باید گذاشت اختلافات داخلی بروز کند

نویسنده

iranandamirca645.jpg

مارک فیتزپاتریک

تردیدی نیست که تلاش های بین المللی در جهت افزایش فشار بر ایران با انتشار ارزیابی ماه دسامبر سازمان ملی ‏اطلاعات آمریکا (نای) مبنی بر توقف فعالیت تسلیحات اتمی ایران در سال 2003 دشوارتر گردیده است. جای تأسف ‏است که گزارش نای به گونه ای مطرح شد که بجای معطوف کردن تیترهای خبری به سایر بخش های این گزارش که ‏تأیید می کردند چرا جهان باید نگران تلاش های ایران برای دستیابی به قابلیت تسلیحات اتمی باشد، به این بخش ‏معطوف شد.‏

به رغم زیان هایی که ارزیابی نای برای استراتژی دیپلماتیک آمریکا داشته است، دلایل خوش بینانه ای نیز نسبت به ‏تأثیر بلندمدت این گزارش وجود دارند. اکنون فرصت حرکت در مسیری که در میان نتایج احتمالی به جنگ ختم نمی ‏گردد، بیشتر است. اشاره ارزیابی نای به منطقی بودن تصمیم گیرندگان ایرانی یک نشانه امیدواری است. اگرچه هیچ ‏نشانه ای مبنی بر چشم پوشی سران ایران از گزینه تسلیحات اتمی وجود ندارد، اما عناصر مهم رهبری نظام تمایل خود ‏را برای توقف ادامه فعالیت برخی از ابعاد برنامه هسته ای نشان داده اند. آنها باید قانع شوند که رویکرد مبتنی بر هزینه ‏و فایده را تجزیه و تحلیل منطقی کنند تا بتوانند برای توقف برنامه غنی سازی دلیل داشته باشند. ‏

با کنار رفتن گزینه نظامی، آمریکا و کشورهای غربی باید به منظور تقویت سایر ابزارهای خود دست به تلاشی ‏مشترک بزنند. این اقدام در وهله اول به معنای افزایش فشارهای اقتصادی است که می تواند در قالب تحریم های همه ‏جانبه مانند بکارگیری اهرم های مالی، سیاسی و فنی از طریق سازمان ملل و اتحادیه اروپا محقق گردد. در عین حال ‏آمریکا باید از مشاوره شمار روزافزون سیاست گذاران از جمله تحلیلگر محافظه کار رابرت کاگن بهره گیرد و از ‏طرح ابتکاری مذاکره مستقیم با تهران استفاده کند. ایران تنها در برابر فشارها تسلیم نخواهد نشد و صرفا ً از طریق ‏سیاست نزدیکی آمریکا متقاعد خواهد گردید که مشوق های ارائه شده واقعی هستند. ‏

افزایش فشارها بدون تهدید نظامی آمریکا که قویترین محرک برای همراهی برخی کشورها در امر تحریم ایران بود، ‏دشوارتر خواهد شد. اگرچه این کشورها اصولا ً با تحریم ایران مخالف بودند، اما معتقد بودند که از طریق تحریم های ‏اقتصادی می توانند از تمایل آمریکا نسبت به مداخله قدرت نظامی برای حل این مشکل جلوگیری کنند. اما پیوستن به ‏تحریم ها به این خاطر که این گزینه بر گزینه جنگ ارجحیت دارد، هیچگاه توجیه قابل قبولی نبود. منطق واقعی ‏فشارهای اقتصادی این است که ایران را از دستیابی به قابلیت اتمی، که اساسا ً در ساخت تسلیحات کاربرد دارد و می ‏تواند باعث تکثیر و گسترش سلاح های هسته ای در سراسر منطقه شود، باز دارد. ‏

به احتمال زیاد ارزیابی نای با کنار گذاشتن گزینه جنگ از دستور کار می تواند شرایط پذیرش تحریم ها را برای ‏کشورهایی مانند چین آسان تر کند. اکنون چین می تواند دربارۀ منافع ملی خود در پیوستن به فشارهای گروهی، که می ‏توانند ایران را از ملحق شدن به کلوپ هسته ای بازدارند، بهتر تصمیم گیری کند. گزارش نای در داخل ایران نیز ‏بازتاب های پیش بینی نشده و امیدوارکننده ای داشته است. از یک سو، این گزارش دلیل تازه ای برای بلوف زدن به ‏احمدی نژاد داده است، و از سوی دیگر، درک نکات تبلیغاتی این گزارش مبنی بر اینکه ایران واقعا ً برنامه تسلیحاتی ‏در اختیار دارد که هیچگاه به وجود آن اعتراف نکرده است، برای احمدی نژاد مشکل بنظر می رسد. این موضوع دلیل ‏دیگری برای آژانس بین المللی انرژی اتمی است که پرونده هسته ای ایران را مختومه اعلام نکند.‏

علاوه بر این، از بین رفتن تهدید جنگ، توانایی احمدی نژاد را برای جلب حمایت مردمی از سیاست های افراط گرایانه ‏خود کاهش داده است. شکاف های درون رژیم در نبود قدرت انسجام دهندۀ تهدید نظامی خارجی روز به روز عمیق تر ‏می شوند و در آستانه انتخابات ماه مارس مجلس، سیاست های اقتصادی احمدی نژاد به شدت با انتقادهای روزافزون ‏روبرو شده اند. مهم تر از همه اینکه شکاف علنی میان احمدی نژاد و آیت الله خامنه ای ابعاد جدیدی به خود گرفته ‏است. ‏

تشدید این قبیل اختلافات داخلی مدت هاست که یکی از اهداف سیاست آمریکا بوده است. با این وجود، برنامه های ‏نسنجیده ای مانند واگذاری بودجه آمریکا برای ارتقاء اصلاحات، تنها دریافت کنندگان کمک های مالی آمریکا را بدنام و ‏بی آبرو خواهد کرد. بنابراین، بسیار بهتر است که اجازه دهیم اختلافات داخلی ایران خود به معرض ظهور برسند، ‏امری که می تواند یکی از مهم ترین دستاوردهای گزارش نای باشد.‏

منبع: دیلی استار، 1 فوریه