کریستوف ایاد
دستگیری و بازداشت ها طی روزهای اخیر در ایران شدت یافته، ولی بجای دستگیری اصلاح طلبان و مخالفان که اغلب انجام می شود، این بار حلقه های حاکمیت محافظه کاران نشانه گرفته شده. فائزه هاشمی رفسنجانی، فرزند رییس جمهور سابق ایران که هنوز نقش مهمی در حیات سیاسی کشورش ایفا می کند، روز شنبه ۲۲ سپتامبر در منزلش دستگیر شد و به زندان اوین رفت.
این زن جوان که به دلیل نزدیکی با جنبش اعتراضی ژوئن ۲۰۰۹ به شش ماه حبس محکوم شده بود، تا ۲۲ سپتامبر آزادانه زندگی می کرد. در تاریخ ۲۴ سپتامبر برادر فائزه، مهدی هاشمی هم که پس از ۳ سال سکونت در لندن به ایران بازگشت، در فرودگاه تهران دستگیر شد. او نیز به این متهم بود که یکی از سردمداران “جنبش سبز” است که به دلیل انتخاب مجدد مناقشه آمیز محمود احمدی نژاد به راه افتاد و به خیابان ها کشیده شد.
به عقیده تحلیلگران ایرانی، دست داشتن فرزندان رفسنجانی در جنبش سبز و اعتراضات سال ۲۰۰۹ دلیل اصلی این دستگیری ها نیست. آنها در پس این اقدامات، “پیام” روشنی به جانب علی اکبر هاشمی رفسنجانی که روباه پیر سیاست ایران است می بینند.
او که از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۷ منصب ریاست جمهوری را برعهده داشت، در سال ۲۰۰۵ در رقابت علیه محمود احمدی نژاد به کمبود محبوبیت خود پی برد و مجبور شد به جاه طلبی های خود خاتمه دهد.
رفسنجانی می تواند کشور را از بحران خارج کند
او پس از سرکوب های سال ۲۰۰۹ کم کم از حاکمیت فاصله گرفت و طرد شد. ولی او همچنان یک شخصیت پرنفوذ است و با داشتن ثروتی سرشار، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز برعهده دارد. آقای رفسنجانی طی هفته های اخیر دوباره به صحنه سیاسی ایران بازگشته: نام او بیش از پیش در مطبوعات ظاهر می شود و حتی در اواخر ماه اوت در زمان نشست اجلاس کشورهای غیرمتعهد، در کنار علی خامنه ای رهبر انقلاب نشسته بود.
درحالی که انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۳ نزدیک می شود، دیده شدن هرچه بیشتر او، به عنوان یک شخصیت عملگرا که بازسازی کشور پس از جنگ علیه عراق و مرگ آیت الله خمینی را برعهده داشته، نگرانی هایی را در میان برخی جناح های صاحب قدرت ایجاد کرده. جمهوری اسلامی به دلیل متحمل شدن تحریم های شدید مالی به دلیل برنامه اتمی اش، امروز شاهد آن است که ارزش ریال به شدت کاهش یافته و کشور نیز با سرعت به سوی ورشکستگی اقتصادی پیش می رود. بی شک آقای رفسنجانی یا یکی از نزدیکانش می تواند راه خروجی برای این بحران بیابد. ولی برخی جناح ها با دستگیر کردن فرزندان او می خواهند به او بفهمانند که باید فاصله خود را با حاکمیت حفظ کند.
دیگر قربانی این اقدامات بازدارنده، رییس جمهور فوق محافظه کار محمود احمدی نژاد است که دومین دور ریاست جمهوری اش در سال ۲۰۱۳ پایان خواهد یافت و نمی تواند برای بار سوم نامزد شود. ولی او همواره نشان داده که مایل است دست راستش، اسفندیار رحیم مشایی، به این سمت انتخاب شود. او فردی است که به دلیل عقاید کفرآمیزش در مورد تشیع، به شدت مورد نفرت مذهبی ها و اطرافیان علی خامنه ای، پرقدرت ترین شخصیت جمهوری اسلامی، قرار دارد.
محمود احمدی نژاد زمانی که در نیویورک بود، متوجه شد که علی اکبر جوانفکر، مشاور مطبوعاتی اش و همچنین رییس خبرگزاری رسمی ایرنا، در روز چهارشنبه ۲۶ سپتامبر دستگیر شده است تا شش ماه حبس خود را به دلیل “اهانت به مقام معظم رهبری” بگذراند. این حکم در فوریه ۲۰۱۲ صادر شده بود. در اینجا نیز پیام روشنی به محمود احمدی نژاد داده شده: او نباید به این امید داشته باشد که فردی از اطرافیانش برای ریاست جمهوری انتخاب شود.
رقابت آسان برای جانشینی احمدی نژاد
این موج دستگیری ها که با توقیف اصلی ترین روزنامه میانه روی کشور، “شرق”، همراه شده، نشانه روشنی از نبرد پشت پرده برای ریاست جمهوری ۲۰۱۳ دارد. با توجه به اینکه اصلاح طلبان از بازی سیاسی کنار گذاشته اند و دو رهبر اصلی شان، میرحسین موسوی و مهدی کروبی، در حصر خانگی قرار دارند، رقابت برای جانشینی محمود احمدی نژاد بسیار آسان است.
برنار اورکاد، رییس تحقیقات در مرکز ملی پژوهش های علمی فرانسه، رقابت در این انتخابات را “یک رقابت هرج و مرج طلبانه” می بیند که در آن “گروه های مختلف نزدیک به حاکمیت درحال سیاه نمایی یکدیگر در برابر رهبر انقلاب اند که مواضع او نیز به نوبه خود پس از شورش های سال ۲۰۰۹ به شدت تضعیف شده”.
طی هفته ای که گذشت، محمد باقر قالیباف، شهردار مردمی تهران، به شدت نسبت به فساد مالی و سوءمدیریت دولت احمدی نژاد اعتراض کرد. درعین حال، حداد عادل، نماینده مجلس و پدر زن پسر علی خامنه ای، مجتبی، از نیت خود دایر بر شرکت در انتخابات سخن گفت.
سعید جلیلی، نماینده ویژه رهبر در مذاکرات هسته ای، احتمالاً دیگر نامزد این انتخابات خواهد بود. برنار اورکاد در ادامه می گوید: “این بگیر و ببندها تا زمان انتخابات ادامه خواهد داشت. هر جناحی درتلاش است تا بدون موضع گیری خاصی، جناح دیگر را از گردونه خارج کند.” کشمکش های قدرت طلبانه در جناح فوق محافظه کار بدون برد و باخت نبوده است. نتیجه آن نیز تأثیری بر روند مذاکرات اتمی که تا به امروز بی ثمر بوده، نخواهد داشت.
منبع: لوموند، ۴ اکتبر
