فردریک دال
نهاد ناظر هسته ای سازمان ملل صمیم گرفت از ابزار “بازرسی ویژه” خود استفاده بیشتری بکند، چیزی که آمریکا معتقد است استفاده از آن در مورد سوریه کاربرد بیشتری خواهد داشت.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای آخرین بار از این ابزار در سال 1993 در کره شمالی استفاده کرده است؛ کشوری که هنوز امکان دسترسی به آن وجود ندارد و بعدها به توسعه توانمندی تسلیحات هسته ای خود در خفا دست زد.
هرمان نکارتس معاون دبیرکل آژانس در امور بازرسی و تحقیقات در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: “این ابزار معمولی است که باید بتوانیم بیشتر از آن استفاده کنیم.”
وی گفت نهاد وابسته به سازمان ملل شیوه هایی را برای “تسهیل انجام” این مأموریت ها مدنظر قرار داده اما از ارائه اطلاعات درخصوص کشورهای خاصی که می توانند هدف این بازرسی ها قرار بگیرند خودداری کرد.
نماینده واشنگتن در آژانس بین المللی انرژی هسته ای اعلام کرد در اوائل سال جاری، “برخی از کشورها” در پی این موضوع بوده اند که آیا زمان استفاده از ابزار بازرسی ویژه برای سرکشی به مکان های خاص در سوریه، با کوتاه ترین زمان اخطار، فرا رسیده است یا خیر.
از زمان دسترسی آژانس هسته ای به محلی که احتمالاً فعالیت های هسته ای سوریه پیش از بمباران توسط اسرائیل در سال 2007 در آن مستقر بود، دو سال می گذرد.
گزارش های اطلاعاتی آمریکا نشان می دهد یک رآکتور طراحی شده از سوی کره شمالی برای تولید سوخت هسته ای در این مکان مستقر بوده است. سوریه که متحد ایران است، داشتن یک برنامه هسته ای را تکذیب می کند.
با این حال به نظر نمی رسد دمشق با بازرسی ویژه موافقت کند. دیپلمات ها و تحلیلگران معتقدند آژانس بین المللی انرژی هسته ای از گمانه زنی، آن هم در زمانی که تنش با ایران بالا گرفته است، اجتناب خواهد کرد. غرب سوء ظن دارد که ایران در پی تسلیحات هسته ای است.
اگر سوریه با درخواست احتمالی برای انجام چنین بازرسی مخالفت کند، شورای حکام آژانس هسته ای می تواند به ارجاع این مسؤلیت به شورای امنیت سازمان ملل رأی دهد؛ نظیر اقدامی که چهار سال پیش درباره ایران انجام شد.
در گزارش ماه سپتامبر آژانس هسته ای گفته شده که خودداری سوریه از دادن اجازه دسترسی بازرسان هسته ای به مکان یاد شده، موسوم به دیر الزور، مستندات بالقوه ای را که می توانست در ارزیابی ها مورد استفاده قرار گیرد، در معرض خطر قرار داده است.
اولی هاینورن مقامی که نکارتس جانشین وی شده، در مصاحبه با یک نشریه اسرائیلی در ماه گذشته گفته بود به اعتقاد وی، انجام بازرسی ویژه در مورد پرونده سوریه حیاتی است.
وی به روزنامه اسرائیلی هاآرتص گفت: “اگر رآکتوری در کار بوده است، این اولین بار محسوب می شد که یک عضو آژانس بین المللی انرژی هسته ای مشغول ساخت یک راکتور پلوتونیوم در چنین ابعاد بزرگی بوده است.”
نکتارس گفت آژانس هسته ای در پی آن است که بداند آیا بازرسی های ویژه می تواند به ابزار معمول تبدیل شوند یا خیر.
وی گفت: “این نوع از بازرسی ها دشوارتر هستند، به همین دلیل آستانه کاربردشان خیلی بالا رفته است.”
“من فکر می کنم باید آن را به نحوی تغییر دهیم که حتی پیش از درنظر گرفتن استفاده از آن، با مشکل بزرگی در خصوص عدم همکاری روبرو نشویم.”
پرونده سوریه تحت الشعاع مباحث پر سر و صدای فعالیت های هسته ای ایران قرار گرفته است. تهران اتهامات غرب مبنی بر وجود اهداف تسلیحاتی در ورای برنامه هسته ای صلح آمیز خود را رد کرده است.
دیپلمات ها می گویند یک تفاوت عمده میان این دو کشور این است که فعالیت های ایران هنوز ادامه دارد اما تأسیسات سوریه منهدم شده است.
منبع: استار- 1 نوامبر 2010
