آیا می توانید تصور کنید چه اتفاقی می افتد اگر عربستان سعودی نیز به وضعیت مصر و لیبی دچار شود؟ من به جرأت می توانم بگویم که توهم انقلاب اسلامی ایران دوباره جان می گیرد.
زمانی که انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به وقوع پیوست، در حدود ۶۰ میلیون بشکه نفت به طور روزانه در جهان تولید می شد. از این میزان، ایران نزدیک به ۵ میلیون بشکه [یعنی ۹ درصد میزان کل] تولید می کرد. و زمانی که انقلاب شد، این تولید به روزانه ۲ میلیون بشکه کاهش یافت.
گرچه تولید سال ۷۹ به دلیل بحران در ایران کاهش پیدا کرد، ولی دیگر کشورهای عضو سازمان اوپک تولید خود را افزایش دادند و کمک کردند تا تولید جهانی جبران شود. ولی زمانی که جمهوری اسلامی قدرت را به دست گرفت و جنگ ایران و عراق آغاز شد [۱۹۸۸-۱۹۸۰]، تولید جهانی نفت تحت تأثیر قرار گرفت و بین سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵ در حدود ۱۴ درصد کاهش پیدا کرد. پس از آن، تولید جهانی تا سال ۱۹۹۵ به میزانی که قبل از ۱۹۷۹ داشت نرسید.
این کاهش چه تأثیری در تولید داشت؟ به مدت دو سال قیمت نفت به میزان ۲۰۰ درصد افزایش یافت. این مسأله باعث شد تا قیت کلیه کالاها افزایش پیدا کند. قیمت اجناس در ایالات متحده افزایش یافت. دولت نظارت خود را بر قیمت نفت داخلی تحمیل کرد و بدین ترتیب مسأله پیچیده تر شد. اینها باعث شد تا تورم در سال ۱۹۸۱ به ۱۲ درصد برسد [تورم در ایالات متحده سالانه ۲ تا ۳ درصد است].
موضوع جالب این بود که با توجه به کاهش تولید از سوی کشورهای عضو اوپک و افزایش قیمت هر بشکه، بازار برای دیگر تولیدکنندگان باز شد [کره شمالی، مکزیک و آلاسکا] تا از شرایط سود ببرند. هرچند که سازمان اوپک تولید را کاهش داد تا قیمت را بالا ببرد، ولی مصرف جهانی تعادل را به سوی کشورهای غیرعضو تغییر داد.
امروز عربستان سعودی و ایالات متحده
شرایط سیاسی در عربستان بسیار جدی است. نه تنها ممکن است وقایع مصر در آن اتفاق بیفتد، بلکه ممکن است یک دولت دین سالار “از نوع ایرانی” روی کار بیاید.
اخیراً در ستون مقاله های روزنامه وال استریت ژورنال، کارن الیوت هاوس، روزنامه نگاری که مسایل مربوط به خاورمیانه را پوشش می دهد و درحال نوشتن کتابی درباره جامعه عربستان است، گفته است که جدایی نسل ها، فقر، و فساد مالی در میان حاکمان، شرایط را برای نا آرامی مدنی هموار می سازد و این مسأله می تواند منجر به ظهور یک دولت محافظه کار مذهبی شود.
سناریوی وقوع یک انقلاب “از نوع ایرانی” باعث کاهش در تولید جهانی خواهد شد.
عربستان سعودی در حدود ۹ درصد از نفت جهان را تولید می کند. ایالت متحده چه خواهد کرد؟ در حدود ۷ درصد از مصرف ایالات متحده از تولیدات عربستان تأمین می شود.
گرچه ایالات متحده ازنظر اقتصادی در شرایط بهتری نسبت به سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ قرار دارد، ولی این کاهش بر اقتصاد و مصرف این کشور بی تأثیر نخواهد بود. و این درحالی است که قیمت نفت از زمان شورش های مصر در حدود ۱۳ درصد افزایش داشته است.
دیگر مواد اولیه
این مسأله باعث افزایش دیگر مواد اولیه مانند آرد، گوشت، گندم، شکر، کتان، و فلزات خواهد شد. و تمامی اینها بر زنجیره تولید تأثیر خواهند گذاشت.
به بیان دیگر، افزایش قیمت نفت به عنوان یک مالیات برای مصرف کننده محسوب خواهد شد.
در این حالت راه حل این است: “کشف کنید! کشف کنید! کشف کنید!” مشکل این است که این مسأله برخلاف روند سیاست گذاری های فعلی دولت آمریکاست. ایالات متحده در مورد اکتشافات نفتی داخلی به صورت موقت دستور توقف داده است. یک بخش از دستور کار رییس جمهور این است که بر مصرف نفت نظارت داشته باشد و برای انرژی های جایگزین یارانه تخصیص دهد.
درست است که تاریخ خاورمیانه اکنون دارد نوشته می شود. ولی این نیز درست است که شورش های مصر به وهم جمهوری اسلامی و بحران نفتی دامن زده. اکنون نوبت لیبی است. آیا پس از آن نوبت عربستان سعودی خواهد بود؟
منبع: نووا دیا، ۷ مارس
