استیو گاترمن
مسکو در بحبوحه تنش های موجود بر سر برنامه هسته ای ایران، روز دوشنبه امید این کشور برای آغاز به کار رآکتور هسته ای ساخت روسیه را نقش بر آب کرد.
مقامات روس و ایران، پیش تر از آغاز به کار رآکتور بندر بوشهر در جنوب ایران در سال جاری خبرداده بودند؛ رآکتوری که به عنوان اولین نیروگاه هسته ای کشور،از آغاز کار ساخت و سازش چندین دهه می گذرد.
نمایندگان مجلس ایران از روسیه به دلیل عمل نکردن مطابق جدول زمانی انتقاد کردند. یکی از این نمایندگان، اقدام روسیه را غیرقابل پذیرش خواند و از آن کشور خواست زمان مشخصی را برای آغاز به کار رآکتور اعلام کند. این در حالی است که به نظر می رسد روسیه از این پروژه، به عنوان ابزاری در دیپلماسی هسته ای خود با ایران استفاده می کند.
خبرگزاری دولتی ریا نووستی روسیه به نقل از سرگئی شماتکو وزیر انرژی این کشور گزارش داد: «ما انتظار داریم تا آخر سال جاری به نتایج جدی دست پیدا کنیم، اما آغاز به کار نیروگاه عملی نخواهد شد.» خبرگزاری های ایتارتاس و اینترفاکس نیز گزارش های مشابهی دادند.
شماتکو تأخیر موجود را به مشکلات فنی نسبت داد. با این حال، تحلیلگران می گویند مسکو از این پروژه به عنوان ابزاری برای فشار بر ایران و سست کردن موضع هسته ای تهران استفاده می کند.
ایران می گوید برنامه هسته ای آن کشور کاملاً صلح جویانه است، درحالیکه به ادعای ایالات متحده و متحدانش، تهران مشغول توسعه تسلیحات هسته ای است. هرچند روسیه نیز مایل به دستیابی تهران به تسلیحات هسته ای نیست، اما دارای روابط نزدیکی با ایران است و از موقعیت خود به عنوان یک کشور صاحب حق وتو در شورای امنیت، برای کمرنگ تر کردن تحریم های مورد نظر غرب استفاده کرده است.
اظهارات شماتکو یک روز پس از آن ایراد می شود که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا، خواستار اعمال فشار مستمر بر ایران و برنامه هسته ای آن کشور شده بود. اوباما در جریان گفتگو با دیمیتری مدودیف همتای روسی خود در سنگاپور، اعلام کرد زمان برای ایران جهت دستیابی به یک توافق با آژانس بین المللی انرژی هسته ای « در حال از دست رفتن است».
مدودیف ماه سپتامبر اعلام کرد درصورتیکه تهران برنامه هسته ای خود را برای اثبات اینکه به دنبال تولید یک بمب نیست در معرض ارزیابی بازرسان هسته ای قرار ندهد، روسیه از اعمال تحریم های بیشتر حمایت خواهد کرد. وی روز یکشنبه نیز سخنان مشابهی بر زبان آورد. هرچند مدودیف از واژه تحریم استفاده نکرد، اما گفت درصورتیکه ایران به تعهداتش عمل نکند، «گزینه های دیگر بر روی میز خواهند بود.»
به گزارش ریا نووستی، شماتکو گفت ساخت نیروگاه در بوشهر مطابق برنامه پیش می رود و روسیه «نسبت به تکمیل تعهدات خود در قبال ایران مطمئن است.»
با این حال و درحالیکه ایران نسبت به شانه خالی کردن روسیه از اجرای قرارداد سال 2007 برای فروش موشک های زمین به هوای اس- 300 دل خوشی ندارد، اظهارات شماتکو موجی از خشم و عصبانیت در تهران را موجب شده است. قرارداد فروش موشک نیز در روابط با ایران به چشم یک اهرم برای روس هاارزیابی می شود.
خبرگزاری نیمه دولتی مهر به نقل از علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون سیاست خارجی و منافع ملی مجلس ایران نوشت: «اظهارات شتابزده وزیر خارجه روسیه، به نظر معمولی نمی رسد.»
وی از مسؤولان هسته ای کشور خواست در برابر اظهارات شماتکو واکنش نشان دهند.
خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از اسماعیل کوثری، عضو دیگر این کمیسیون، نوشت: «عهدشکنی روسیه به هیچ وجه برای ما قابل پذیرش نیست.» ایرنا از قول وی می نویسد روسیه تا کنون چندین بار کار تحویل نیروگاه را به تعویق انداخته است و خواستار تعیین یک تاریخ دقیق از سوی روس ها شده است.
ساخت نیروگاه بوشهر در دهه 1970 آغاز شد و پس از انقلاب سال 1357 برای مدتی به فراموشی سپرده شد. بعدها، روسیه طی یک قرارداد یک میلیارد دلاری که در اواسط دهه 1990 تنظیم شد، متعهد به تکمیل این پروژه شد.
منبع: سانفرانسیسکو کرونیکل- 16 نوامبر 2009
