با تصویب دو فوریت طرح “حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر” توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی این طرح ظرف ۲۴ ساعت در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت. در مقدمه این طرح آمده که به دلیل “خلاء قانونی در حال حاضر مبادرت به انجام وظیفه امر به معروف و نهی از منکر، حتی در مواردی ممکن است مشمول عنوان مجرمانه ایجاد مزاحمت نیز باشد.” بر اساس این طرح کسانی که با آمران به معروف برخورد کنند سخت‌گیرانه مجازات خواهند شد. مجتبی رحماندوست، نماینده مردم تهران و یکی از طراحان این طرح گفته است: “در این ماه‌ها درباره کسانی که نهی از منکر کردند اما مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به شهادت رسیدند، بسیار شنیده‌ایم. نمی‌توانیم در کشور شاهد چنین شرایطی باشیم. تصور و تحمل این شرایط برای خانواده شهدا قابل قبول نیست.”
در ماده واحده این طرح هم آمده: “هرگاه فردی در مقام دفاع از شعائر اسلامی به‌شرط عدم استفاده از الفاظ رکیک اقدام به امر به معروف و نهی از منکر نماید و به این جهت به او صدمه جسمی و جانی وارد آید، حسب مورد مشمول قوانین و مقررات مربوط به جانبازان و شهدا می‌شود.”
در ایران معمولا برخی افراد مذهبی، بسیجیان، هواداران حکومت و… خود را موظف می‌دانند تا به رفتاری از دیگران که به نظرشان خلاف شرع است اعتراض کنند و به “خاطیان” تذکر بدهند. این تذکرات که در اسلام با عنوان “امر به معروف و نهی از منکر” مطرح است تا کنون اغلب با مسائلی مثل حجاب، روابط زن و مرد و… در ارتباط بوده است. در برخی موارد این تذکرات منجر به درگیری و آسیب دیدن افراد شده است، البته رسانه‌های داخلی تنها به انتشار اخبار آسیب دیدن “آمران به معروف و ناهیان از منکر” اکتفا می‌کنند و به طرف دیگر ماجرا نمی‌پردازند.
دغدغه‌ای برای همه مسئولان
در اصل هشتم قانون اساسی آمده: “در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفهای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می کند.”
نماینده‌های مطرح کننده طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر نیز با اشاره به همین اصل در مقدمه طرح آورده‌اند: “بدون شک این تکلیف مستلزم پیش‌بینی حمایت‌های قانونی لازم از افرادی است که مبادرت به انجام این وظیفه قانونی و شرعی می‌نمایند. به‌عبارت دیگر چنانچه اجتماع از منافع و کارکردهای مثبت این نهاد بهره‌مند می‌شوند، علی القاعده باید حمایت‌ها و تدابیر قانونی لازم را نسبت به کسانی که آسیب‌ها و مخاطرات انجام این وظیفه سنگین را متحمل می‌شوند به عمل بیاورند.”
مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیته طرح امر به معروف و نهی از منکر مجلس پیش‌تر به خبرگزاری مهر گفته بود برای تهیه این طرح با شخصیت‌های مذهبی مانند محمدرضا مهدوی کنی، رئیس مجلس خبرگان و محمدتقی مصباح یزدی، عضو دیگر مجلس خبرگان مشورت شده است.
دغدغه ترویج امر به معروف و نهی از منکر اما تنها به نمایندگان مجلس محدود نمی‌شود. محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج هم به تازگی گفته شورای امر به معروف و نهی از منکر به این نتیجه رسیده که “مهم‌ترین منکری که باید در کشور به آن توجه و با آن مبارزه کرد، بحث ماهواره‌ای و شبکه‌های خارجی است که ریشه بسیاری از منکرات دیگر است.”
چند سال پیش هم موضوع تشکیل وزارتخانه امر به معروف و نهی از منکر از سوی آیت‌الله مکارم شیرازی مطرح شد. این مرجع تقلید گفته بود که باید “وزارت امر به معروف و نهی از منکر” ایجاد شود تا به مسائل اخلاقی در مدارس و دانشگاه‌ها و رسانه‌ها رسیدگی شود. یک ماه بعد سیداحمد خاتمی هم پیشنهاد تاسیس وزارت امر به معروف و نهی از منکر را مطرح کرد. بعد از آن هم گروهی از نمایندگان پیگیر این خواسته شدند که البته به نتیجه نرسید.
در سال 1389 نیز طرحی در مجلس تهیه شد که بر اساس آن امر به معروف و نهی از منکر باید در 10 زمینه، شئون و حدود اسلامی، عفت عمومی، خانواده، امنیت اجتماعی، گرانفروشی و کم فروشی، بهداشت عمومی و محیط، حقوق شهروندی، رباخواری، رشوه و اموال عمومی انجام شود.
“تو چشم هایت را ببند”
“برای اقامه نماز ظهر عازم مسجد شدم، دو دختر جوان در حال گذر بودند که یکی از آنها بد‌حجاب بود. محترمانه تذکر دادم: «خانم خودت را بپوش» که در جوابم گفت: «تو چشم هایت را ببند»، این حرف او برای من بسیار سنگین و ناراحت کننده تمام شد.”
این را حجت الاسلام سید علی بهشتی پیش نماز مسجد جامع شهرستان شهمیرزاد در خصوص چگونگی ضرب و شتم خود توسط دو دختر “بد حجاب”گفته و ادامه داده است: “در آن لحظه متاسف شدم که بد‌حجاب‌ها خواسته باشند به افراد متدین امر کنند چشمهای‌تان را ببندید، دوباره تذکر دادم اما نه تنها خودش را نپوشاند، بلکه به من توهین هم کرد، از او خواستم دیگر توهین نکند اما شروع به فریاد زدن و تهدید کردن کرد، من را هل داد و به زمین انداخت، با کمر به زمین افتادم و دیگر نفهمیدم چه اتفاقی افتاد، فقط ضربات لگد این دختر که به جانم افتاده بود و توهین می‌کرد را حس می‌کردم.”
اما امام جماعت یکی از مساجد شهمیرزاد تنها کسی نبود که خبر مصدوم شدنش پس از امر به معروف و نهی از منکر رسانه‌ای شد. خبرگزاری مهر در این مورد نوشته است: “پیش از این حجت الاسلام سید محمود مصطفوی منتظری در خیابان 30 متری نیروی هوایی تهران، حجت الاسلام فرزاد فروزش امام جماعت دانشگاه علوم پزشکی تهران در خیابان شریعتی پایتخت، یک روحانی در منطقه تهرانپارس و حاج آقا خیراندیش مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و… همگی بخاطر انجام به تکلیف شرعی خود و انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر کتک خورده و در برخی موارد دچار صدمات جبران ناپذیری شده‌اند.”
آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه پس از مجروح شدن دو طلبه آمر به معروف در تهران گفته بود: “اینکه همه دستگاه‌ها از جمله قوه قضاییه در مسئله امر به معروف و نهی از منکر وظایفی بر عهده دارند، قطعی است اما با اینکه قانون اساسی تصریح داشته که حدود و کیفیت امر به معروف و نهی از منکر را قانون مشخص می‌کند، متاسفانه قوه مقننه این کار را زمین گذاشته است.”
حالا اما قوه مقننه هم دست به کار شده تا از “امر به معروف و نهی از منکر” دفاع کند؛ مساله‌ای که بسیاری از شهروندان آن را دخالت در امور فردی و نقض حریم شخصی خود می‌دانند. منتقدان همچنین معتقدند چنین طرح‌هایی دست برخی افراد هوادار حکومت را در تعرض به حریم شخصی افراد باز می‌گذارد و امکان سواستفاده بیشتر را فراهم می‌کند.
