اعتراض به انتقال آب دریاچه خزر به استان سمنان به جای تدبیر اندیشی برای نجات دریاچه ارومیه، ترجیع بند اظهارات روز گذشته نمایندگان آذربایجان غربی در مجلس بود. ماجرای انتقال آب به زادگاه احمدی‌نژاد که از دو سال پیش مطرح شده در چند روز گذشته مجددا ورد زبان منصوبان رئیس جمهوری اسلامی در کابینه هشتم شده است؛ آنهم در حالیکه فعالان محیط زیست و بخش آب معتقدند این کار “غیر علمی و غیر عملی” است و به دلیل هزینه‌های بالا، صرفه اقتصادی کمی دارد.
برخی از نمایندگان از جمله نماینده ارومیه در مجلس دیروز از محمود احمدی‌نژاد پرسیده‌اند: “چرا به جای احیای ارومیه شاهد هزینه انتقال آب از خزر به کویر هستیم؟ این تخصیص صحیح بیت المال و عدالت است؟ انتقال آب به استان مرکزی و اصفهان امکان پذیر است اما به ارومیه امکان پذیر نیست؟” سلمان ذاکرحتی گامی پیش‌تر رفته و به رئیس دولت هشدار داده: “دریاچه ارومیه قلب تپنده آذربایجان است.از سر دلسوزی می‌گویم که خشک شدن دریاچه ارومیه، آثار خطرناکی دارد چرا آن را درک نمی‌کنید؟ به فریاد ملت بزرگ آذربایجان برسید تا با غضب آن‌ها مواجه نشوید!”
احمدی‌نژاد کلنگ را بر زمین زد
ماجرا از آنجا آغاز شد که وزارت نیرو روز یکشنبه ۲۷ فروردین در خبری غیر منتظره اعلام کرد که کلنگ طرح شیرین سازی آب خزر و انتقال آن به سمنان به زودی به زمین زده میشود.
محمدرضا عطار‌زاده، معاون وزیر نیرو در امور آب به ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت که بر اساس این طرح آب شیرین به مناطق مرکزی ایران در سه بخش منتقل میشود که اولین پروژه از ساری مرکز استان مازندران شروع شده و به شهرهای سمنان، قم، کاشان و اصفهان متصل خواهد شد.
یک روز پس از این خبر، دیگر خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی از آغاز عملیات اجرایی طرح شیرین‌سازی و انتقال آب از دریای خزر به حوزه فلات مرکزی، با حضور محمود احمدی‌نژاد در منطقه گوهرباران ساری خبر دادند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا این طرح با هدف انتقال آب دریای خزر به منقطه مرکزی کشور اجرا میشود و بررسی‌های اولیه این پروژه شامل مطالعات مکان‌یابی و تعیین مسیر بهینه آب از سواحل جنوبی دریایی خزر به نواحی منطقه مرکزی کشور است.
بر اساس این گزارش “طرح‌های اولیه این پروژه، با احداث کارخانه آب شیرین‌کن با ظرفیت ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال، به همراه سازه‌های دریایی جهت استحصال آب از دریای خزر که به وسیله خطوط لوله و با انتخاب بهترین مسیر که از کمترین مشکلات زیست‌محیطی و بالا‌ترین بهره‌وری و هزینه اجرای بهینه برخوردار باشد، امکان انتقال آب به نواحی مساعد محدوده مرکزی کشور فراهم میشود”.
مطابق آنچه در خبرگزاری‌های مختلف آمده، انتقال آب دریای خزر به مناطق مرکزی کشور، از جمله پروژه‌های عظیم و عمرانی کشور است که بخش‌های متفاوتی در طراحی و اجرای آن دخیل خواهد شد. این طرح شامل بخش آب‌گیری از دریا، نیروگاه برق، سامانه متعدد آب‌شیرین‌کن، ایستگاه پمپاژ، انتقال برق، خطوط لوله انتقال آب و مخازن ذخیره و متعادل کننده است.
بر اساس گزارش ها در مراسم آغاز عملیات اجرایی این طرح علاوه بر محمود احمدی‌نژاد، مجید نامجو، وزیر نیرو و برخی دیگر از مقامات مرتبط و اجراکننده این طرح و همچنین تعدادی از مقام‌های محلی استان مازندران حضور داشته‌اند، اما هیچ اظهار نظری از آن‌ها نقل نشده است.
روز سه شنبه، ۲۹ فروردین علی اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن سمنان با تقدیر از این طرح و درخواست باری تسریع در اجرای آن، جلوگیری از مهاجرت نیروی متخصص استان و جذب نیرو برای واحدهای صنعتی را از جمله آثار انتقال آب دریای خزر به منطقه مرکزی کشور دانست و گفت: “انتقال آب دریای خزر بخش صنعت و تولید را در استان سمنان متحول می‌کند.”
نماینده مجلس: اجازه نمی‌دهم دریاچه ارومیه خشک شود
موضوع انتقال آب دریاچه خزر در فاصله سه روزی که مطرح شده، موجی از انتقادات کار‌شناسان و اعتراض نمایندگان را به دنبال داشته است. روز سه شنبه نمایندگان آذربایجان در مجلس فرصت را غنیمت شمردند تا در صحن علنی مجلس یک بار دیگر ماجرای خشکی دریاچه ارومیه را در مقابل پیش بکشند.
به گزارش خبرآنلاین،علی اکبر آقایی، نماینده سلماس با اشاره به اینکه به وزارت نیرو برای انتقال آب دریاچه خزر به کویر سمنان، اعتبار اولیه ۲ هزار میلیارد تومان تخصیص داده شده، گفته است: “این در حالی است که کل بودجه وزارت نیرو در سال گذشته حدود ۵ هزار میلیارد تومان بود و در حال حاضر نیز وزارت نیرو اصلا در این زمینه هیچ مطالعه و برنامه‌ای ندارد و گفته میشود مطالعات کار با وزارت نفت بوده است!”
سلیمان ذاکر نماینده ارومیه هم دیگر نماینده‌ای بود که با لحنی تند از تمرکز دولت بر این پروژه و به فراموشی سپردن خشک شدن دریاچه ارومیه انتقاد کرد. او از دیگر همکارانش در مجلس خواست تا در فصل بودجه، بودجه آب رسانی به دریاچه ارومیه را تامین کنند، چرا که دولت اعتبار ۲۵۰۰ میلیاردی برای اصفهان می‌گذارد اما مسائل را اهم و فی الاهم نمی‌کند و به ارومیه بی‌توجه است.
نماینده ارومیه آنطور که خبرآنلاین نوشته در ادامه گفته است: “من که برای حضور در مجلس بعد رای نیاوردم و از مجلس می‌روم، اما اجازه نمی‌دهم که این دریاچه خشک شود!”
یکی دیگر از نمایندگان استان آذربایجان هم با اشاره به میزان نمک زیاد در دریاچه ارومیه گفت: “در صورت خشک شدن این دریاچه، برای هر متر مربع، ۱۶۰ کیلوگرم نمک پخش میشود که سونامی نمک خطرناکی است! چهار سال است در فراکسیون نمایندگان آذربایجان این موضوع را بررسی کردیم و مجلس و رئیس آن هم وارد عمل شدند، حتی تامین اعتبار در قانون بودجه هم کردیم، اما محقق نشد. وقتی برای انتقال آب از رودخانه ارس اعتبار تعیین میشود چرا برای ارومیه انجام نمی‌شود؟”
مصطفی کواکبیان نماینده سمنان اما نظر متفاوتی در جلسه دیروز مجلس داشت. گزارش شده که او در واکنش به تذکرات نمایندگان آذربایجان گفته است: “انتقال آب خزر به کویر، از سوی بخش خصوصی است و قرار است قرارگاه خاتم الانبیا این کار را انجام دهد. اصلا قرار نیست از اعتبارت دولتی استفاده شود.”
موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه، یکی از جدی‌ترین موارد بحران محیط زیست در ایران در سال گذشته بود که به یکی از مشکلات پیش روی دولت و مجلس تبدیل شد. طرح‌های ارائه شده از سوی نمایندگان مجلس با مخالفت و نارضایتی شماری از شهروندان آذربایجانی روبرو شد.
دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه ایران و یکی از ۲۰ دریاچه پهناور جهان در طول سالهای گذشته و به ویژه از ابتدای سال گذشته با دشوار‌ترین شرایط حیاتش روبه‌رو شده و به گفته کار‌شناسان محیط زیست در آستانه نابودی قرار گرفته است. طرح‌های دولت در این زمینه هم که بعد از اعتراضات مردمی در آذربایجان در دستور کار مجلس و دولت قرار گرفت هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
موانع علمی و حقوقی
بحث انتقال آب خزر به سمنان دو سال پیش هم از سوی دولت مطرح شده بود که با انتقاد علمی کار‌شناسان متوقف ماند و تا همین چند روز پیش به نظر می‌رسید از دستور کار دولت نیز خارج شده باشد.
هر چند جزئیات چندانی از طرحی که احمدی‌نژاد روز دوشنبه کلنگش را بر زمین زد در دست نیست اما گزارش شده که در همین سطح نیز مورد انتقاد کار‌شناسان محیط زیست و بخش آب قرار گرفته است.
به گزارش سبز پرس، پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران این طرح منتقدان زیادی دارد. روز دوشنبه، محمد علی دلاور، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفته بود که “زیر ساخت‌ها برای اجرای طرح انتقال آب از دریای خزر و دریای عمان آماده نیست”.
بر اساس این گزارش فعالان حوزه محیط زیست و بخش آب معتقدند که این کار “غیر علمی و غیر عملی” است وبه دلیل هزینه بسیار بالا، صرفه اقتصادی کمی دارد؛ دلیل این منتقدان برای مخالفت با طرح انتقال آن است که آب شور دریای خزر و دریای عمان، نیاز به شیرین سازی دارد و از طرف دیگر احداث کانال‌های انتقال آب به مناطق دوردست هزینه استحصال آب را بسیار بالا می‌برد.
کار‌شناسان می‌گویند، اگر هزینه‌های این طرح انتقال آب، صرف بالا بردن راندمان آبی زمین‌های کشاورزی کشور شود، نتیجه‌ای پایدار‌تر برای حفظ منابع آبی کشور حاصل میشود. چرا که در حال حاضر، سهم بخش کشاورزی در مصرف آب، حدود ۹۰ درصد اعلام شده در حالی که وزارت جهاد کشاورزی راندمان آبی زمین‌های کشاورزی را حدود ۳۵ درصد می‌داند. با این حال سبز پرس، که اخبار محیط زیست ایران را پوشش می‌دهد نوشته برخی کار‌شناسان مستقل این راندمان را حدود ۲۰ درصد می‌دانند در صورتی که استاندارد جهانی در نظر گرفته شده برای راندمان زمین‌های کشاورزی عددی بالا‌تر از ۷۰ درصد است.
وبسایت روزنامه جام جم هم به نقل از کار‌شناسان محیط زیست نوشته که “طرح‌های مشابهی برای انتقال آب از خزر یا خلیج فارس به سایر مناطق ایران در گذشته نیز مطرح شده بود که هرگز عملی نشد. از سوی دیگر خزر یک منبع طبیعی مشترک میان ۵ کشور است و برداشت آب از آن می‌تواند به مشکلات حقوقی برخورد کند.”
واکنش‌ها به انتقال آب خزر به سمنان در سطوح دیگری هم ادامه داشته است. برخی دیگر از ناظران در روزهای گذشته مطرح کرده‌اند احمدی‌نژاد تلاش می‌کند تا پیش از پایان دوره ریاست جمهوری‌اش دین خود به زادگاهش را ادا کند. او در همین راستا پیش‌تر زادگاهش اردکان، در حومه سمنان را از بخش به شهرستان تبدل کرده بود.
