جفری اسمیت، جابی ورویک
دولت اوباما بر روی این موضوع تحقیق می کند که آیا ایران پوکه صدها سلاح شیمیایی را که چند دهه مخفی نگاه داشته شده در اختیار دولت معمر قذافی گذاشته است.
این پوکه ها که لیبی آن را گاز سمی خردل پرکرده بود، در هفته های اخیر توسط نیروهای انقلابی در دو منطقه در مرکز لیبی کشف شد. هر دو منطقه تحت مراقبت سنگین و شبانه روزی بودند.
کشف پوکه ها ماموران امنیتی آمریکا را به این فکر می اندازد که بدانند، لیبی چگونه به آن دست یافته است؛ منابع بسیاری می گویند که تحقیقات اولیه نشان می دهد که ایران پوکه ها را لیبی داده است. یکی از مقامات ارشد آمریکایی که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، می گوید: “ما تقریبا مطمئن هستیم که این پوکه ها در ایران و برای لیبی طراحی شده است.”
آمریکا با دست یابی به اطلاعات فوق سری بسیار نگران این هستند که ایران این پوکه را سال ها پیش در اختیار لیبی گذاشته است. در هفته های اخیر، بازرسان سازمان ملل، اطلاعاتی را منتشر کردند که نشان می دهد توانایی ساخت بمب اتم را دارد، اتهامی که ایران همواره آن را رد کرده است. شواهد تایید شده درمورد فروش پوکه های مخصوص، تنش های بین المللی را در مورد اینکه ایران درپی دستیابی به سلاح کشتار جمعی است، بیشتر کرده است.
محمد جواد لاریجانی، مشاور رهبر ایران و برادر مذاکره کننده سابق ایران در مورد مسائل اتمی، این اظهارات را تکذیب کرده است. او در یک ایمیل نوشته است: “ گمان می کنم چنین اظهاراتی که ساخته و پرداخته آمریکاست، برای کامل کردن پروژه ترس از ایران در منطقه و سرتاسر جهان است. بطور قطع این هم یک داستان بی اساس دیگر برای منفور جلوه دادن جمهوری اسلامی ایران است.”
وجود چنین انبار مهماتی، وعده قذافی در سال 2004 به آمریکا و انگلستان و سازمان ملل را که طبق آن اعلام کرده بود همه سلاح های شیمیایی اش را منهدم می کند، نقض می کند. اما این سووال پیش می آید که آیا قدرتمند ترین کشور های جهان قادر هستند کاری کنند که کشور های کوچک بر سر قول خود باقی بمانند.
یک مقام نظامی دیگر آمریکایی می گوید که دولت قذافی سلاح هایی را در اختیار داشت که دنیا از آن چیزی نمی دانست. مکان هایی که پلمب نشده بود و بازرسان بین المللی از آن بی خبر بودند.
وی افزود که درجریان مناقشات داخلی، برخی از کشور های خارجی و شورشیان لیبی نگران این بودند که قذافی ممکن است از سلاح شیمیایی استفاده کند اما تنها می دانستند که یک انبار گاز خردل در منطقه ای بیابانی وجود دارد. آنها نمی دانستند که پوکه هایی هم وجود دارد که خطر بزرگتری برای آنان است.
این انبار کشف شده باید توسط نیروهای نظامی مورد اعتماد یا سیاستمداران در کشوری که هنوز به ثبات نرسیده است، محافظت شود. وجود چنین انباری موجب نگرانی دولت جدید لیبی و غرب شده است زیرا پوکه های پر شده توسط مواد شیمیایی را نمی توان جابجا کرد و به گفته برخی کارشناسان، نابود کردن آن یک سال طول می کشد.
دیوید کامرون، نخست وزیر انگلستان، روز پنجشنبه در یک سخنرانی گفت: “در روزهای اخیر، متوجه شدیم که دولت جدید لیبی، سلاح های شیمیایی را پیدا کرده اند که سال ها از جهان مخفی مانده بود.”
یک مقام ارشد آمریکایی گفت که کاخ سفید برای اولین بار در ماه سپتامبر در مورد پوکه های سلاح شیمیایی به اطلاعاتی دست پیدا کرد که در انباری در بیابان مخفی شده بود؛ برخی می گویند مخفیگاه پوکه ها در شهر های هون و سبحا است.
یک مقام آمریکایی گفت که ممکن است ایران بعد از پایان جنگ با عراق که هشت سال بطول انجامید و در آن عراقی ها از گاز خردل علیه ده ها هزار نفر از نظامیان ایران استفاده کردند، این پوکه ها را به لیبی فروخته باشد. این پوکه را سال هاست که لیبیایی ها در اختیار دارند.
ایران در سال 1997 معاهده بین المللی منع استفاده از سلاح شیمیایی را امضا کرد- لیبی این معاهده را در سال 2004 امضا کرد- . اعلام کرد که از این سلاح ها استفاده نخواهد کرد زیرا این کار “غیر انسانی” است. اما به گفته بازرسان ایران 2500 تن گاز خردل نزدیک به پایان جنگ اش با عراق تولید کرد. به گفته بازرسان بعد از آن ایران تولید گاز خردل را متوقف کرد.
تحلیلگران پنتاگون معتقدند که ایران در سال 1988 از گاز خردل ارتش عراق استفاده کرده است. این اظهارات بعد از دستیابی به اسناد دولت عراق بعد از سقوط بغداد در سال 2003، اعلام شد. در نامه های در سال 1987، ماموران امنیتی عراق که آن را “فوق سری” طبقه بندی کرده بودند، از سه حمله شیمیایی ایران و علاقه ایران به دستیابی به گاز خردل نوشته بودند.
در این نامه که اکنون در مرکز تحقیقات دانشگاه وزارت دفاع نگه داری می شود، نوشته شده است: “دشمن به بمب و پوکه های شیمیایی مجهز است. ایران احتمالا برای بدست آوردن مواد شیمیایی و رسیدن به مرحله پیشرفته تولید بمب شیمیایی از قدرت های خارجی کمک گرفته است.”
در گزارشی که همین امسال به دست کنگره رسید، مرکز اطلاعات ملی آمریکا اعلام کرد:« ایران توانایی تولید سلاح شیمیایی را دارد و همچنین قادر است در سیستم های متفاوت انتقال، از این مواد استفاده کند. این سیستم ها شامل پوکه های نظامی هم می شود.
هنوز مشخص نیست آیا ایران مجبور بوده است که انتقال این پوکه ها را به مراجع بین المللی اعلام کند، در معاهده منع گسترش سلاح های شیمیائی ایران موظف بوده است انتقال گاز خردل را گزارش بدهد اما چیزی در مورد استفاده مجدد از پوکه ها نیامده است.
دولت جدید لیبی، گفته است که نیرو های این کشور انبار پوکه ها را کشف کرده اند اما اعلام نکردند که این کار به کمک آمریکا و نیروهای متحد صورت گرفته یا نه. ابراهیم دباشی، معاون نماینده موقت لیبی در سازمان ملل می گوید: “نیروهای آزادیخواه به آنجا رفتند تا ببینند سلاح یا طرفداران قذافی در آنجا هستند یا نه و همه جای بیایان را مورد بازرسی قرار دادند. بعد به موردی مشکوک رسیدند.”
از آن زمان به بعد ماموران آمریکایی و کارشناسان نظامی ماهیت، اصالت و شرایط پوکه ها را مورد آزمایش قرار دادند و به لیبی کمک کردند تا بیانیه رسمی درمورد شرایط سازمان منع تولید سلاح شیمیایی که از سال 1997 آغاز به کار کرده است، آماده کنند.
چهار منبع آمریکایی گفتند که پوکه ها حاوی بمب خردل بودند، حاوی مایعی که به سرعت تبدیل به گاز می شود و باعث سوختگی و آسیب به سیستم تنفسی می شود. قربانیان این گاز تا ساعت ها بعد از انفجار این گاز متوجه آن نمی شوند اما دچار مشکلات تنفسی، سوزش چشم، تهوع، استفراغ، اسهال و در بسیاری موارد کوری و مرگ می شوند. هیچ پادزهر یا دارویی برای درمان فوری آن وجود ندارد و اگر داشته باشد هم بعد از ماه ها مراقبت های ویژه صورت می گیرد.
لیبی در سال 2003، تحت فشار آمریکا و انگلستان دست از همه اقداماتش برای دستیابی به سلاح کشتار جمعی کشید و به آمریکا و بازرسان بین المللی اجازه داد تا از انبار گاز اعصاب و گاز خردل بازدید کنند. در آن زمان تونی بلر، نخست وزیر انگلستان و در جریان دیدار با قذافی بیرون از شهرطرابلس گفت: “لیبی همکاری کاملی داشته و بسیار شفاف عمل کرده است.”
لیبی اعلام کرده بود که تنها بمب برای استفاده در هواپیماهای نظامی تولید کرده است و نه بمب های شیمیائی و مقامات آمریکا شاهد این بودند که لیبی بمب هایش را بوسیله بولدوزر ها در بیایان، از بین برد. در مجموع لیبی بیش از 3500 بمب هوایی را نابود کرد.
دونالد ماهلی، کلنل بازنشسته دولت و معاون وزیر امور خارجه در مورد کاهش تولید سلاح های کشتار جمعی لیبی، گفت: “ما در سال 2004 بسیار مراقب بودیم و هیچ سندی مبنی بر اینکه آنها توانایی تولید سلاح شیمیایی را دارند، پیدا نکردیم.” کامل کردن ساخت بمب های شیمیایی با پر کردن پوکه ها صورت می گیرد که به مراتب سخت تر از تولید گاز شیمیایی است.
لیبی در سال 2004 اعلام کرد که تمام بمب های شیمیایی اش را از پایتخت به رقوا، بیابانی در 250 مایلی جنوب طرابلس، منتقل کرده است. در حدود 10 تن از گاز خردل در چند کانتینر بزرگ نگهداری می شد و این نیمی از سلاح های شیمیایی بود که قذافی آن را اعلام کرده بود.
یک هواپیمای آلمانی اواخر ماه گذشته گروهی از کارشناسان بین المللی را به آن منطقه برد. آنها اعلام کردند که چیزی از آن سلاح ها کم نشده است.
سازمان منع تولید سلاح های شیمیایی، نپذیرفت که درمورد ناتوانی اش در پیدا کردن این سایت های مخفی، اظهار نظر کند.
مایکل لوهان، سخنگوی سازمان منع تولید سلاح های شیمیایی، اعلام کرد: “بازرسان بزودی اعلام خواهند کرد آیا این سایت ها حاوی موادی که قبلا گفته شده بود، هستند یا نه. مقامات لیبیایی به ما گفته اند که بزودی آماده می شوند تا به جزئیات بیشتری در مورد این مقوله دست پیدا کنند و بعد از کارشناسان ما دعوت خواهند کرد که به لیبی سفر کنند. تا آن زمان ما نمی توانیم هیچ اظهارنظری در این مورد بکنیم.”
واشنگتن پست، 18 نوامبر
