افتتاح نیروگاه اتمی بوشهر که تا پیش از این بنا بر اعلام رسمی رییس سازمان انرژی اتمی و همچنین مقامات ارشد دولت محمود احمدی نژاد قرار بود تا 22 بهمن ماه سال جاری انجام و به شبکه برق سراسری کشور متصل شود، برای چندمین بار به تعویق افتاد و به سال آینده موکول شد اما همچنان اخبار ضد و نقیضی درباره علت این تاخیر چندباره منتشر شده است.
رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی که پیش از این از بهره برداری رسمی و افتتاح نیروگاه بوشهر در بهمن ماه و اتصال آن به شبکه سراسری برق کشور خبرداده بود اعلام کرد که “برق هسته‌یی با ظرفیت 1000 مگاوات، اوایل سال آینده به شبکه سراسری وصل می‌شود.”
فریدون عباسی در این خبر که در پایگاه رسمی دولت منتشر شده است از بردن نام “نیروگاه اتمی بوشهر” خودداری کرده اما گفته: “برای تکمیل ظرفیت کامل، تست ها و آزمایشات مختلفی روی 75 درصد قدرت صورت خواهد گرفت و انشاءالله پس از موفقیت‌آمیز بودن آن به قدرت کامل آن دست خواهیم یافت.”
وی همچنین خبری را که در 26 بهمن ماه دررابطه با نیروگاه بوشهر اعلام کرده بود تکرار کرده وگفته: “همزمان با خروش میلیونی مردم انقلابی کشورمان در راهپیمایی 22 بهمن، 700 مگاوات برق هسته‌یی وارد شبکه سراسری شد که این در اوایل سال آینده به ظرفیت کامل خود خواهد رسید.”
او 26 بهمن ماه نیز اعلام کرده بود که “نیروگاه اتمی بوشهر در ساعت 9 صبح روز 22 بهمن سال جاری پس از پشت سرگذاشتن موفقیت آمیز تست های 50 درصد قدرت نامی، در ساعت 15 همان روز به قدرت 75 درصد نامی و توان تحویلی به شبکه 700 مگاوات رسید که میزان کل توان تحویلی به شبکه حدود 1600 مگاوات شد.”
تاخیر چندین باره افتتاح کامل نیروگاه اتمی بوشهر و موکول شدن تکمیل آن به سال آینده درحالی است که پیشتر مقامات دولت از جمله قائم مقام و همچنین معاون وزیر نیرو اعلام کرده بودند که این نیروگاه بطور کامل در 22 بهمن سال جاری افتتاح و به شبکه سراسری برق کشور متصل خواهد شد.
رییس سازمان انرژی اتمی و هیچ کدام از مقامات جمهوری اسلامی البته تاکنون توضیحی درباره علت تاخیر مجدد در بهره برداری از نیروگاه بوشهر ارایه نکرده اند اما همزمان خبرهایی در رسانه های مختلف منتشر شده که در ارتباط با این تاخیر مورد توجه است.
از جمله پس از جنگی شدن منطقه و افزایش تهدیدات خارجی تاکنون دو هواپیمای نظامی جمهوری اسلامی در نزدیکی نیروگاه اتمی بوشهر دچارسانحه شده و سقوط کرده اند. نخستین هواپیمای جنگی از نوع اف-4 تابستان سال گذشته درنزدیکی نیروگاه بوشهر سقوط کرد.
اما در دومین مورد از این دست 6 بهمن ماه سال جاری یک فروند هواپیمای اف-14 ارتش نیز در نزدیکی این نیروگاه دچار سانحه شد و سقوط کرد. خبرگزاری های رسمی و همچنین رسانه های حکومتی ابتدا به انتشار این خبر اقدام کردند اما در ادامه خبر سقوط این هواپیما را حذف کردند. خلبان و کمک خلبان این هواپیما در این سانحه کشته شدند و اطلاعات بیشتری از سقوط آن منتشر نشد اما محل سقوط همچون سانحه سال گذشته حوالی نیروگاه بوشهر و جزیره شیف بود.
همچنین در 16 بهمن ماه سال جاری زمین لرزه ای به قدرت 5 ریشتر بوشهر را لرزاند. چند روز پس از وقوع این حادثه “سرگی بویارکین” مدیر شرکت روس اتم همزمان با انتشار برخی خبرها مبنی بر تخریب بخش هایی از نیروگاه اتمی بوشهر اعلام کرد که “زمین لرزه 5 ریشتری بوشهر هیچ اثری بر ساختمان و فعالیت نیروگاه اتمی بوشهر نگذاشته است.”
وی همچنین اضافه کرده بود که “نیروگاه بوشهر بر طبق طرح ساختمانی آن برای زمین لرزه هایی به شدت تا 8 درجه در نظر گرفته شده است. زمین لرزه ای که روز یکشنبه 16 بهمن رخ داد، در ناحیه نیروگاه فقط به شدت 4 درجه بود و این به مراتب کمتر از شدت پیشبینی شده است.”
مقامات سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی اما هیچ اظهار نظری درباره رابطه این زمین لرزه و عدم تخریب بخش هایی از نیروگاه بوشهر نکردند.
این درحالی است که از سوی دیگر در بهمن ماه گذشته برخی رسانه ها از بروز مشکلات جدی در نیروگاه اتمی بوشهر خبرداده بودند. بر اساس این گزارش ها “ویروس استاکس نت” موجب بروز این مشکلات بود،با این حال اما مقامات جمهوری اسلامی، با وجود سکوت روس ها، هرگونه بروز مشکل در نیروگاه بوشهر را تکذیب کردند.
مدتی بعد در نیمه نخست اسفندماه سال گذشته سخنگوی روس اتم (طرف قرارداد برای راه اندازی نیروگاه بوشهر) این موضوع را تایید کرد. وی در بیانیه ای رسمی اعلام کرد که “ممکن بود که به خاطر نقص فنی یکی از چهار پمپ، براده و یا تراشه فلزی در کاست‌های سوختی نفوذ کند” اما رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه گفت: “خروج سوخت از قلب راکتور بوشهر به‌دنبال مسئله در یکی از پمپ‌های خنک‌کننده انجام شد.”
همزمان مجلس شورای اسلامی طرح تحقیق و تفحص از نیروگاه اتمی بوشهر و رسیدگی به روند راه اندازی و مشکلات پیش آمده در این نیروگاه را در دستور کار خود قرار داد؛ طرح که مدتی کوتاه بیشتر دوام نیاورد و در نیمه فروردین ماه از دستور کار مجلس خارج و عملا منتفی شد. با این حال اعضای مجلس کمیته ای برای بررسی این موضوع تشکیل دادند.
حمیدرضا کاتوزیان رییس کمسیون انرژی مجلس در این باره گفته بود: “بحث تحقیق و تفحص از نیروگاه بوشهر به دلیل طولانی بودن پروسه آن منتفی شد، اما در این راستا این کمیسیون تصمیم به تشکیل کمیته ای به ریاست غفوری فرد و متشکل از آقایان نجابت، امیری، جلالیان، ذوالانوار و میگلی نژاد گرفت و اعضا به رییس مجلس معرفی شدند.”
حسین نجابت یکی از اعضای این کمیته در16 فروردین ماه در مصاحبه با روزنامه قدس در توضیح علت لغو تحقیق و تفحص از نیرگاه بوشهر “محرمانه بودن موضوع” را مطرح و اعلام کرد: “به دلیل محرمانه بودن برخی اطلاعات و مسایل در این پرونده از آنجا که گزارش تحقیق و تفحص باید در مجلس قرائت شود، مشکلاتی پدید می آمد اما با تشکیل کمیته ویژه و ارایه گزارش آن به کمیسیون و رئیس مجلس، بررسی مسایل با دست بازتری انجام می شود.”
این نماینده مجلس همچنین گفته بود: “اصل تأخیر در بهره برداری از نیروگاه پس از سوخت گذاری، نقص فنی وشکستگی توربین سیستم خنک کننده رآکتور بوده و لازم است، همه قطعات شکسته و پراکنده شده در رآکتور جمع آوری شود و براساس اطلاعات، اکنون در نزد طرف روسی و کارشناسان ایرانی درباره روش انجام این کار اختلاف نظرهایی وجود دارد.”
با این همه اما تاکنون نتیجه ای از تحقیقات این گروه درباره دلایل مشکلات نیروگاه بوشهر منتشر نشده است. تنها در خردادماه حسن غفوری فرد رییس کمیته تحقیق مجلس اعلام کرد: “بعد از حادثه نیروگاه اتمی بوشهر که منجر به خارج کردن سوخت از قلب رآکتور شد، با وجود بارگذاری مجدد سوخت در این رآکتور، هنوز نیروگاه به وضعیت عادی برنگشته است و نیروگاه اتمی بوشهر در حال حاضر از وضعیت سه ماه پیش خود هم عقب تر است.”
نیروگاه اتمی بوشهر، نخستین نیروگاه هسته‌ای ایران محسوب می شود که در سال 1355 و دو سال بعد از تأسیس سازمان انرژی اتمی ایران در دوران حکومت پهلوی و طی قراردادی با بخش تکنولوژی و تحقیقات سازمان انرژی اتمی آلمان غربی برای ساخت رسما در دستور کار قرار گرفت اما پس از انقلاب 57 و آغاز جنگ بین ایران و عراق این قرارداداز سوی طرف آلمانی لغو شد.
در نوامبر 1994 میلادی قرارداد تکمیل واحد اول نیروگاه بوشهر ایران و روسیه رسما به امضای طرفین رسید؛به موجب این قرارداد مقرر شد ساخت نیروگاه تا پایان سال 2000 میلادی به پایان برسد؛ این قرار داد در ژانویه 1996 میان سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت اتم استوری اکسپورت روسیه اعتبار اجرایی پیدا کرد؛ طرف روس متعهد شد تا سال 2000 ساخت نیروگاه را به پایان برساند که تاخیر در افتتاح و بهره برداری از آن تاکنون همچنان ادامه دارد.
