آرش سیگارچی
امروز در حالی مردم شهر اسلام آباد در پاکستان حرکت مشعل المپیک پکن را نظاره می کنند که ایرانیان نیز انتظار داشتند این مشعل اینک که از خاستگاهش در باختر (یونان) به خاور (چین) می رود، در مرکز این جاده تاریخی، یعنی ”جاده ابریشم” به دست ورزشکاران ایرانی نیز سپرده شود.
اما گویا “نگرانی” از “استفاده تبلیغاتی” دولت احمدی نژاد برگزار کنندگان المپیک را از این اقدام منصرف کرده است.
مشعل المپیک که از چندی پیش در یونان روشن شده، پس از طی شهرهای استانبول، سن پترزبورگ، لندن، پاریس، سانفرانسیسکو، بوینس آیرس، دارالسلام و مسقط، امروز به اسلام آباد پاکستان می رسد. پس از آن نیز با طی طریق در دهلی نو، بانکوک، کوالالامپور، جاکارتا، کانبرا، ناگانو، سئول، پیونگ یانگ، هوشی مینه، هنگ کنگ و ماکائو، نهایتا به چین می رسد تا پس از حضور در 30 استان، 15 مرداد در ورزشگاه المپیک چین مشعل این بازیها را روشن کند. در این میان انتظار می رفت با توجه به اینکه کشور ایران در میان جاده معروف و تاریخی ابریشم قرار دارد، این مشعل از ایران نیز عبور داده شود اما اینگونه نشد. در واقع در تاریخ 16 دوره ای برگزاری المپیک تا کنون هیچ دوره ای مشعل این بازی ها به ایران نیامده است. اما امسال ایران به طور رسمی تقاضا کرد که مشعل المپیک از ایران نیز رد شود.در همین ارتباط “علی کفاشیان”، دبیر کمیته ملی المپیک به فارس گفته است که: “مردادماه سال 86 درخواست حمل مشعل المپیک پکن را به کمیته برگزاری ارائه دادیم.“
در بخشی از نامه کفاشیان به “بخش روابط بین الملل و پروتکل کمیته برگزاری بازی های المپیک چین” آمده بود:“با توجه به اینکه از لحاظ روابط دیرینه ورزشی ـ فرهنگی بین ایران و چین، کشور ما که بخش قابل توجهی از جاده ابریشم کهن در آن واقع شده و یکی از عظیم ترین تمدن های قاره وسیع آسیا می باشد نیز درخواست خود را برای نقش فعال در این برنامه و استقبال گرم از مشعل المپیک در ایران اعلام می دارد. از آنجائی که کشور ایران متأسفانه تاکنون از چنین فرصتی برخوردار نبوده است، لذا مستدعی است موضوع را بررسی و نتیجه را جهت برنامه ریزی به این کمیته اعلام نمایند.“
با این حال به گفته کفاشیان، “علیرغم پیگیری های کمیته ملی المپیک طی تماس های تلفنی مکرر”، با توجه به اینکه برنامه ریزی حمل مشعل مستقیماً توسط کمیته برگزاری بازی ها با همکاری کمیته بین المللی المپیک انجام می شود نهایتاً “درخواست ایران” مورد موافقت قرار نگرفت.
به گفته کفاشیان “این کمیته توضیح بیشتری در این خصوص به ما ارائه نداد، هر چند که مجدد در نامه‌ای دلیل این امر را جویا خواهیم شد.“
”اصغر رحیمی”، دبیر کمیته تدارکاتی المپیک پکن نیز گفته است :” کمیته بین المللی المپیک مسیر مشعل را تعیین می کند.بنابراین اینکه ایران در این مسیر وجود ندارد به خواسته IOC است، معمولاً کمیته بین المللی المپیک مسیر مشعل را به شکل منطقه ای انتخاب می کند، بر این اساس تعدادی از کشورها هستند و برخی نیستند.”
رحیمی در پاسخ به تاثیر رابطه خوب چین و پاکستان در عبور مشعل گفته: “این مسائل نیز نباید بی تاثیر باشد. به هر حال تصمیم نهایی را IOC می گیرد. به احتمال زیاد فرم درخواست از سوی ایران پرشده است؛ اما مسئولان کمیته بین المللی نپذیرفته اند.“
ترس از “استفاده تبلیغاتی”
در هرحال امروز که مشعل المپیک از همسایگی ایران به سوی چین، مقصد خود حرکت می کند، برخی اظهارنظرها حاکی از آن است که ترس از “استفاده تبلیغاتی” دولت احمدی نژاد موجب مخالفت از عبور این مشعل از ایران شده است.
یکی از اعضای کمیته بین المللی المپیک در این مورد به خبرگزاری رویترز گفته است: “صرفنظر از تصویری که توسط رسانه‌های غربی از ایران ساخته شده و عبور مشعل از ایران را به یک جنجال تازه تبدیل می‌کرد، سیاستمداران غربی نگران استفاده تبلیغاتی احتمالی دولت احمدی‌نژاد از عبور مشعل المپیک از ایران بوده‌اند.“
سایت “شهاب نیوز” با نقل این اظهارنظر، می نویسد:“وی[عضو کمیته بین المللی المپیک] در این گفتگو تصریح کرده است که مسئولان کمیته بین‌المللی المپیک نگران سیاسی شدن بیش از حد المپیک 2008 هستند و حضور مشعل در ایران می‌توانست زمینه لازم برای بهره‌برداری‌های تبلیغاتی دولت ایران و واکنش متعاقب در سایر کشورهای جهان را ایجاد کند.“
شهاب نیوز در تحلیل خود دو دلیل را برای لزوم عبور این مشعل از ایران مطرح کرده است: “اولاً مشعل المپیک چین با تصمیم کمیته بین‌المللی المپیک این بار قرار است مسیر باستانی جاده ابریشم را طی کند که ایران بدون شک بخش انکار ناپذیر این جاده باستانی است. و ثانیاً، دولت چین مخصوصاً پس از سیاست «نگاه به شرق» دولت احمدی‌نژاد به عنوان دوست استراتژیک ایران مطرح شده و تهران بخش مهمی از تخم مرغ‌های خود را در سبد پکن قرار داده است. بنابر این، انتظار می‌رفت که میزبان بازی‌های 2008 از نفوذ خود بر کمیته بین‌المللی المپیک برای عبور مشعل از ایران استفاده کند.“
اما مقامات کمیته بین المللی المپیک در اظهارنظرهای متفاوت مواردی مانند “قرار نگرفتن در مسیر جغرافیایی سفر مشعل”، “ناتوانی در تضمین امنیت” یا “مشکلات داخلی” را به عنوان علل پاسخ منفی دادن به کشورهای متقاضی مطرح کرده اند. در حالیکه به نوشته “شهاب نیوز” این اظهارات در مورد ایران قابل توجیه نیست:” این اظهارنظر در حالی است که مشعل المپیک 2008 قرار است از جاده ابریشم عبور کند بنابر این، استدلال قرار نگرفتن ایران در مسیر جغرافیایی سفر مشعل نمی‌تواند درست باشد. مشکلات امنیتی یا مسایل داخلی نیز طبیعتاً درباره ایران صدق نمی‌کند چرا که مشعل المپیک 2008 از پاکستان که کشوری آشوب‌زده و درگیر با افراطی‌گری مذهبی است عبور خواهد کرد. حتی استدلال‌هایی نظیر عدم رعایت موازین حقوق بشر نیز نمی‌توانسته دلیل واقعی مخالفت با عبور مشعل المپیک 2008 از ایران باشد. چرا که میزبان این دوره از بازی‌های المپیک خود یکی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر است. حتی مسایلی نظیر اجباری بودن پوشش اسلامی در ایران یا ممنوعیت برخی مسایل به دلیل تضاد آن با قوانین شرعی نیز نمی‌توانسته دلیل اصلی این مساله باشد. چرا که به رغم آنکه قوانین جمهوری اسلامی محدودیت‌هایی را برای حاملان مشعل، خبرنگاران غربی و همراهان آن ایجاد می‌کند؛ اما احترام به آداب، رسوم و قوانین محلی یک از اهداف اصلی المپیک است”.
بر این اساس شهاب نیوز علت عدم گذر مشعل المپیک از ایران را همان نظرات مسوولان کمیته المپیک مبنی بر “نگرانی سیاستمداران غربی از استفاده تبلیغاتی احتمالی دولت احمدی‌نژاد از عبور مشعل المپیک” عنوان کرده است.
در این میان شاید خواندن نظر نایب رییس کمیته المپیک عمان که دیروز مشعل در کشورش به حرکت در آمد قابل توجه باشد که در توجیه قرار گرفتن نام عمان برای میزبانی از مشعل المپیک گفته است:“عمان کشوری در امنیت کامل و با یک جامعه سازگار است.“