اکبر هاشمی رفسنجانی همزمان با پایان دوره فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام، به بیان ناگفته هایی از عملکرد سال های اخیر این مجمع، سنگ اندازی های رهبر جمهوری اسلامی در کار آن و دلایل شرکت نکردن محمود احمدی نژاد در جلسات شورای مجمع تشخیص مصلحت پرداخت.
او این سخنان را در گفت و گویی اختصاصی با سایت دی پرس بیان کرد. دوره فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام روز شنبه هفته جاری به پایان رسید و بسیاری از ناظران و فعالان سیاسی در داخل ایران پیش‌بینی می کنند که در دوره جدید فعالیت آن، آیت الله خامنه ای فرد دیگری به جز اکبر هاشمی رفسنجانی را به عنوان رئیس انتخاب خواهد کرد.
در چنین شرایطی، رئیس 22 سال اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در بیان یک مثال از دخالت های رهبر جمهوری اسلامی در انجام وظایف این مجمع، به مخالفت آیت الله خامنه ای با استفاده مجمع تشخیص از امکانات حقوقی خود برای نظارت بر اجرای سیاست های کلی کشور اشاره کرده است.
هاشمی توضیح بیشتری درباره این ابزار حقوقی نداده اما گفته آیت الله خامنه ای بعد از چند سال، از بازگشت دادن آیین نامه نظارتی مجمع تشخیص مصلحت نظام که برای انجام برخی اصلاحات به نزد او فرستاده شده بود، خودداری کرد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به تصویب آیین نامه نظارتی این مجمع بر سیاست های کلی کشور در زمان دولت محمد خاتمی، گفته است: “باید آیین‌نامه را بنویسیم و به تأیید رهبری برسد. البته در این دولت [احمدی نژاد] که دیدیم در حد قبلی هم اجرا نمی‌کند، در آیین‌نامه اصلاحاتی انجام دادیم و خدمت رهبری فرستادیم، چون شخص رهبری خواستند این کار را انجام دهیم.”
هاشمی سپس به حمایت آیت الله خامنه ای از دولت محمود احمدی نژاد اشاره کرده و افزوده: “احساس ایشان این بود که این دولت مخالف زیاد دارد و عملاً دعوا می‌شود و عمل نمی‌کند. آیین‌نامه را اصلاح کردیم و فرستادیم، ولی حدود دو، سه سال است که برنگشته است و عملاً دست ما بسته است. راه دیگری وجود داشت خواستیم از آن استفاده کنیم ولی رهبری موافقت نکردند.”
او همچنین از مخالفت رهبر جمهوری اسلامی با اطلاع رسانی مجمع تشخیص مصلحت نظام به افکار عمومی درباره تخلفات دولت خبر داده: “ما می‌توانستیم افکار عمومی را در جریان فعالیت‌های نظارتی مجمع قرار دهیم. در کمیسیون نظارت موارد تخلف مشخص می‌شود. اگر کمیسیون نظارت تخلفی را کشف کرد و در جلسه رسمی مجمع هم موافقت شد، می‌توانستیم به افکار عمومی اطلاع بدهیم. حتی آقای درّی نجف آبادی را مدتی به عنوان سخنگوی کمیسیون نظارت تعیین کردیم و ایشان یکی دو مصاحبه انجام داد، ولی برای ادامه کار موافقت نشد. چون گفتند مصاحبه‌ها کار دولت را مشکل می‌کند.”
سخنان هاشمی رفسنجانی درباره مخالفت آیت الله خامنه ای با نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بر عملکرد احمدی نژاد، در حالی عنوان می شود که او در بخش دیگری از همین مصاحبه بر تصویب آیین نامه نظارتی مجمع، با نظر مثبت رهبر جمهوری اسلامی تاکید کرده است: “موضوع دیگری نیز در این دوره مطرح شد که جزو وظایف ذاتی مجمع نیست و وظیفه خود رهبری است و آن نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی است. چون در قانون اساسی آمده که ایشان باید با مشورت مجمع، سیاست‌ها را آماده و ابلاغ کنند و دوم اینکه خودشان بر حسن اجرای این سیاست‌ها نظارت داشته باشند. ایشان هوشمندانه مورد دوم یعنی نظارت را به مجمع محول کردند. چون اگر می‌خواستند خودشان نظارت کنند، مشکلاتی داشت.”
او گفته که “ایشان [خامنه ای] بایستی این کار را به دستگاهی محول می‌کردند” و افزوده: “چون مجمع خودش مصوبات و سیاست‌ها را تنظیم و تدوین کرده و عقبه و مدارک و مستنداتش را دارد، به مجمع محول کردند و گفتند که مجمع نظارت کند.”
تداخل با هیات عالی حل اختلاف
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، بازوی مشورتی رهبر جمهوری اسلامی محسوب می شود که وظیفه حل اختلاف میان شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی و نیز سیاستگذاری های کلان کشور را بر عهده دارد.
این مجمع وظیفه رفع اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی را هم بر عهده دارد و آیت الله خامنه ای نظارت بر عملکرد قوای سه گانه را نیز به آن تفویض کرده است هرچند حل اختلافات میان قوا بر عهده مجمع تشخیص نیست.
با وجود چنین وظایفی، آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در مرداد ماه سال جاری، با استناد به اصل ۱۱۰ قانون اساسی، هیاتی با عنوان هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه به ریاست محمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضائیه و عضو فقهای شورای نگهبان تشکیل داد.
آیت الله خامنه ای در حکم خود این هیات را موظف به بررسی و ارائه نظرات مشورتی در موارد حل اختلاف و تنظیم روابط سه قوه کرد.
هاشمی رفسنجانی در قسمت دیگری از مصاحبه خود و در پاسخ به پرسشی درباره تداخل وظایف هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه با مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته است: “القای چنین تفکری یا غرض‌های سیاسی دارد یا بی‌اطلاعی. این موضوع اصلاً ربطی به مجمع نداشت و ندارد. این جزوی از وظایف خاص رهبری است. در اصل 110 قانون اساسی که کامل آن را می‌توانید بنویسید، مشخصاً لفظ ولایت مطلقه رهبری، تنها در همانجا آمده است که ایشان باید بین سه قوه هماهنگی ایجاد کنند. این کار به عهده ایشان است. قبلاً به عهده رئیس جمهور بود.”
او افزوده: “[این مسئله] در بازنگری قانون اساسی به رهبری محول شد و ولایت مطلقه را آنجا آوردند و گفتند که ایشان باید هماهنگی ایجاد کنند. مدتی هم ایشان این کار را می‌کردند. زحمت هم داشت. جلسه می‌گذارند و سران را دعوت می‌کنند، پیغام می‌دهند گاهی مؤثر است و مانع دعوای مجلس و دولت و قوه قضائیه می‌شود. ولی اخیراً چون اختلافات خیلی زیاد شده بود، نخواستند این مقدار وقت صرف این کار کنند، باید به یک مرکزی محول می‌کردند. آنجا هم مجمع نبود. چون رفع اختلاف بین سه قوه جزو مسئولیت‌های ما نیست.”
کنایه به احمدی نژاد
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین به عدم شرکت محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور در جلسات شورای این مجمع نیز اشاره کرده و دلایل آن را توضیح داده است.
به گفته هاشمی رفسنجانی، احمدی نژاد در “تمام این شش – هفت سال”، تنها در “دو سه جلسه” مجمع تشخیص مصلحت شرکت کرده است.
بر اساس قانون اساسی و حکم رهبر جمهوری اسلامی، مقام ریاست جمهوری از اعضای حقوقی عضو در مجمع تشخیص مصلحت نظام است اما محمود احمدی نژاد به دلیل آنچه توسط نزدیکان و مشاورانش اختلافات جدی با هاشمی رفسنجانی عنوان شده، کمتر در جلسات آن شرکت کرده است.
این مسئله حتی باعث اعتراض اصولگرایان و برخی مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی شده اما رئیس دولت کماکان بی توجه به این انتقادات، از حضور در جلسات مجمع تشخیص خودداری می کند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با کنایه نسبت به احمدی نژاد گفته است: “ همان‌گونه که قبلاً گفتم در مجمع یک فضای کاملاً آزاد برای بحث و استدلال وجود دارد. چون رسانه‌ها حضور ندارند و هر کس هر چه می‌خواهد بحث می‌کند، جواب می‌دهند و استدلال می‌آورند، انتقاد می‌کنند و بعد رأی‌گیری می‌کنیم. تفاوتی بین اعضا و سران قوا از این جهت نیست. ایشان جلسات دیگری که دارد، رئیس است و کمی که بحث می‌شود، تصمیم می‌گیرد اما اینجا این‌‌گونه نیست.”
او با بیان اینکه به عنوان رئیس مجمع، بحث های آن را آزاد می گذارد، افزوده: “فضای جلسه کاملاً برای رأی دادن آزاد است. خیلی موارد هست که برخلاف نظر من رأی داده می‌شود. پیشنهاد می‌دهم و گاهی پیشنهاد من هم قبول نمی‌شود. به کسی برنمی‌خورد. اینکه شما گفتید من از خود آقای احمدی‌نژاد نشنیده‌ام. ولی آقای عسگراولادی در دیداری از ایشان شنیده که گفته من در مجمع بحث می‌کنم، به آن توجهی نمی‌شود. آقای عسگراولادی گفته بود که اینجا با جاهای دیگر فرق می‌کند و مثل دولت یا شورای اقتصاد یا امثال اینها نیست. در اینجا شخصیت‌های صاحب نظری نشسته‌اند و نظر دارند و باید هم رأی اکثریت باشد. نباید به کسی بر بخورد که حرفش رأی نیاورده است.”
هاشمی رفسنجانی در عین حال گفته: “البته این را شنیده‌ام و خیلی مطمئن نیستم که این باشد.”
طبق قانون، ترکیب اعضا و رئیس جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام باید طی روزهای آینده توسط آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی تعیین و معرفی شود.
