آنها را “اختیاری وتبعیض آمیز” خوانده است.
بعد از انتخابات مخدوش 22 خرداد 88، دهها روزنامه نگار در ایران بازداشت و به حبس های طولانی محکوم شدند. علیرضا افتخاری، خبرنگار روزنامه ابرار اقتصادی نیز کشته شد. اکنون نیز بسیاری از روزنامه نگاران یا از ایران خارج شده اند، یا در زندان به سر می برند و یا با وثیقه های سنگین خارج از زندان هستند.
احمد شهید آنگاه به جان باختن هدی صابر در زندان اشاره کرده و آن را نمونه ای نگران کننده از رفتارهای “اختیاری” در زندان خوانده است.
عبدالله مومنی، آرش صادقی، رامین پرچمی و علی ملیحی دیگر زندانیان سیاسی هستند که براساس گزارش بی بی سی در گزارش احمد شهید نام آنها آمده؛ او محروم کردن دانشجویان زندانی از دریافت خدمات درمانی را نمونه نقض حقوق ابتدایی آنان خوانده و “فشردن گردن” عبدالله مومنی به وسیله طناب توسط بازجو تا مرز مرگ را به عنوان نمونه ای از شکنجه زندانیان ذکر کرده است.
رامین پرچمی، بازیگر سینما است که در جریان اعتراضات مردمی در 25 بهمن سال گذشته بازداشت ده و به یک سال حبس تعزیری محکوم شده است. اما فعالان دانشجویی که نام آنها ذکر شده از جمله فعالانی هستند که بعد از انتخابات 88 بازداشت و به حبس های طولانی مدت محکوم شده اند.
هنرمندان و وکلای دادگستری
گزارشگر ویژه سازمان ملل، از احکام زندان برای جعفر پناهی و محمد رسول اف و همچنین صدور حکم زندان غیابی برای محسن نامجو نیز به عنوان نمونه های نقض حقوق بشر انتقاد کرده است.
جعفر پناهی و محمد رسول اف دو کارگردان معروف سینمای ایران هستند که بعد از انتخابات 88 بازداشت شدند آنها به اتهام اقدام علیه امنیت کشور و فعالیت تبلیغی علیه نظام به حبس و محرومیت از فعالیت سینمایی محکوم شده بودند و روز گذشته دادگاه تجدید نظر حکم جعفر پناهی مبنی بر 6 سال حبس تعزیری و 20 سال محرومیت از ساخت و کارگردانی هر نوع فیلم و نوشتن فیلمنامه و هر نوع مصاحبه با رسانه‌های نوشتاری و شنیداری و دیداری داخلی و خارجی و خروج از کشور جز برای سفر حج و یا درمان ضروری با تودیع وثیقه را تایید کرده و همزمان حکم محمد رسول اف را از 6 سال به یک سال حبس تعزیری کاهش داده است.
محسن نامجو، خواننده ایرانی نیز به صورت غیابی به 5 سال حبس محکوم شده است.
اما این سه هنرمندی که در گزارش آقای شهید نام آنها آمده تنها هنرمندانی نیستند که بعد از انتخابات گذشته مورد اتهام و بازداشت و… قرار گرفته اند. پگاه آهنگرانی، مرضیه وفامهر، 6 مستند ساز ایرانی و هنرمندان دیگری نیز بازداشت شده اند که برخی از آنها با قرار وثیقه ازاد هستند و برخی دیگر همچنان در بازداشت به سر می برند.
اما وکلای دادگستری بخش دیگری از گزارش احمد شهید را به خود اختصاص داده اند. آقای شهید با استناد به گزارش شیرین عبادی؛ وکیل و برنده جایزه صلح نوبل، نوشته است که 42 وکیل دادگستری در ایران عمدتا به خاطر دفاع از موکلین شان با آزار و اذیت، بازداشت، زندان و محدودیت در انجام وظایف وکالت مواجه شده اند. نسرین ستوده یکی از این وکلا است که در صدر لیست آقای شهید قرار دارد.
فعالان محیط زیست، زنان و ازادی اجتماعات
سرکوب حق اعتراض و آزادی بیان حامیان محیط زیست بخش دیگری از این گزارش است و آقای شهید به بازداشت بیش از 60 نفر از جمله فرانک فرید، فعال تبریزی در جریان اعتراضات به خشک شدن دریاچه ارومیه اشاره داشته.
او در بخش دیگری “به رسمیت شناخته شدن حق مردم برای تجمع مسالمت آمیز در کنوانسیون جهانی حقوق بشر که دولت ایران به آن پیوسته و باید آن را رعایت کند” را یادآوری و از “نقض گسترده” این حق در ایران انتقاد کرده ؛ دولت ایران از صدور مجوز برای راهپیمایی در سالروز انتخابات ریاست جمهوری سال 88 خودداری کرد… وماموران امنیتی از تجمع های کوچک تر از جمله گردهم آمدن دوستان و اقوام برای تشییع جنازه عزت الله سحابی ممانعت به عمل آوردند”.
حقوق زنان بخش دیگری از این گزارش را به خود اختصاص داده که براساس گزارش بی بی سی، آقای شهید با اشاره به “قوانین تبعیض آمیز” علیه زنان در ایران به تلاش های فعالان حقوق آنان پرداخته و نوشته: برای مثال زنانی که برای برابری حقوق زنان در کمپین یک میلیون امضا فعالیت می کرده اند به صورت مکرر مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، تهدید، بازجویی و بازداشت می شوند.
این گزارش همچنین از برخوردهای خشن پلیس با زنانی که پوشش آنها مورد تایید حکومت نیست به شدت انتقاد کرده است و از احکام زندان فعالان سیاسی و اجتماعی از جمله بهاره هدایت، عضو دفتر تحکیم وحدت که به نه سال و نیم زندان محکوم شده و محبوبه کرمی، که محکومیت سه سال زندان را می گذراند به عنوان مثال های نقض آزادی های ابتدایی نام برده است.
اقلیت های قومی و اعدام
”نقض گسترده” حقوق اساسی اقلیت های قومی و مذهبی بخش دیگری از گزارش احمد شهید است که به شدت انتقاد او را برانگیخته و او با اشاره به “آزار و اذیت تاریخی” بهائیان از شدت گرفتن تبعیض ها از جمله محروم شدن حق تحصیلات عالیه و فرصت های شغلی دولتی، تخریت اموال و بازداشت بیش از 100 نفر آنان در سال های اخیر از جمله زندانی شدن هفت رهبر این اقلیت شدیدا ابراز نگرانی کرده است.
7 رهبر ایرانی بهایی که به شورای یاران معروف بودند از سوی دادگاه انقلاب هر کدام به 20 سال حبس تعزیری محکوم شده و در زندان به سر می برند.
براساس گزارش احمد شهید، مسیحیان به ویژه کسانی که از سایر ادیان به ویژه اسلام به مسیحیت گرویده اند به زندان می افتند و احکام سنگین از جمله اعدام برایشان صادر می شود. او در این زمینه به یوسف ندرخانی، که در 19 سالگی به مسیحیت گرویده اشاره داشته است.
آقای ندرخانی، از سوی دادگاه بدوی به ارتداد و اعدام محکوم شده بود که اخیرا دیوان عالی کشور این حکم را نقض و دادگاهی در رشت حکم او را منوط به نظر رهبر جمهوری اسلامی دانسته.
صوفیان، دراویش گنابادی و روحانیون شیعی بخشی از گزارش گزارشگر سازمان ملل را به خود اختصاص داده اند و نقض حقوق آنان مورد انتقاد قرار گرفته. همچنین عدم صدور مجوز برای ساخت مسجد برای اهل تسنن در تهران.
افزایش چشم گیر اعدام ها در ایران انتقاد شدید گزارشگر سازمان ملل را در گزارش خود به دنبال داشته و او با اشاره به آمار رسمی 200 اعدام در 10 ماه اخیر و گزارش ها مبنی بر 300 اعدام مخفیانه در زندان وکیل آباد مشهد و 100 زندانی جوان و نوجوان که در انتظار اعدام به سر می برند، استفاده گسترده از این مجازات را بسیار نگران کننده خوانده است.
براساس گزارش بی بی سی، احمد شهید در پایان گزارش خود ابراز امیدواری کرده حکومت ایران راه را برای گفتگوی سازنده باز کند. او از وضعیت زندانیان سیاسی در ایران ابراز نگرانی کرده و خواستار سفر به ایران شده است.
متن کامل گزارش احمد شهید چهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل توسط خود او ارائه خواهد شد.
