رضا فیوضات
در آداب ایرانی این رسم وجود دارد که وقتی از عروس می پرسند «آیا این مرد را به عقد خود در می آوری؟»، نباید پاسخ بدهد «بله!». این سؤال سه بار از عروس- و نه داماد- پرسیده می شود. او هم به نشانه ادب و تربیت باید منتظر بماند و پاسخ مثبت را وقتی بدهد که سؤال برای سومین بار پرسیده می شود. درغیراینصورت چنین به نظر می رسد که او عجله داشته، مأخوذ به حیا نبوده و یا اینکه جسور بوده و بیش از حد مشتاق است.
تغییر رویه دولت اوباما برای مصالحه با ایران نیز در قالب سخنان شیرین برای باز کردن مشت ها و استفاده از اشعار شاعر هوشمند ایرانی- سعدی- همراه بوده است. عکس العمل اولیه ایرانی ها به این پیشنهاد تداعی کننده سکوت عروس ایرانی در برابر پرسش معروف خطبه عقد است.
همانطور که انتظار می رفت، پاسخ اولیه دولت ایران به کلی گوئی اختصاص یافت؛ اینکه هیچ چیزی در واقعیت تغییر نکرده و اگر آمریکا واقعاً به دنبال روابط بهتر با ایران است، باید از گذشته درس بگیرد. با این حال، آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی ایران با اعلام اینکه اگر آمریکائی ها رفتارشان را تغییر بدهند، در اینصورت ایرانی ها هم تغییر خواهند کرد، راه را باز گذاشت و به عبارت دیگر گفت: «به صحبت هایتان ادامه بدهید، من گوش می کنم.»
واضح است دولت ایران هیچ چیز را بیشتر از به رسمیت شناخته شدن از سوی کشور قلدر جهان نمی خواهد؛ تأییدی که با تضمین اجرای طرح های مشترک منطقه ای نظیر برقراری «ثبات» در عراق و افغانستان همراه خواهد بود. ایران می تواند نقش برجسته ای در افزودن به مندرجات دستورالعمل مورد نظر این ابرقدرت جهانی برعهده بگیرد.
یکی از نشانه های تغییر مورد انتظار ایرانی ها، رفع توقیف دارائی های آن کشور در بانک های آمریکائی است. چنین اقدامی می تواند بدون وارد کردن خدشه ای به چهره آمریکا عملی شود و در ایران به عنوان برداشته شدن قدمی برای برآوردن درخواست های تهران محسوب شود. این رفتار می تواند به باز شدن راه همکاری های بیشتر از سوی ایران منجر شود. برای مثال ناتو در جنگ افغانستان کمک های متنوعی از ایران بخواهد.
نشانه های بهبود روابط میان دو کشور از همین حالا خود را نشان می دهند. در تاریخ 9 مارس، دیداری میان مارتین اردمن معاون روابط سیاسی و سیاست امنیتی ناتو با علی اصغر کاجی سفیر ایران در لوکزامبورگ و اتحادیه اروپا صورت گرفت. درواقع دعوتنامه ای برای شرکت ایران در کنفرانس بین المللی ناتو در 31 مارس درباره موضوع افغانستان ارسال شد و مورد پذیرش ایران هم قرار گرفت.
ایران از نظر بین المللی، متحدان قدرتمندی را برای خود تدارک دیده است. ایرانی ها انواع روابط را با قدرت های بزرگ غربی از جمله فرانسه، آلمان و ایتالیا برقرار ساخته اند و روابط تجاری و اقتصادی با انگلستان دارند. سیاست توسعه روابط با روسیه، چین، کره جنوبی و سایر کشورها سبب دوری از اتکای محض به طرف های غربی شده است. آنها متحدان سیاسی کلیدی در میان رهبران چپگرای آمریکای لاتین نظیر ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه پیدا کرده اند.
ایرانی ها مانند هر کس دیگری که در خارج از قلمروی ایالات متحده زندگی می کند، مشاهده می کنند چگونه چنین ابرقدرتی با کوهی از منابع و تریلیاردها دلار سرمایه گذاری بر روی زرادخانه های پیشرفته، اطلاعات و امنیت، و بودجه تسلیحاتی که به تنهائی برابر با هزینه های بقیه دنیا است، نمی تواند در آرام کردن درمانده ترین کشور دنیا -افغانستان- موفق شود. علاوه بر آن، آنها نتوانسته اند از عهده سر و سامان دادن به وضعیت عراق هم برآیند.
امپریالیست ها بر اساس تساوی یا احترام و یا اصول مشابه آن ارتباط بر قرار نمی کنند. آنها از موضع قدرت وارد می شوند. هرکاری به جزء این، برخلاف ماهیت آنهاست. کافی است نگاهی به رویکرد آمریکا به متحدان اروپائی آن بیاندازیم که اصلاً از جنس تساوی نیست. به همین دلیل، اینکه دولت مخاصمه طلب ایران انتظار داشته باشد مانند اروپا با آن رفتار شود، اصلاً در دنیای سرمایه داری فعلی قابل تحقق نیست. حداقل در چشم انداز کوتاه چنین امری محقق نخواهد شد.
مسأله ای که برای آمریکا دارای اهمیت بیشتری است، ادامه نفوذ به ساختارهای عمقی زندگی معمول در خاورمیانه و نیز آسیای غربی و مرکزی است. از سوی دیگر، از دید تحلیل گران ایرانی، آسودگی خیال، حصول اطمینان و بدست آوردن فرصت طلائی خدمت به ابرقدرت برای حفظ وجهه و گسترش بازی قدرت منطقه ای برای ایران مسائل مهمی را تشکیل می دهند.
در مجموع، رویکرد مجدد ایران و آمریکا، والس سرگرم کننده ای است اما رابطه ای است که نیازمند صرف انرژی فراوانی است. خودتان را آماده کنید که مشاجرات فراوانی در راه است و از مشاجرات کم اهمیت نگران نشوید؛ به هرحال، مساله رسیدن به توافقی است که پس از سال ها بد رفتاری و سرکوب قرار است به دست آید.
منبع: نیو آمریکا مدیا- 4 آوریل – 2009
