بکی اوسکین
شدید‌ترین زلزله پنجاه سال اخیر ایران یک لرزه منطقه فرورفته بود، از همان نوع که در ژاپن، شیلی و اندونزی حوادث مرگباری را به بار آورد.
به گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا، زلزله ۷/۸ ریشتری خاش ۷۲ کیلومتر زیر سطح زمین رخ داد؛ جایی که صفحه عربی زیر صفحه عظیم یوروآسیا می‌لغزد. این زلزله که روز سه‌شنبه ساعت ۱۴: ۳ به وقت محلی رخ داد از دهلی نو تا دبی را لرزاند و دهه‌ها نفر بر اثر آن کشته شده‌اند. گفته می‌شود این حادثه حدود ۱۰۰۰ نفر کشته در بر خواهد داشت.
این منطقه فرورفته که به عنوان ماکران شناخته می‌شود، صفحه‌ای است که مرزهای آن برخی از مرگبار‌ترین زلزله‌های خاورمیانه را باعث می‌شود. به عنوان مثال، در ماه نوامبر ۱۹۴۵ زلزله ۸ ریشتری در پاکستان یک سونامی را در دریای عمان و دریای عربی موجب شد که طی آن ۴۰۰۰ نفر کشته شدند.
بیل بارنهارت، محقق سازمان زمین‌شناسی آمریکا در دنور می‌گوید، با توجه به اینکه این نوع زلزله‌ها می‌توانند ۷۰۰ کیلومتر در عمق زمین را تحت تاثیر قرار دهند، زلزله امروز احتمالا در خود صفحه عربی بوده است نه در منطقه‌ای که این دو صفحه عظیم به هم می‌رسند.
او می‌گوید: «هنوز کاملا نمی‌دانیم، اما به جای اینکه روی صفحه بلغزد این زلزله احتمالا درون خود صفحه بوده است. این مربوط به صفحه فرورونده است که بیشتر به عمق زمین فرو می‌رود.»
در ساحل پاکستان، در دهانه خلیج فارس، صفحه عربی سالانه حدود ۳۷ میلیم‌تر به سمت شمال حرکت می‌کند. این حرکت پوسته اقیانوسی را زیر صفحه یوروآسیا که قسمت اعظم اروپا و آسیا را تشکیل می‌دهد فرو می‌برد.
در سمت غرب، در ایران و عراق، کوه‌های زاگرس قرار دارد که نسخه کوچک‌تر هیمالایاست، و پوسته قاره‌ای روی صفحه عربی با پوسته قاره‌ای صفحه یوروآسیا برخورد می‌کند. در سمت شرق، در پاکستان و هند مرز دیگری از صفحات قرار دارد، که صفحات هند و یوروآسیا به هم می‌رسند.
یک زلزله کوچک‌تر نیز در نهم آوریل در نزدیکی بوشهر در جنوب کوه‌های زاگرس رخ داد که ارتباطی به حادثه اخیر نداشته است. آن زلزله ناشی از گسل رانشی بود. به این معنی که زمین یک طرف گسل به صورت عمودی به سمت بالا حرکت کرده و روی طرف دیگر رفته و فاصله دو طرف را کوتاه‌تر کرده است. مرکز آن ۸۹ کیلومتری جنوبشرقی بوشهر، شهر هسته‌ای ایران بود.
در سال ۲۰۰۳ حدود ۲۶ هزار نفر در زلزله به بزرگی ۶/۶ ریشتری در شهر بم کشته شدند و این شهر با خاک یکسان شد. این شهر در ۶۵۰ کیلومتری شرق بوشهر در طرف دیگر کوه‌های زاگرس قرار دارد. در زلزله بم یک طرف گسل بصورت افقی حرکت کرد، مثل حرکت گسل سن آندریاس.
منبع: ان‌بی‌سی - 16 آوریل 2013
