خطر نابودی چندین محله تاریخی در یزد را تهدید می کند و دلیل آن گسترش یک بقعه است. به گفته گزارشگر فرانس ۲۴، دلایل این برنامه توسعه شهری که مورد اعتراض بخشی از مردم این محله است، بیشتر به سوداگری مربوط می شود تا مسایل مذهبی.
این پروژه گسترده که اولین کلنگ آن طی هفته های اخیر زده شده، شامل توسعه بقعه امامزاده جعفر می باشد. امامزاده درواقع فرزندان امامان شیعه اند و این کلمه به محلی که آنان در آن دفن شده اند اطلاق می شود. چهار هکتار از این محله تاریخی به فضای سبز، میدان، گورستان و همچنین پارکینگ تبدیل خواهد شد.
یک سال پیش زمانی که جزئیات این طرح به اطلاع عموم رسید، در حدود ۲۰۰ تن از دانشجویان معماری عریضه ای را به استاندار یزد ارسال و اعتراض خود را نسبت به طرح نابودی این محله اعلام کردند. در اواسط ماه ژوئن تظاهراتی در برابر دفتر سازمان میراث فرهنگی که قرار است موافقت خود را با این طرح اعلام کند برگزار شد. این درحالی است که عملیات گسترش سازی از قبل آغاز شده بود. شرکت درون شهری که مسؤولیت این پروژه را برعهده دارد، برخی از صاحبان خانه ها را احضار کرده تا منزل خود را بفروشند.
به گفته سازمان یونسکو، یزد در میان قدیمی ترین شهرهای جهان ثبت شده. این شهر تاریخی، کاروانسراها و بناهای تاریخی بسیاری را در خود جای داده. در میان این میراث فرهنگی، خانه هایی نیز وجود دارد که ساخت آنها به دوران قاجار بازمی گردد.
این پروژه به لحاظ مذهبی نیز مورد اعتراض است، زیرا این امامزاده نوه یک امامزاده دیگر است. به طور خلاصه، امامزاده جعفر، برخلاف دیگر امامزاده های شناخته شده در ایران، دارای رابطه مستقیم با امامان شیعه نیست.
معین، دانشجوی معماری دانشگاه یزد، دراین خصوص می گوید: “این چهار هکتار که قرار است خراب شود، بخشی از شهر قدیمی و بناهای تاریخی مهم مانند کاروانسرای مشیر را نیز دربر می گیرد. برخی از سیستم های آبیاری زیرزمینی این منطقه که به دوران باستان بازمی گردد، به طور کامل عوض خواهند شد. با توجه به اینکه ساختار شهر قدیمی یزد به مانند یک مجموعه واحد ساخته شده، اگر یک خانه برداشته شود، خانه های دیگر نیز به مانند دومینو یکی پس از دیگری ازبین خواهند رفت.”
او در ادامه می افزاید: “من فکر نمی کنم که مسایل مذهبی دلیل انجام این پروژه درون شهری باشد. شاید این دلیل را مطرح کرده اند تا افکار عمومی را به توجیه این پروژه متقاعد سازند، ولی حتی ساکنان این محله، یعنی خانواده های قدیمی یزدی، که بسیار نیز محافظه کارند، در مجموع با این طرح مخالف اند.”
او همچنین می گوید: “در یزد، فروش زمین متعلق به بقعه امامزاده می تواند خیلی سودآور باشد، زیرا احساسات مذهبی مردم نسبت به این زمین ها یک ارزش سوداگرانه قابل توجه به آنها می دهد. مسؤولان دولتی که این پروژه را در دست دارند، درحقیقت درحال انجام یک بیزینس واقعی اند. زمین هایی که به عنوان مثال متری ۲۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تومان می خرند، می توانند درنهایت به شکل گورستان و مقبره به عنوان «زمین مقدس» به فروش برسانند: متری چند میلیون تومان.”
او همچنین می افزاید: “مشکل این است که در ایران، نهاد ویژه ای برای حمایت از مسایل درون شهری وجود ندارد، بلکه صرفاً مسؤولان اداره جات مختلف به آن رسیدگی می کنند. برخی اشخاص از این وضع، یعنی نبود نظارت، برای ثروتمند شدن سوءاستفاده می کنند. دراین مورد، چندین تن از مسؤولان دولتی به همراه مسؤولان امامزاده شرکتی تأسیس کرده اند که قرار است این پروژه توسعه شهری را انجام دهد.”
فرانس ۲۴ با سازمان میراث فرهنگی یزد که قرار است موافقت خود را با اجرای طرح توسعه امامزاده اعلام کند، تماس گرفت. یکی از مسؤولان که نخواست نام خود را ذکر کند دراین خصوص گفت: “نگرانی هایی که پیرامون این طرح به وجود آمده، کمی مبالغه آمیز است. بی شک برخی خانه های تاریخی باید خراب شوند تا با بناهای مذهبی جایگزین گردند، ولی این به نفع تمامی ساکنان است. مطمئناً برخی از عوامل این پروژه به سودهای مالی دست خواهند یافت، به عنوان مثال کسانی که این زمین ها را می خرند و بازفروش می کنند. ولی این هدف اصلی پروژه نیست. هدف اصلی پروژه سود رساندن به تمامی اهالی است.”
او همچنین خاطرنشان کرد “با وجود آنکه عملیات گسترش سازی آغاز شده، ولی سازمان وی هنوز این طرح را به طور رسمی به تصویب نرسانده”.
منبع: فرانس ۲۴، ۲۷ ژوئن
