پیشرفت در مذاکرات با ایران؟

نجم الدین شیخ

ایران در هفته گذ شته در صدر اخبار پاکستان قرار داشت. دلیل: به خاطر نهایی شدن توافقنامه خط لوله گاز بین ایران و پاکستان و ترس از اینکه این موضوع باعث شود پاکستان شامل تحریم های سازمان ملل یا آمریکا گردد.

همانطور که سال گذشته هم در ستون ام نوشته بودم، اینها دلایل توجیه ناپذیر هستند. تحریم سازمان ملل و حتی تحریم های جدی تر آمریکا تاثیری بر خرید گاز از ایران ندارد زیرا در هیچ کجا ذکر نشده است که پاکستان نباید از ایران گاز بخرد و از همه مهم تر اینکه در ازای غذا و محصولات دیگری است که مورد تحریم نیستند.

به هر حال آمریکا چنین تحریم هایی را برای خط لوله ترکیه و ترکمنستان در نظر نگرفته بود.

این درحالی است که سخنگویان دولت آمریکا مشکل انرژی پاکستان را به خوبی می دانند ـ کمتر از 900 مگاوات است ـ و اینکه تعمیر ژنراتور های فعلی پاسخگوی این بحران انرژی نخواهد بود.

این در شرایطی است که در 24 ماه آینده، آمریکا به همکاری های پاکستان برای خروج نیروهایش از افغانستان و برگزاری گفتگو مابین افغان ها که به ایجاد ثبات در این کشور کمک می کند، نیاز دارد. تنها چیزی که آمریکا نمی خواهد تحریم پاکستان و از دست دادن حمایت این کشور در زمان خروج نیروهای ناتو از افغانستان خواهد بود.

در ذهن من سئوالاتی در مورد خط لوله ایران ـ پاکستان وجود دارد. شرکت ایرانی که برنده مناقصه کشیدن خط لوله به پاکستان شده، نرخ بسیار گران 2 میلیون دلار در ازای هر کیلومتر را پیشنهاد داده است. همچنین مسئله رسیدن به این توافق است که ایران قبول کرده در ازای فروش گاز، گندم، برنج و محصولات کشاورزی دریافت کند.

از لحاظ جهانی اما موضوع مطرح شده درباره ایران، خط لوله ایران و پاکستان نیست بلکه گفتگوی ایران و شش قدرت بزرگ جهان در آلماتی است که در صدر اخبار جهان قرار گرفت.

در این دیدار سران شش کشور در ازای آسان کردن تحریم طلا و بانک های ایران، از ایران خواستند تا سایت فردو را تعطیل کند؛ سایتی که غربی ها معتقدند ایران اورانیوم 20 درصدی اش را در آنجا تولید می کند.

این پیشنهاد توسط ایران مورد قبول واقع نشد اما مذاکره کنندگان ایران اعلام کردند که نکات مطرح شده توسط شش قدرت بزرگ جهان “واقعی تر از آنچه در گذشته مطرح شده بود”. وزیر امورخارجه ایران نیز اعلام کرد که مذاکرات به نقطه عطف خود رسیده است و رئیس جمهور ایران نیز گفت که مباحث مطرح شده در این دور گفتگو ها بهتر از رویارویی بود.

ایران و کشورهای پنج به اضافه یک با توجه به این اظهار نظر های مثبت توافق کردند که روز 18 مارس در ترکیه به نشانه جمع بندی دیدار آلماتی، با یکدیگر دیدار کنند. با توجه به اینکه این گروه از شرایط مطرح شده در آلماتی پایین تر نمی آید، آیا دلیلی برای امیدوار شدن وجود دارد؟

به عقیده من تغییر در خواسته های کشورهای پرقدرت جهان این امید را ایجاد کرده است. ایران هم اعلام کرده که آماده است ذخیره اورانیوم 20 درصد خود را به خارج بفرستد و بطور موقت دست از غنی سازی بیست درصد در ازای برداشته شدن تحریم ها بردارد.

آنچه به ایران پیشنهاد شده بسیار کمتر از برداشته شدن کامل تحریم هاست اما از دید ایران آنچه مهم است این است که حق تولید اورانیوم محفوظ مانده و تحریم ها کمی سبک تر شده است.

افراد خوشبین می گویند که راهکار غرب ایران را مجبور می کند که دست از غنی سازی اورانیوم بردارد و اجازه بدهد که بازرسان سازمان ملل از تاسیسات اتمی این کشور بازدید کنند و حتی اجازه حضور دائمی بازرسان را در ایران بدهد.

از سوی دیگر، مخالفان به گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای اشاره می کنند که در آن از دشواری های این آژانس در مورد داشتن تضمین های معتبر از سوی ایران است و هنوز نتوانسته به سایت اتمی پارچین دسترسی پیدا کند. پارچین یکی از سایت هایی است که غرب به فعالیت های آن بسیار مشکوک است.

از سوی دیگر مطبوعات غرب معتقدند که غرب نتوانسته است به تاسیسات آب سنگین اراک دسترسی پیدا کند. تاسیسات اراک می تواند پلوتونیوم تیز تولید کند که کاربرد نظامی دارد.

شکی نیست که ایران توانایی این را دارد که اورانیوم مورد نیاز برای سلاح اتمی را تولید کند، البته اگر تا بحال به این توانایی دست پیدا نکرده باشد.

بسیاری از ماموارن اطلاعاتی غربی مطمئن نیستند که استفاده از توانایی برای تولید بمب اتمی از سوی ایران، تصمیمی باشد که رهبران ایران آن را گرفته باشند. ایرانی ها اصرار دارند که قصد چنین کاری را ندارند و شاهد آن هم گفته های رهبر ایران، علی خامنه ای علیه سلاح اتمی است.

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در عربستان سعودی اعلام کرد که قصد ندارند در مورد هیچ موضوع دیگری به غیر از برنامه های اتمی ایران، با این کشور وارد گفتگو شوند. او مانند سیاستمداران گذشته آمریکا معتقد است پنجره گفتگو تا ابد به روی ایران باز نخواهد ماند.

مشخص است که دادن زمان جدید برای دور گفتگو ها خطر قریب الوقوع حمله نظامی را کاهش داده است.

داون، 6 مارس