اسفندیار صفاری
دستور فرمانده کل سپاه برای لغو ایست بازرسی در خیابان ها از سوی بسیج، تنها سه هفته دوام یافت و روز گذشته حسین طائب، جانشین عزیز جعفری در بسیج خبر داد که: ”گشتهای امنیتی بسیج از تابستان امسال در سطح شهرهای مختلف کشور راه اندازی شده و آغاز بکار می کنند”.
حجت الاسلام طائب روز چهارشنبه در مشهد با آغاز به کار “گشت های امنیتی بسیج” گفت: “مهمترین اهداف راه‌اندازی گشتهای امنیتی بسیج، حفاظت از کوی و برزن و تامین امنیت مردم در مناطق شهری و یا افزایش ضریب امنیتی شهرها و مقابله قاطع با شرارتهای اراذل و اوباش است”.
ماموریتی که وی برای “گشت های امنیتی بسیج” ذکر کرده یا همان “تامین امنیت داخلی در کشور” بنابر قوانین جاری در کشور بر عهده نیروی انتظامی است.
به گفته حسین طائب “گشت های امنیتی بسیج” در مرحله نخست از ساعت 24 هر شب لغایت شش صبح انجام می‌شود و در صورت نیاز مدت فعالیت آنها افزایش می‌یابد.وی به خبرگزاری دولتی ایرنا گفته است: “گشتهای امنیتی بسیج بطور دایم فعال هستند و علاوه بر آنها گشت و ایست و بازرسی بسیج نیز در مواقع بحرانی و یا مورد نیاز، مانند گذشته همچنان فعال خواهند بود”.
خبرگزاری ایسنا نیز به نقل از حسین طائب در مورد آغاز به کار “گشت های امنیتی بسیج” گزارش داد که این گشت ها در سطح محلات و شهرها برقرار می شود.این خبرگزاری از قول جانشین فرمانده بسیج نوشت: ”گشتهای امنیتی در سال جاری در دستور کار نیروهای مقاومت قرار دارد و از اول تابستان سال جاری در تمام کشور اجرایی خواهد شد.این گشت ها از ساعت 12 شب تا 6 صبح در مرحله اول و در صورت نیاز از ساعت 10 شب تا 6 صبح در سطح محلات فعال خواهند بود و به گفته طائب در مورد آغاز به کار آن ها با نیروی انتظامی هماهنگی کامل صورت گرفته است”.
اواخر اسفند ماه گذشته و به بهانه نزدیک شدن انتخابات مجلس و چهارشنبه سوری، پایگاه های بسیج در اغلب مناطق کشور اقدام به برپایی ایستگاه های ایست بازرسی کردند، اما با پایان هفته اول تعطیلات، عزیز جعفری فرمانده کل سپاه و بسیج به خبرگزاری ها گفت که دستور توقف اقدامات بسیج در داخل شهرها و از جمله برقراری ایست بازرسی و انتقال آن به نیروی انتظامی را صادر کرده است.
رسانه های نزدیک به دولت ششم فروردین ضمن انتشار اظهارات فرمانده سپاه در این خصوص به نقل از وی نوشتند: “مسئولیت ایست و بازرسی های خیابانی و دستگیری مجرمان به عهده ناجا خواهد بود و در صورت نیاز و درخواست فرماندهی نیروی انتظامی، نیروهای بسیج به کمک پرسنل نیروی انتظامی خواهند رفت».
سایت اینترنتی الف وابسته به احمد توکلی هم علاوه برانتشار متن دستور فرمانده سپاه و بسیج ادعا کرد که«محمدعلی(عزیز) جعفری از زمان برعهده گرفتن مسئولیت فرماندهی کل سپاه در شهریور ماه 86، واحدهای مختلف سپاه را به سمت ماموریتهای تخصصی و افزایش کارآمدی در انجام وظایف محوله هدایت کرده است”.
اما اینک به گفته مطلعان، نقض دستور قبلی فرمانده سپاه یا پس گرفتن آن طی کمتر از سه هفته ناشی از شرایط جدید کشور است. فرمانده سپاه نیز قبل از این گفته بود: “در صورت نیاز و درخواست فرماندهی نیروی انتظامی، نیروهای بسیج به کمک پرسنل ناجا خواهد رفت”. البته فرماندهان نیروی انتظامی تاکنون به طور علنی درخواست کمک از سپاه برای تامین امنیت کشور را تائید نکرده اند.
ماجرای تشکیل پست های ایست بازرسی و گشت های خیابانی از سوی بسیج از سه دهه قبل و همزمان با تشکیل این نیروی شبه نظامی آغاز شد.
در دهه شصت بسیج با تشکیل پست های ایست بازرسی دائمی در خیابان ها و محلات حضور داشت؛ بهانه آن زمان این نیرو اقدامات مسلحانه برخی گروه های مخالف و وضعیت جنگی کشور عنوان می شد.
پس از آن از اوایل دهه هفتاد و پس از ترکیب کمیته های انقلاب اسلامی با ژاندامری و شهربانی و تشکیل “نیروی انتظامی” و در حالی که فرماندهی این نیروی تازه تاسیس بیشتر به فرماندهان سپاه و کمیته واگذار شد، از شدت ایست بازرسی و گشت های بسیج کاسته شد.با این حال اقدامات بسیج در شهرها و محلات همیشه با برقراری ایست بازرسی یا گشت های محلی تداوم داشت.
اوایل اردیبهشت 85 و در آستانه اولین سال یکدست شدن حاکمیت، بسیج باردیگر اقدام به برقراری پست های ایست بازرسی و گشت در سطح خیابان ها و محلات مختلف کرد که از سوی رسانه ها به قدرت نمایی این نیروی شبه نظامی تعبیر شد.
رحیم صفوی فرمانده وقت سپاه در واکنش به انتقادات اعلام کرد: “بسیجیان هیچ‌گاه نباید در زندگی مردم دخالت کنند”. وی در اظهاراتی که از سوی خبرگزاری ها و از جمله خبرگزاری ایسنا منتشر شد افزود: “به طور جدی از بسیجی‌ها می‌خواهم در کار مردم دخالت نکنند. یک بسیجی حق ندارد جلوی ماشینی‌را گرفته و از سرنشین آن شناسنامه بخواهد یا نوارها یا سی‌دی‌های یک ماشین را بازرسی کند”. صفوی همچنین تاکید کرد: “حتی اگر قرار است در منطقه‌ای ایست بازرسی گذاشته شود، فرمانده‌آن منطقه باید حدود اختیارات ماموران را به آنها گوشزد کند، زیرا نیروهای بسیج حق ایجاد ترس در بین مردم را ندارند”.
سخنان فرمانده سابق سپاه نیز چون فرمانده فعلی سپاه دوام چندانی نداشت و برخی از دیگر فرماندهان به مخالفت با وی پرداختند. در همین راستا محمد حجازی فرمانده وقت بسیج، به خبرگزاری فارس گفت: “سردار رحیم صفوی در سخنان خود در خصوص مراقبت و توجه بیشتر به مردم در ایست‌های بازرسی سخن گفت و نگفته است بازرسی بسیجیان غیرقانونی است”. وی به رسانه ها نیز معترض شد و گفت: “آنچه دیروز به نقل از فرمانده کل سپاه پاسداران نقل شد، در رسانه‌ها به درستی منعکس نگردید؛ چرا که ایشان براساس یک رویه به بیان توصیه درخصوص توجه بیشتر و احترام به مردم در ایست‌های بازرسی توسط بسیجیان تاکید داشتند|.
رئیس وقت روابط عمومی سپاه پاسداران نیز همزمان به دقاع از برقراری ایست بازرسی بسیجیان پرداخت و گفت: “مانور شهری و ایست و بازرسی جزو وظایف قانونی بسیج به عنوان ضابطین قضایی و مورد تایید فرماندهی و مقامات سپاه است”.
تشکیل گشت های امنیتی بسیج در حالی صورت می گیرد که نیروی انتظامی طی دو سال گذشته با اجرای طرح امنیت اجتماعی در سراسر کشور آمارهایی از بهبود وضعیت امنیت اجتماعی در کشور ارائه می کند.